اتحادیه مدیترانه؛ گذرگاه فرانسه به ایفای نقش برتر

هر کدام از کشورها می‌کوشند تا در تعامل با طرف مقابل خود و ورود به هم پیمانی‌ها و ائتلاف‌های متعدد، امتیازهایی را برای خود به دست آورند.

فرانسه نیز از این قاعده مستثنی نیست. خاصه اینکه فرانسه کشوری با سابقه سیاسی عمیق و طولانی در عرصه های منطقه ای و بین المللی است و در حال حاضر نیز کوشیده است تا اهمیت و عظمت دوره شارل دوگل خود را حفظ نماید. این کشور در همین راستا اقدام به ایجاد هم پیمانی ها و ائتلافات کرده و می کوشد تا کشورهای بیشتری را با خود و سیاست های خویش همراه سازد.

یکی از این هم پیمانی ها همین اتحادیه کشورهای دریای مدیترانه است که امروز و با حضور 43 کشور عربی و اروپایی در پاریس پایتخت فرانسه برگزار خواهد شد.
این اتحادیه فارغ از تمامی مشکلات و مخالفت هایی که از سوی برخی اطراف ابراز شده، می کوشد تا در ظاهر راهکارهایی اساسی برای حل بحران ها و مشکلات حوزه دریای مدیترانه فراهم سازد.

اما اساسا اهداف پنهانی که فرانسه از ورای این اتحادیه می جوید چیست و علاوه بر آن، کشورهایی که با حضور در این اتحادیه موافقت کرده اند و امروز همگی در فرانسه گردهم آمده اند، چه مصالحی را از این اتحادیه پی می گیرند؟در واقع فرانسه می کوشد تا با مطرح کردن و تشکیل این اتحادیه، بر عمق و تاثیر گذاری خودر در عرصه منطقه ای و بین المللی بیافزاید و نقشی پر رنگ از گذشته را بر عهده گیرد. خاصه اینکه شماری از کشورهای حاضر در این اتحادیه، جزو کشورهای محوری و بنیادین منطقه خاورمیانه هستند که اهمیت استراتژیک آنها بر همگان مبرهن است. نگاهی به تحولات هفته های گذشته خاورمیانه و سفرهای نیکولا سارکوزی رئیس جمهور فرانسه به لبنان همراه با بلندپایه ترین هیئت سیاسی این کشور که سارکوزی شب گذشته از آن تعبیر به "ریسک سیاسی" کرد، می تواند این نکته را بیش از پیش آشکار سازد.

حضور پر رنگ کنونی فرانسه در عرصه بین المللی و سعی در ایفای نقشی محوری در حل بحران های اساسی جهان و در رأس آنها، رویارویی جهان عرب با اسراییل در شرایطی صورت می گیرد که ایالات متحده آمریکا به عنوان اساسی ترین بازیگر جهانی اکنون مشغول آماده شدن برای انتخابات ریاست جمهوری است که شش ماه آینده برگزار خواهد شد و از این رو، هیچ کدام از بازیگران منطقه ای و بین المللی چندان توجهی به دولت کنونی آمریکا و تلاش های آن نمی کنند، حتی اگر کاندولیز رایس وزیر خارجه و جورج بوش رئیس جمهور آمریکا شخصا اعلام کنند که هنوز زمان برای تشکیل دولت مستقل فلسطینی تا پایان سال جاری میلادی ممکن و شدنی است.

اکنون فرانسه با زیرکی هر چه تمام تر می کوشد تا نقش جهانی ایالات متحده را ولو برای مدتی اندکی به عهده گیرد و خود را به عنوان کشوری تاثیر گذار مطرح سازد و عظمت دیرینه خود را بازیابد. خاصه اینکه بشار اسد رئیس جمهور سوریه شب گذشته در کنفرانسی خبری با حضور سران لبنان، فرانسه و قطر، خواستار ایفای نقش حمایت گرانه و ضمانتی فرانسه در مرحله مذاکرات مستقیم میان سوریه و اسراییل شد.

علاوه بر آن، فرانسه می کوشد تا با استفاده از این اتحادیه، برای کشورهای مایل به عضویت در اتحادیه اروپا و در رأس آنها ترکیه جایگزینی فراهم سازد و به آنان این نکته را منتقل سازد که اگر چه نتوانستند در این اتحادیه عضویت یابند، اما اکنون اتحادیه دیگری پیش روی آنهاست که از گذر آن می توانند بیش از پیش در تعاملات اتحادیه اروپا به ایفای نقش بپردازند و این حتی در صورتی است که رجب طیب اردوغان رئیس جمهور ترکیه از پاریس بخواهد که در روند پیوستن کشورش به اتحادیه اروپا کارشنکی نکند.

