معماری محله چهارصددستگاه زبانزد بود

همشهری آنلاین_مژگان مهرابی:این محله از سمت شمال به خیابان پیروزی و از ضلع جنوب به دولاب راه دارد. در سمت شرق و ضلع غرب آن هم خیابان‌های سلیمانیه و شکوفه قرار گرفته‌است. قدمت این محدوده به ابتدای دهه ۲۰ برمی‌گردد. یعنی دوران نخست وزیری قوام‌السلطنه. اما نحوه شکل‌گیری آن، به گفته اهالی همزمان با جنگ جهانی دوم و روی کارآمدن پهلوی اول بوده که آلمانی‌ها فرصت را مغتنم شمرده و در این محله کارخانه مونتاژ هواپیما ایجاد کردند.

خانه‌های چهارصددستگاه را هم به همین منظور ساختند. خانه‌هایی دوبلکس که برای اسکان ۴۰۰ خانواده آلمانی در نظرگرفته شده بود. با پایان جنگ جهانی دوم و اخراج آلمانی‌ها از ایران توسط رضاخان، عذر همسایه‌های آلمانی از محله چهارصددستگاه خواسته و خانه‌ها در اختیار فرهنگیان قرار گرفت. اما تعدادی از زنان لهستانی که در این برهه به ایران مهاجرت کرده بودند با برخی از ایرانی‌ها ازدواج کرده و ماندگار شدند. محله چهارصددستگاه به دلیل معماری منحصربه‌فردش، جزء نخستین محله‌های تهران در بهره‌مندی از ساختار مدرن شهری و به سیستم لوله‌کشی آب مجهز بود.

از بین ۴۰۰ ساختمان مدرن آن دوران تعداد انگشت‌شماری باقی مانده و باقی خانه‌ها جای خود را به آپارتمان‌های جدیدتر داده‌اند. این محله مشاهیر زیادی را در خود پرورش داده که خانه استاد «محمد معین» و پدر همسرش استاد «امیرجاهد» در دل این محله قرار دارد و چند سالی است به موزه تبدیل شده است. دکتر «عبدالمحمد آیتی» نخبه دیگری است که در علم تفسیر قرآن و نهج‌البلاغه زبانزد عام و خاص بود که تا چند سال پیش در یکی از کوچه‌های فرعی همین محله زندگی می‌کرد. محله چهارصددستگاه به دلیل بافت تاریخی در سال ۱۳۸۴ به‌عنوان آثار ملی ثبت شده‌است.