آنچه در ذیل می‌آید مشروح گفت‌وگوی این روزنامه آلمانی با وزیر امورخارجه اسبق آمریکا و همتای آلمانی وی است:
- آقای کسینجر، آیا مناسبات غرب با روسیه پس از تغییر قدرت در روسیه، با روی کار آمدن دیمیتری مدودوف به جای ولادیمیر پوتین آسان و هموارتر شده است؟
کسینجر: روسیه تحت فرماندهی پوتین همکاری‌های خوبی با غرب داشت. اما من گمان می‌کنم که مدودوف به لحاظ شخصیتی چارچوب خاصی را برای تصمیم‌گیری در مناسبات خارجی روسیه در نظر خواهد گرفت. با وجود این باید برای همکاری‌های تنگاتنگ و همه‌جانبه با رئیس‌جمهوری کنونی روسیه تلاش کرد.
- گمان می‌کنید در چه زمینه‌هایی این همکاری‌ها می‌تواند تحقق پیدا کند؟ آیا در زمینه خلع سلاح نیز می‌تواند مؤثر بوده و گام جدیدی برداشته شود؟
کسینجر: گمان می‌کنم که روس‌ها موافق انجام گفت‌وگو درباره موضوع خلع سلاح هستند، همانگونه که آنها آماده‌اند درباره ایران نیز به گفت‌وگو بنشینند.ما باید برای انجام مذاکرات همه‌جانبه با روسیه آماده باشیم. من از پیشنهاد آمریکا درباره استقرار سپر موشکی آمریکا در آذربایجان نیز حمایت کردم.
اشتاین مایر: باید نگاه دقیقی به تغییرات روی داده در روسیه داشته باشیم. جهان به نوعی در پی دستیابی به یک نظم جدید است و ما در این عرصه نیازمند به ایفای نقش روسیه نیز هستیم. ما اگر خواهان دستیابی به راه حل برای مشکلات جهانی در جهان چندقطبی هستیم به ارتباط و نقش آفرینی روسیه نیز نیازمندیم.
مدودوف رئیس‌جمهوری جدید روسیه نیز در اعلام مواضع خود از تلاش برای مدرنیزه شدن کشورش خبر داده است. این مدرنیزه شدن می‌تواند ابتدا از روسیه آغاز شود. ما باید لحن مناسبی را برای ارتباط با روسیه در نظر بگیریم تا بتوانیم در مدرنیزه شدن و اصلاحات این کشور نیز تاثیرگذار باشیم. دستیابی روسیه به مدرنیزه شدن زمانی می‌تواند به خوبی تحقق پیدا کند که شرکای مدرنی را برای خود برگزیده و با آنها ارتباط برقرار کند.
من تمام شرایط و امکانات را برای بهبود مناسبات با روسیه فراهم می‌بینم. البته در این زمینه گفت‌وگوهایی را نیز با کاندیداهای انتخابات ریاست‌جمهوری آمریکا انجام داده‌ایم که نتیجه آن را می‌توان یک سال بعد و با روی کار آمدن رئیس‌جمهوری جدید در این کشور مشاهده کرد.
- آیا موضوع عضویت اوکراین در سازمان پیمان آتلانتیک شمالی (ناتو) می‌تواند از مواردی باشد که در گفتمان روسیه و غرب مسئله‌ساز باشد؟
اشتاین مایر: البته، شما حق دارید. پیوستن اوکراین و گرجستان به ناتو یکی از درگیری‌هایی است که ما در این سازمان میان برخی شرکای اروپایی و ایالات متحده آمریکا داریم. باید به این نکته اشاره کنم که طرح افزایش تعداد اعضای سازمان پیمان آتلانتیک شمالی از توافق نشست سران این سازمان در بخارست ناشی می‌شود، اما هیچ توافقی درخصوص برنامه ورود برای عضویت حاصل نشد، این در حالی بود که هر دو کشور امید خود را از دست نداده بلکه به مسیر در پیش‌رو امیدوار نیز شدند.
- از منظر روسیه عضویت اوکراین در سازمان پیمان آتلانتیک شمالی بدتر و ناگوارتر از پیوستن گرجستان است، شما چه نظری دارید؟
کسینجر: اوکراین همواره به‌عنوان سوژه‌ای مهیج برای روسیه بوده است، زیرا این کشور بخش بزرگی از تاریخ روسیه را شامل می‌شود. البته باید این نکته را بیان کنم که اوکراین می‌تواند در آینده نه چندان دور از مناسبات قوی با کشورهای عضو اتحادیه اروپا و آمریکا برخوردار باشد.