اما یکی دیگر از اهداف اساسی و محوری تشکیل این اتحادیه که منجر به مخالفت شدید معمر قذافی رهبر لیبی شد و کشورش از حضور در این اتحادیه عقب نشست، وارد کردن اسراییل به نحوی از انحاء در  تعاملات منطقه ای خاورمیانه و حوزه مدیترانه است، تا از این رهگذر، اسراییل به عنوان واقعیتی در عرصه جهان و به ویژه از نگاه کشورهای عربی بدل شود و زمینه برای حضور فعال تر آن در هر دو منطقه فراهم شود.

معمر قذافی رهبر لیبی در اعتراض به این نکته، و به رغم فراخوان های اروپایی و حضور مقامات فرانسوی و ایتالیایی در طرابلس به منظور ترغیب وی به حضور در این اتحادیه، مخالفت شدید خود را اعلام کرد و از شرکت در آن خودداری نمود.

در عین حال، کشورهای اروپایی حوزه مدیترانه و  در صدر آنها فرانسه می کوشند تا از طریق این اتحادیه، از کشورهای آن سوی دریای مدیترانه نوعی مانع و سپر حمایتی در مقابل ورود مهاجران غیرقانونی به کشورهای خود سازند. 

هر روز رسانه های خبری، خبرهایی درباره ورود غیرقانونی شماری از مهاجران کشورهای جهان سوم و جویای کار به فرانسه، ایتالیا ، اسپانیا و دیگر کشورهای مجاور یا غرق شدن قایق های آنان در دل این دریا مخابره می کنند. کشورهای اروپایی سعی بر آن دارند تا با امضای قراردادها و توافقنامه های مختلف، این کشورها را ملزم به جلوگیری از این مهاجرت های غیرقانونی نمایند و در واقع این مشکل را از ریشه حل نمایند.

فرانسه همچنین از گذر این اتحادیه می کوشد تا با بازی با هم پیمانان ایران که یکی از کشورهای تاثیر گذار خاورمیانه است، نوعی میانجیگر و یا اهرم فشار برای خود علیه تهران فراهم سازد.
رئیس جمهور سوریه شب گذشته در کنفرانس خبری خود اعلام کرد که همتای فرانسوی ای اش از وی خواسته است تا از ایرانی ها بخواهد تا دلایل صلح آمیز بودن برنامه های هسته ای خود را بیش از گذشته ارایه دهند و این امر در راستای همین هدف دنبال می شود.

در مقابل کشورهای شمال آفریقا و در این سوی دریای مدیترانه نیز هر کدام بنا به مصالح سیاسی و اقتصادی خود می کوشند تا بیشترین امتیاز را از این اتحادیه کسب نمایند. ایجاد نوعی شراکت اقتصادی بیش از گذشته با کشورهای اروپایی حوزه مدیترانه که شمار آنها به 27 کشور می رسد، می تواند در فعال تر شدن اقتصاد و توسعه اقتصادی و تجاری آنها و نیز کسب تایید و حمایت سیاسی رژیم های این کشور نقش فراوانی ایفا نماید.

سوریه و لبنان نیز به نوبه خود سعی بر آن دارند تا از این طریق، جایگاهی مستحکم تر از گذشته در منطقه کسب نمایند و تاثیرگذاری خود را افزایش دهند. خاصه سوریه که با فشارهایی سیاسی از سوی بازیگران منطقه ای و بین المللی ودر صدر آنها ایالات متحده مواجه بوده است. در واقع سوریه می کوشد تا از کانال فرانسه از گوشه عزلت خارج شده و به میدان و عرصه تعاملات بین الملل بازگردد.

همان طور که مقامات اسراییل نیز با اهدافی آشکار و از جمله کسب جایگاه منطقه ای خاصه در شرایط کنونی مذاکرات غیر مستقیم صلح با سوریه، به پاریس عزیمت کرده اند.
 با اینهمه باید دید رهبران کشورهای حاضر در این اتحادیه که هر کدام با کوله باری از اهداف کوتاه و بلند مدت بر سر میز اعلام تشکیل این اتحادیه نشسته اند و درباره بسیاری از مسائل نظیر روند صلح در خاورمیانه و عاری شدن این منطقه از سلاح های کشتار جمعی اختلاف نظر دارند، آیا خواهند توانست بر سر اصول آن و در نتیجه اعلام تشکیل این اتحادیه به توافق دست یابند یا خیر؟

همشهری امارات