سئوالهایی بسیاری در این باره که آیا این دور از مذاکرات هم مانند تمامی رویکردهای گذشته صرفا یک بازی سیاسی است؟
در حالی که ایهود المرت، نخستوزیر اسرائیل هم اکنون در ورطه سنگین فساد مالی گرفتار شده است و فشار هر روزه مخالفانش برای کنارهگیری هر چه سریعتر او از قدرت افزایش مییابد به زعم بسیاری از اسرائیلیها این باور بیشتر احتمال دارد که المرت از مسئله مذاکرات غیر مستقیم میان اسرائیل و سوریه به عنوان وسیلهای برای سرپوش نهادن بر تمامی فعالیتهای غیرقانونی خود استفاده میکند و تمامی تلاش او برای ادامه این مذاکرات در پس دورههای مختلف فقط حربهای سیاسی است که اذهان عمومی در اسرائیل و سایر نواحی خاورمیانه را از تمرکز بر چالشهای سیاسی او به سمتی دیگر منحرف میکند.
اما اعلام گزارشهای غیر رسمی از سوی منابع سوری و اسرائیلی مبنی بر این که مقامات این دو کشور در موارد بسیاری از موضوعات مطرح شده به توافق رسیدهاند و این گفتوگوها روندی موفقیتآمیز را طی میکنند بیانگر این حقیقت است که مسئله انجام مذاکره میان این دو دشمن دیرینه امری فراتر از یک بازی سیاسی است که دیر یا زود محقق میشود. اما در این میان این مسئله که آیا آمریکا در کنار ترکیه خود را به عنوان دیگر واسطه انجام مذاکره وارد میکند یا نه، دارای اهمیت بسیاری است که تا به حال بی پاسخ مانده است.
مقامات اسرائیلی به دفعات مختلف نشان دادهاند که هرگاه زیر فشارهای سیاسی قرار بگیرند رفتارهایی غیر معمول در پیش خواهند گرفت. آریل شارون، نخستوزیر سابق اسرائیل در بحبوحه انجام تحقیقات در باره اتهام فساد مالی خود در سال 2003 میلادی به یکباره از طرح خروج نیروهای اسرائیلی از غزه و توقف فعالیتهای شهرکسازی اسرائیلیان خبر داد. در این میان از طرفی که چالشهای سیاسی بر اسرائیلیها آنها را به سوی توافق صلح سوق میدهد، فشار اقتصادی بر بشار اسد، رئیسجمهوری سوریه نیز این کشور را بیش از پیش به پیمودن مسیر گفتوگو واداشته است.
با توجه به وضعیت کنونی چندان هم دور از انتظار نیست که سوریه و اسرائیل در حال محک وضعیت موجود باشند هر چند در این میان حضور یا عدم حضور نیرویی مانند آمریکا همچنان مبهم باقی مانده است.
تا دورانی پیش انتظار میرفت که واشنگتن خود را به عنوان میانجی مذاکرات صلح میان اسرائیل و همسایگانش از جمله سوریه وارد عمل کند. در دوران بیل کلینتون، رئیسجمهوری سابق ایالات متحده، مقامات کاخ سفید چندان رغبتی به انجام مذاکرات میان دمشق و تلآویو نداشتند اما امروز آمریکا نهتنها منافعی مشابه با اسرائیلیها در ترغیب دمشق برای دور شدن از ایران دارد بلکه مواردی از قبیل عدم دخالت در مسئله لبنان و حفظ پایههای استقلال این کشور، عدم کمک مالی و نظامی به نیروهای مبارز منطقه مانند حزبالله و... نیز میتواند منافع فراوانی برای آمریکاییها نیز در پی داشته باشد. مسائلی که شاید در همه این زمانها کمتر مورد توجه اسرائیل قرار گرفته باشد. اگر چه زمانی که صحبت از انجام مذاکره میان سوریه و اسرائیل در میان آمد کاندولیزا رایس، وزیر خارجه آمریکا با اطمینان کامل گفت که آمریکا هیچ قصدی برای دخالت در روند گفتوگوها ندارد و تلاشی برای صلح این دو کشور صورت نخواهد داد ولیکن تمایل دو طرف برای این دوره از مذاکرات را مثبت ارزیابی کرد.
در این میان برخی شرایط از سوی مقامات سوریه تغییر کرده است، سوریه که به شدت انجام هر گونه گفتوگویی را منوط به تحویل بلندیهای جولان اعلام کرده بود این روزها نشان میدهد که فقط چنین دست یافتن به چنین مسائلی نمیتواند آنها را راضی نگه دارد.
سوریه طی سالهای گذشته با مشکلات اقتصادی فراوانی مواجه بوده است. هجوم پناهندگان عراقی به سوی مرزهای این کشور و همچنین افزایش هر روزه قیمت نفت در گستره جهانی چنان آنها را با مشکل مواجه کرده است که انتظار میرود با توجه به اینکه شرایط اقتصادی سوریه نیز مطلوب نیست، بهبود روابط اسرائیل و سوریه میتواند مسیر ارائه کمکهای مالی و حتی روابط دیپلماتیک با آمریکا را برای آنان هموار کند.
به گفته کارشناسان بینالمللی مذاکرات صلح میان اسرائیل و سوریه در ظاهر میتواند مذاکرات میان این دو طرف باشد اما در بطن مذاکرات میتواند گفتوگوهای صلح میان دمشق واشنگتن نیز تلقی شود.
در نهایت این سئوال مطرح است آیا آمریکا قصد دارد در میانه میدان پرالتهاب مذاکرات اسرائیل و سوریه خود را به عنوان یک واسطه و میانجی وارد کند یا این که ترجیح میدهد خود شرکتکننده و بازیگر نقش اول باشد؟
تا به حال کاخ سفید به رغم اطلاع کامل از مسائل مطرح شده از سوی دو طرف هیچ گونه تمایلی برای پیوستن به عرصه مذاکرات ابراز نداشته است بنابراین در حالی که اسرائیل و سوریه با میانجیگری آنکارا به دستاوردهای بسیاری در زمینه صلح منطقهای دست مییابند اما همچنان قطعهای از پازل صلح میان سوریه و اسرائیل مفقود است که البته این فقدان چندان به طول نمیانجامد.
در شرایطی که هنوز حضور آمریکاییها در میانه گفتوگوهای اسرائیل و سوریه در پردهای از ابهام قرار دارد انتظار میرود ترکیه بتواند به عنوان واسطهای موثر این مذاکرات را به مرحلهای برساند که حداقل دولت بعدی آمریکا بتواند برای نهایی کردن توافقنامه صلح وارد عمل شود.
همشهری امارات به نقل از دیلی استار