- درباره نقش روسیه درخصوص موضوع هسته‌ای ایران چه عقیده‌ای دارید؟ با توجه به اینکه اواسط ماه ژوئن خاویر سولانا مسئول سیاست خارجی اتحادیه اروپا بسته‌ای از پیشنهادات 1+5 را به ایران برد، به‌نظر شما دستاورد این تلاش‌های دیپلماتیک چیست؟
اشتاین مایر: در حال حاضر نمی‌توانم به صراحت در این باره چیزی بگویم. پاره‌ای دلایل حقوقی در این زمینه وجود دارد که باید در حال حاضر به انتظار آینده باشیم. یکی از این دلایل بسته پیشنهادی سولانا به ایران بود.
سولانا این امکان را به‌وجود آورد، حتی با رسانه‌های مختلف نیز در ایران به گفت‌وگو نشست و گزارش کاملی را از بسته پیشنهادی به آنها ارائه داد. در حال حاضر تلاش برای گفت‌وگوهای باز و شفاف با ایران در جریان است.
به هر روی ما برای حل و فصل دیپلماتیک و مسالمت‌آمیز موضوع هسته‌ای ایران در تلاش بوده و هستیم.
- آیا گزینه نظامی را سوژه مناسبی درصورت عدم‌همراهی ایران در موارد خواسته شده می‌دانید؟
کسینجر: ابتدا نکته‌ای را به آقای اشتاین مایر بگویم، من در توافق بین غرب و ایران کمی دارای تردید هستم. گمان می‌کنم که موضوع هسته‌ای ایران باید با بحث و گفتمان در حد وسیع به نتیجه برسد.
- منظور شما گفت و گوی مستقیم ایران–آمریکاست؟
کسینجر: بله ! در قالب گفت‌وگوی مستقیم با موضوع مشخص می‌توان به نتیجه دلخواه دست پیدا کرد. باید در این باره صحبت کنیم که چقدر زمان در اختیار داریم و موقعیت آتی چه خواهد بود. ما به موقعیت مشترکی نیاز داریم تا بتوانیم رایزنی‌های موفقیت‌آمیزی را انجام دهیم. همچنین به موقعیت‌های مشترک در جهت دستیابی به نقطه نظرات مشترک سیاسی نیز هستیم و ما آمریکایی‌ها باید آماده تاثیرگذاری در این جریان را داشته باشیم.
هیچ کس نباید از بکارگیری گزینه نظامی علیه ایران سخن به میان آورد.
- اگر روس‌ها در این میان همسو با ایران عمل کنند چطور؟
کسینجر: روس‌ها همواره باید به این نکته اذعان داشته باشند که فعالیت غیرمتعارف هسته‌ای نمی‌تواند به هیچ عنوان موجه جلوه داده شود و اگر روزی این امر درباره برنامه هسته‌ای ایران صدق کند دچار مشکل خواهیم شد. این درحالی است که تاکنون رد پایی دال بر نظامی بودن فعالیت‌های هسته‌ای ایران براساس گزارش‌های آژانس بین‌المللی انرژی اتمی مشاهده نشده است. روسیه همواره می‌تواند گزینه مناسبی در جریان گفت‌وگو با ایران باشد. روسیه از نقطه مشترکات زیادی با ایران برخوردار بوده و قراردادهای هسته‌ای آنها نیز در این میان مهم است.
اشتاین مایر: محدود کردن فعالیت هسته‌ای کشورها نیاز به اتخاذ سیاست‌های جهان‌شمول دارد. حال این پرسش از آقای کسینجر مطرح است: آیا قدرت‌های جهانی می‌توانند قید توان هسته‌ای را بزنند؟
کسینجر: در آمریکا چهار سیاستمدار در حوزه سیاست خارجی و امنیت داریم که در این باره اظهار نظر کرده‌اند. سام نون، جورج شولتز، ویلیام پری و شخص بنده که دو نفرمان از حزب دمکرات و دو نفر از جمهوریخواهان هستند.
ما تمام لحظات عمرمان را برای دفاع قوی و محکم ملی صرف کردیم. من معتقدم که ما باید موضوع خلع سلاح جهانی را با شدت هر چه بیشتر دنبال کنیم. در غیراین صورت پیمان منع گسترش تسلیحات هسته‌ای هیچ معنا و مفهومی در بر نخواهد داشت.
- چگونه می‌توان با ساخت سیستم سپردفاع موشکی هدف خلع سلاح جهانی را محقق کرد؟
اشتاین مایر: به هر روی استقرار سیستم سپر دفاع موشکی با هدف جلوگیری از هر گونه حمله احتمالی طرح و برنامه‌ریزی شده است. با توجه به سخنان آقای کسینجر باید گفت که روسیه نیز می‌تواند مورد تهدید و حمله قرار گیرد. اکنون نیز بحث‌هایی میان دولت‌های روسیه و آمریکا بر سر این موضوع در جریان است که امیدواریم به‌زودی نتیجه آن را شاهد باشیم.
