انگار سوزنی در پایتان حرکت می‌کند، نه شاید یک حشره است که زیر پوستتان رفته و شما را آزار می‌دهد.
به اجبار از جایتان بلند می‌شوید و به سمت دستشویی می‌روید تا پوستتان را از نزدیک معاینه کنید اما وقتی پس از چندین قدم راه رفتن به دستشویی می‌رسید، متوجه می‌شوید که آن احساس آزار دهنده دیگر از بین رفته است.
اگرشما هم بارها چنین تجربه‌ای داشته‌اید و می‌خواهید از دست آن خلاص شوید، این مقاله را بخوانید.
سندرم یا نشانگان پای بی‌قرار وضعیتی است که در آن، پاهای شما هنگام استراحت (در حالت نشسته یا خوابیده) احساس ناراحتی می‌کنند. این ناراحتی شما را وادار می‌کند که از جا برخاسته و دوری بزنید.
با این کار احساس ناخوشایند بی‌قراری پا موقتا از بین می‌رود.
این نشانگان در هر دو جنس زن و مرد وجود دارد (شاید در زنان کمی بیشتر!) و در هر سنی ممکن است شروع شود. البته معمولا با بالا رفتن سن شدت آن بیشتر می‌شود.
این نشانگان می‌تواند خواب شما را برهم بزند و موجب خواب‌آلودگی و گیجی شما در طول روز شود.
شرحش مشکل است
افراد معمولا نشانگان پای بی‌قرار را متفاوت شرح می‌دهند با کلماتی مثل اینکه انگار پاهای آنها احساس درد، سوزش و خارش، سوزن سوزن شدن، خزیدن حشره زیر پوست وعصبی بودن دارد.
البته معمولا گرفتگی و کرختی را ذکر نمی‌کنند. مشخصه علائم این است که:
در حالت بی‌حرکتی و سکون شروع می‌شود. مثلا وقتی مدتی طولانی را در اتومبیل یا هواپیما نشسته‌اید یا اینکه برای دیدن فیلم در سینما یا خواندن کتابی مدتی بی‌حرکت مانده‌اید.
با حرکت تسکین پیدا می‌کند. یعنی اگر از جا برخاسته و حرکت کنید، کمتر می‌شود. به همین علت افراد معمولا با کشش پا، آهسته تکان دادن و پا به زمین فشار دادن، ورزش و قدم زدن با این احساس مقابله می‌کنند.
به‌علت همین میل اجباری به حرکت کردن است که نام این نشانگان را پای بی‌قرار گذاشته‌اند.
غروب و شب علائم تشدید می‌شود. در طول روز معمولا این احساس زیاد آزار دهنده نیست اما با شروع شب ناگهان بی‌قراری شروع می‌شود.
این نشانگان ممکن است با وضعیت دیگری به نام (PLMS) یا میو کلونوس- که به انقباض ناگهانی اندام در شب و هنگام خواب می‌گویند- همراه باشد.( در چهار نفر از هر پنج نفر) در این حالت به شکل غیرارادی و بدون اینکه خودتان آگاه باشید، پای شما در خواب خم یا باز می‌شود.
ممکن است در شب صد‌ها بار این اتفاق بیفتد اما اگر دچار نوع شدید نشانگان باشید حتی در بیداری هم ممکن است این حالت برایتان پیش بیاید. البته این تکان‌های غیرارادی در افراد سالمند شایع‌تر است.
اغلب افرادی که دچار این نشانگان هستند خیلی سخت به خواب رفته و زود هم از خواب می‌پرند. این افراد نه تنها از بی‌خوابی دچار گیجی در طول روز می‌شوند بلکه حتی نمی‌توانند از چرت روزانه هم لذت ببرند.
البته شدت علائم در افراد مختلف متفاوت است به همین علت در عده‌ای فقط ایجاد مزاحمت‌کرده و در عده‌ای دیگر موجب سلب آسایش در زندگی است.
