همشهری آنلاین _ فاطمه اسدی: با راه‌اندازی و فعالیت اپلیکیشن‌های جمع‌آوری «پسماند» ، اکنون این اپلیکیشن‌ها به پل ارتباطی بین شهروندان و اداره پسماند مناطق محدوده غرب تهران تبدیل شده است و از طریق آن شهروندان منطقه، هوشمندانه، سریع و ساده پسماندشان را تحویل می‌دهند. تا پیش از این اتفاق، شهروندان محدوده غرب تهران به دلایل مختلفی مانند در دسترس نبودن یا فاصله زیاد تا غرفه‌های بازیافت در این اقدام کمتر مشارکت داشتند، اما اکنون با ثبت درخواست در اپلیکیشن‌ها، پس از مشخص کردن حجم و نوع پسماند قابل بازیافت، در کوتاه‌ترین زمان، مأموران جمع‌آوری، پسماند را تحویل خواهند گرفت و وجه آن به حساب کاربری که برای شما ایجاد شده است، واریز می‌شود.
برخی از شهروندان تمایلی برای تحویل زباله‌های خود به غرفه‌های بازیافت ندارند و هرکدام از آنها دلایل مختلفی برای امتناع از این کار دارند. «فاطمه نایبی» از شهروندان «دهکده المپیک» است. او پسماندهای جمع‌آوری شده خانه‌اش را به همراه زباله‌ها در سطل‌ها مکانیزه می‌گذارد. وقتی دلیل این کار را از او می‌پرسیم، در پاسخ می‌گوید: «اغلب کودکان یا افراد مستمندی را می‌بینم که با تمام قدشان داخل سطل‌های زباله به دنبال پسماند می‌گردند تا با فروش آنها امورات زندگی‌شان را بچرخانند. از سوی دیگر هم بهایی که در غرفه‌های بازیافت به ازای پسماندها می‌دهند، بسیار ناچیز است. به همین دلیل ترجیح می‌دهم به جای اینکه این پسماندها را تحویل غرفه‌های بازیافت بدهم و در عوض آن مبلغی دریافت کنم، این افراد برای تأمین مخارجشان این پسماندها را جمع‌آوری کنند و بفروشند.»
«نکته مهم و اساسی در تولید زباله به سبک زندگی مردم برمی‌گردد و آن هم تفکیک نشدن زباله در مبدأ است. برخی از شهروندان توجهی به این موضوع مهم ندارند. چون آنها از تبعات آسیب‌های اجتماعی و زیست‌محیطی‌اش غافل هستند.» «ابراهیم اسفندیاری» از اهالی منطقه ۹ با بیان این مطلب تنها راه کاهش این آسیب‌ها را فرهنگسازی می‌داند: «نزدیک به ۱۰ سال است که در خیابان «امامزاده عبدالله» (ع) ساکن هستم. در این محله هنوز هم اهالی زباله‌های تر و خشک را با هم دور می‌اندازند. آنها به سبب اعتقاداتشان تنها نان را از دیگر زباله‌ها جدا می‌کنند و کنار سطل زباله می‌گذارند. شهرداری برای گسترش فرهنگ بازیافت و تشویق اهالی به این کار، حتی به در منازل مراجعه می‌کند و چهره به چهره به ساکنان آموزش می‌دهد، اما اهالی باز هم تمایلی برای انجام این کار ندارند.
اغلب آنها دلیل این کار را طولانی بودن مسافت تا غرفه‌های بازیافت و ارزان بودن هزینه خرید این پسماندها عنوان می‌کنند. هرچندکه اپلیکیشن‌های بازیافت در این منطقه فعال است و پسماندها را در منازل از شهروندان تحویل می‌گیرد، اما بازهم افراد سالمند به تلفن همراه هوشمند دسترسی ندارند یا با روش کارکردن با برنامه آشنا نیستند. این دلایل سبب می‌شود تا همیشه سطل‌های زباله، مملو از طلاهای کثیف باشد.»
- منطقه ۲۱
زباله‌گردها از چرخه بازیافت حذف می‌شوند
«یدالله طاهری»، رئیس اداره پسماند منطقه ۲۱، حذف زباله‌گردی، کاهش تولید پسماندتر و افزایش تفکیک، کاهش آلودگی محیط‌زیست و حذف جانوران موذی از تأثیرات تفکیک زباله می‌داند و می‌گوید: «مردم پسماندهای خشک را به راحتی در سطل‌های زباله می‌اندازند و این زباله‌ها برای افراد فرصت طلب، درآمد هنگفتی را ایجاد کرده است، اما اگر این دور باطل تعطیل شود، نه تنها پدیده زباله‌گردی کمرنگ می‌شود، بلکه حجم تولید پسماند نیز کاهش می‌یابد. هرچه ضریب همکاری شهروندان در مدیریت بهینه پسماند، تفکیک از مبدأ و تحویل پسماندهای تفکیک شده به عوامل شهرداری بالاتر باشد، کمتر شاهد پدیده زباله‌گردی خواهیم بود.
در همین راستا، اپلیکیشن جاروب، کاپ‌زی و «زرپلاس» در زمینه جمع‌آوری پسماندهای خشک از خردادماه ۱۳۹۹، علاوه بر کانکس‌های بازیافت در منطقه ۲۱ فعال شدند.» رئیس اداره پسماند منطقه ۲۱ درباره یکی از کاربردی‌ترین اپلیکشن‌های منطقه توضیحات بیشتری می‌دهد: «کاپ زی به نوعی شهروندان را با طبیعت آشتی می‌دهد. این اپلیکیشن، نرم‌افزاری برای جمع‌آوری پسماندهای تفکیک شده و حفظ و نگهداری از محیط‌زیست شهر تهران است. این اپلیکیشن با کاربری بسیار آسان، علاوه بر امکان بازیافت پسماندها، فرصت درآمدزایی را برای کاربران فراهم می‌کند. کافی است اهالی کام زی را نصب، نوع پسماندها و وزن آن را انتخاب و زمان تحویل را مشخص کنند تا در ساعت مقرر به محل تعیین شده مراجعه و پسماندها دریافت شود و در همان زمان، مبلغ آن به کیف پول شما واریز می‌شود.»