کسینجر: طبیعی است که سیستم سپردفاع موشکی راهبردی و تکنیکال است اما داستان دیگری نیز در این باره وجود دارد که آن به فشارهای روسیه بر تصمیم‌گیری‌های ناتو بر می‌گردد. براساس توافق ولادیمیر پوتین رئیس‌جمهوری وقت روسیه و جورج بوش همتای آمریکایی وی در سوچی، سیستم سپردفاع موشکی در لهستان و چک مستقر شد. استقرار سپر دفاع موشکی در جنوب روسیه یا آذربایجان نیز می‌توانند به‌عنوان یک راهبرد و یک سیاست قوی عمل کند.
- شانس گفت‌وگوهای غیرمستقیم اسرائیل و سوریه را تا چه حد ارزیابی می‌کنید؟
کسینجر: من معتقدم که برای حل مسائل منطقه باید همه کشورهای همسایه به گفت‌وگو بنشینند که ایران نیز می‌تواند به‌عنوان یکی از کشورهای تاثیرگذار و مهم در این عرصه به شمار آید. گفت‌وگو همواره بهترین راه برای حل مشکلات، درگیری‌ها و اختلاف نظر‌هاست.
- آیا جورج بوش رئیس‌جمهوری آمریکا برای انجام چنین رایزنی‌هایی آماده است؟
کسینجر: این سؤال را از آقای اشتاین مایر بپرسید که در این‌باره گفت‌وگوهایی را با بوش انجام داده است. البته من گمان می‌کنم چنانچه شرایط و چارچوب قوی در این زمینه حاکم شود رئیس‌جمهوری آمریکا نیز در این خصوص اعلام آمادگی کند.
اشتاین مایر: این کاملاً واضح است که ایران نقش مهمی در منطقه داشته و وارد شدن این کشور در جریان حل درگیری‌های خاورمیانه می‌تواند مؤثر واقع شود. اکنون نیز جامعه بین‌الملل به شدت درصدد حل بحران خاورمیانه بوده و در این‌باره نشست‌های مختلفی را برگزار کرده و برخی دیگر را در دست اقدام دارد. به هر روی من گفت‌وگوهای غیرمستقیم اسرائیل و سوریه را مثبت ارزیابی می‌کنم.
- پرسشی که در اینجا طرح می‌شود، موضوع تروریسم است. آیا در این باره نیز تدبیری اندیشیده شده است؟
اشتاین مایر: تروریسم از جمله پدیده‌هایی است که جامعه بشری را دچار مشکل‌های عدیده کرده است. تجربه‌های موجود در عراق و افغانستان به ما یاد داد که ریشه کن کردن معضل تروریسم نیاز به اتخاذ سیاست‌ها و استراتژی‌های بنیادینی دارد که باید با در نظر گرفتن تمام اصول امنیتی اتخاذ شده باشد.
کسینجر: کاملاً بدیهی است که تمام کشورها در چارچوب برنامه‌های امنیتی خود راهی را برای جلوگیری از اقدامات تروریستی در نظر گرفته‌اند اما بی‌شک این امر نیازمند اتخاذ سیاست واحد جهانی است.
- عراق مسئله‌ای بود که در دوره هشت ساله ریاست‌جمهوری جورج بوش به‌عنوان یک نقطه عطف مطرح بود. این کشور در 5 سال آینده در چه نقطه‌ای قرار دارد؟ ماجرای سیاست عراق بوش را چگونه می‌توان ارزیابی کرد؟
کسینجر: اگر چه من در سال 2000 میلادی از سناتور جان مک کین حمایت کردم، اما از متحدان سرسخت جورج بوش هستم. به عقیده من می‌توان دوره بوش را بهتر از هم‌دوره‌ای‌های وی به قضاوت نشست. در عراق به پیشرفت‌هایی دست پیدا کردیم که من به نمونه‌هایی از آن اشاره می‌کنم. کنفرانسی در سطح وزرای امورخارجه با حضور کشورهای ایران و سوریه، کشورهای همسایه و اعضای دائم شورای امنیت سازمان ملل برگزار شد.
در این کنفرانس و نشست‌های مشابه نیز که اتحادیه اروپا در آن حضور داشت در باره مسائل دیگری از جمله درگیری‌های موجود میان گروه‌های سنی و شیعه در عراق و همچنین کردها به بحث پرداخته شد. تلاش برای دستیابی به راه‌حل سیاسی درباره موضوع عراق مسئله‌ای است که در دوره ریاست‌جمهوری بوش به‌دست آمد. موضوع خروج برنامه ریزی شده نیروهای مستقر در عراق نیز از دیگر مواردی است که در قبال آن تصمیمات لازم اتخاذ شده است. البته من به هیچ عنوان نمی‌توانم دستیابی به راه حل سیاسی در موضوع عراق را نفی کنم.
روزنامه فرانکفورتر آلگماینه