حتی ممکن است دوره‌ای از شر این مشکل خلاص شده و پس از مدتی دوباره این حالت در شما عود کند. اغلب بزرگسالانی که دچار این حالت می‌شوند به یاد می‌آورند که در کودکی درد‌های رشد را تجربه کرده‌اند و والدین آنها برای اینکه به خواب بروند، پاهای آنها را مالش می‌داده‌اند.
هنوز علت واضحی برای این نشانگان شناخته نشده‌است. محققان گمان می‌کنند عدم‌تعادل یکی از ناقل‌های شیمیایی مغزبه نام دوپامین در این قضیه نقش دارد. بد نیست بدانید این ماده پیام حرکت عضلات را منتقل می‌کند. البته نقش وراثت را هم نباید فراموش کرد.
آهن زیاد بخورید!
استرس می‌تواند علائم این نشانگان را تشدید کند. تغییرات هورمونی و بارداری هم ممکن است به شکل موقت این علائم را زیاد کند. عده‌ای از زنان اولین بار در دوران بارداری- به‌خصوص در سه ماهه سوم- این حالت را تجربه می‌کنند. با این حال اغلب آنها پس از زایمان از شر این مشکل خلاص می‌شوند.
گاهی این مشکل با بیماری‌های زمینه‌ای دیگری همراه است؛ مانند نوروپاتی محیطی که اعصاب دست و پاها تخریب می‌شوند( مثل آسیب اعصاب محیطی در دیابت و معتادان به الکل).
کمبود آهن حتی اگر موجب کم خونی نشده باشد هم ممکن است باعث ایجاد یا تشدید نشانگان پاهای بی‌قرار شود. بد نیست بدانید فقر آهن علت 20 درصد ازموارد ابتلا به این نشانگان است.
خونریزی معده، عادات ماهانه با خونریزی شدید می‌تواند باعث کمبود آهن شود. نارسایی کلیه از دیگر حالاتی است که باعث کم شدن ذخایر آهن شده و با اختلال در مواد شیمیایی بدن این نشانگان را ایجاد می‌کند. کمبود فولات، اورمی، آپنه خواب و بیماری تیروئید و جراحی‌ها هم ممکن است چنین علائمی ایجاد کنند.
بدون آزمایش باور کنید!
اغلب افراد این مشکل خود را جدی نگرفته و برای درمان نزد دکتر نمی‌روند. شاید به این علت که شرح این بی‌قراری برای دیگران خیلی مشکل است و معمولا جدی گرفته نمی‌شود.
حتی گاهی پزشکان علائم را با عصبی بودن واسترس داشتن و حتی بی‌خوابی و گرفتگی عضله اشتباه می‌گیرند.
اگر فکر می‌کنید دچار علائم این نشانگان شده‌اید بهتر است با پزشکتان مشورت کرده و مشکل خود را بادقت برای او شرح دهید.
جالب است بدانید آزمایش خون یا تست دیگری برای تشخیص این نشانگان وجود ندارد و تنها راه به جز شرحی که شما می‌دهید این است که پزشک شما را هنگام خواب مشاهده کند. البته گاهی لازم است از آزمایشاتی برای کنار نهادن سایر تشخیص‌های افتراقی استفاده شود.
می‌خواهم زندگی کنم
اولین راه درمان این است که شرایط زمینه‌ای که باعث این مشکل شده – مانند کمبود آهن یا نوروپاتی محیطی – درمان شود. برای این منظورمصرف مکمل‌آهن می‌تواند کمک کند البته بعد از اندازه‌گیری میزان آهن خون توسط پزشک ؛
چون مصرف زیاد آهن هم ممکن است مشکلات دیگری ایجاد کند. تغییر سبک زندگی هم می‌تواند به درمان شما کمک کند و در نهایت اگر هیچ‌کدام نتوانست خواب راحت را به شما بازگرداند لازم است از داروهایی که پزشکتان توصیه می‌کند، استفاده کنید.
نترس، پار کینسون نمی‌گیری!
مصرف برخی داروها که برای بیماری‌های دیگر به‌کار می‌روند می‌تواند به تسکین بی‌قراری پای شما کمک کند.
مثلا داروی رکوئیپ و میراپکس که برای درمان پارکینسون به‌کار رفته و با تاثیر بر دوپامین، حرکات پا را کم می‌کنند. با این حال بهتر است بدانید که ابتلا به این نشانگان شما را مستعد ابتلا به پارکینسون در آینده نمی‌کند.
چندی پیش سازمان غذا و داروی آمریکا اولین نوع قرص‌های ژنریک رکوییپ (روپیرینول هیدروکلراید) را برای درمان سندرم پای بی‌قرار متوسط تا شدید تایید کرد.
تهوع خفیف، احساس سبکی در سر و خستگی و خواب آلودگی از عوارض این داروهاست.
استامینوفن کدئین و گروهی از داروهای خواب‌آور و شل‌کننده عضلات هم ممکن است مؤثر باشند. البته این داروها بیشتر به شما کمک می‌کنند تا بتوانید بخوابید اما در احساس بی‌قراری پاها تاثیری نداشته و باعث خواب آلودگی و بی‌حالی طی روز هم می‌شوند.
مشکل دیگری که مصرف انواع داروها ممکن است ایجاد کند این است که زمان شروع علائم را جلو می‌اندازد. مثلا اگر ساعت 8 دارو می‌خورید؛ پس از مدتی متوجه می‌شوید که علائم شما از ساعت 6 شروع می‌شوند.
البته معمولا پزشک با تغییر دارو این مشکل را برطرف می‌کند. جالب است بدانید مصرف برخی داروها مانند داروهای ضد‌افسردگی و ضد‌تهوع هم می‌تواند علائم شما را بدتر کند.
10 فرمان برای رفع بی‌قراری پا
1) اگر علائم بیماری خفیف است می‌توانید به محض شروع علائم از مسکن‌های در دسترس استفاده کنید.
2) شناور شدن در وان آب گرم و ماساژ دادن پاها می‌تواند به تسکین عضلاتتان کمک کند.
3) ممکن است متوجه شده باشید که استفاده از کیسه آب گرم یا سرد یا استفاده متناوب از آنها، بی‌قراری پاهایتان را کمتر می‌کند. پس این راه را هم امتحان کنید.
4) از روش‌های ریلکسیشن مانند مدیتیشن و یوگا استفاده کنید. از آنجا که استرس این نشانگان را تشدید می‌کند، استفاده ازاین روش‌ها به‌خصوص قبل از رفتن به تختخواب ممکن است به کم شدن علائم کمک کند.
5) به‌نظر می‌رسد خستگی زیاد هم علائم را تشدید می‌کند. بنابر این لازم است بهداشت خواب را رعایت کرده و از محیطی آرام، خنک و راحت برای خوابیدن استفاده کنید. برای خوابیدن و بیدار شدن، زمان مشخص و ثابتی داشته باشید.
6) ورزش منظم با شدت متوسط می‌تواند علائم شما را کم کند اما بیش از حد به‌خودتان فشار وارد نکرده و فعالیت خود را تا دیر وقت ادامه ندهید. انجام حرکات کششی و ماساژ قبل از خواب و بعد از بیدار شدن هم برای شما مفید است.
7) از مصرف چای و قهوه وشکلات و نوشیدنی‌های کافئین دارخودداری کنید.
8) مصرف سیگار و الکل هم علائم این بیماری را تشدید می‌کند. پس بهتر است آنها را ترک کنید.
9) قبل از زمان خواب بهتر است هشیار بوده و فعالیت فکری داشته باشید. بی‌حوصلگی و چرت زدن قبل از زمان خواب هم علائم شما را بدتر می‌کند.
10) احساس نیاز خود به حرکت را سرکوب نکنید. در زمان مسافرت فواصلی را برای توقف، پیاده شدن و قدم زدن اختصاص دهید.