- منطقه ۲۲
جمع‌آوری و بازیافت، همه در یک منطقه
علاوه بر کانکس‌های بازیافت، اکنون اپلیکیشن جاروب و زرپلاس هم در منطقه ۲۲ فعال هستند. با این اپلیکیشن‌ها دیگر لازم نیست برای تحویل پسماند خشک در گرما و سرما از خانه یا محل کارتان خارج شوید یا دردسر حمل کیسه‌های بزرگ پسماند خشک را تا غرفه‌های بازیافت به دوش بکشید. «فرزانه فیض»، مدیر اداره بازیافت شهرداری منطقه ۲۲، درباره شیوه فعالیت این سامانه بیشتر توضیح می‌دهد: «زرپلاس یکی از اپلیکیشن‌های دارای مجوز فعالیت از سوی شهرداری تهران است که در همه مناطق تهران فعالیت می‌کند. تغییر ساختار سنتی جمع‌آوری پسماند و معضلات بهداشتی، اجتماعی و... ناشی از آن در قدم نخست با هوشمندسازی فرایند مدیریت پسماند، میسر خواهد شد.
زرپلاس سامانه هوشمند جمع‌آوری پسماند خشک است و تحویل پسماند در محل را برای شهروندان ممکن می‌سازد که هم مشارکت شهروندان را در تفکیک در مبدأ افزایش می‌دهد و هم مسیر بازیافت را تسهیل می‌کند. همچنین تحویل پسماند خشک شهروندان در زمان و مکان موردنظرخودشان اتفاق می‌افتد. این درحالیست که شهروندان می‌توانند ما به ازای پسماند خود را به‌صورت نقد دریافت کنند. با نصب اپلیکیشن می‌توانید در هر زمان و هرجای تهران که باشید؛ برای تحویل پسماند خشک (کاغذ، پلاستیک، فلز، شیشه) در محل، درخواست دهید و در مقابل، از دریافت پول، امتیاز و تخفیف بهرمند شوید. این اپلیکیشن به‌صورت ساعتی از ۱۰ تا ۱۸، پسماند را از محدوده منطقه جمع‌آوری می‌کند.
زرپلاس از آذرماه در این زمینه به اهالی منطقه خدمات ارائه می‌دهد. روزانه از طریق این برنامه، ۵۰کیلوگرم پسماند جمع‌آوری می‌شود. در ماه گذشته، حدود ۲۷۰ درخواست در اپلیکیشن زرپلاس و هزار و ۶۰۰ پیام تلفنی برای جمع‌آوری پسماند در منطقه ثبت شده است. پس از جمع‌آوری پسماند خشک از شهروندان که معمولاً به‌صورت درهم است، این طلاهای کثیف به سوی کارخانه‌های MRF در منطقه برای تفکیک حداکثری پسماند خشک فرستاده می‌شوند و محصول به دست آمده از این کارخانه‌ها، ماده اولیه بسیاری از صنایع تولیدی کشور خواهد بود. همچنین در برخی مواقع، براساس توافق، به پیمانکار منطقه تحویل داده می‌شود.» به گفته فیض، افراد مسن ساکن منطقه بیشتر به غرفه‌های بازیافت مراجعه می‌کنند و برخلاف آنها شهروندان جوان و نوجوان به سبب دسترسی آسان‌تر به نرم‌افزارهای گوشی‌های هوشمند، بیشتر به استفاده از اپلیکیشن‌ها تمایل دارند.»
- منطقه ۵
فقط بر جمع‌آوری پسماندها نظارت داریم نه تفکیک
امروز از تکنولوژی‌های هوشمند در زمینه محیط‌زیست شهری استفاده‌های زیادی می‌شود و با هوشمندی و خلاقیت افراد به خوبی می‌توان از این فرصت برای خدمت‌رسانی بهتر به مردم استفاده کرد. «سعید صالح محمود رباطی»، معاون خدمات شهری منطقه ۵، درباره فعالیت این اپلیکیشن‌ها در این منطقه می‌گوید: «اکنون ۲ اپلیکیشن «جاروب» و «کاپ‌زی» در این منطقه فعالیت می‌کنند. جاروب، یکی از این اپلیکیشن‌های پسماند است که علاوه بر سطح محدوده، در اجرای طرح «شنبه‌های بدون پسماند» در غرفه این منطقه نیز فعال است. همچنین کاپ زی دیگر اپلیکیشن فعال در منطقه، ابزاری کاربردی و ساده است که به سادگی امکان ثبت سفارش و جمع‌آوری پسماند خشک را برای شهروندان و ساکنان منطقه فراهم می‌کند.
با ثبت سفارش از طریق اپلیکیشن جاروب، اهالی، پسماند خشک خود را براساس برنامه و در محل دلخواه به جاروب تحویل می‌دهند و در ازای پسماند پول دریافت می‌کنند. برای استفاده از برنامه کافی است شهروندان اپ را نصب و پس از ورود، ثبت‌نام کنند. سپس نوع پسماند خود را انتخاب و اطلاعاتشان را تکمیل و درخواست جمع‌آوری را ارسال می‌کنند. اپلیکیشن‌های جمع‌آوری پسماند خشک در این منطقه از ابتدای آذرماه ۱۳۹۹ راه‌اندازی شده است. اپلیکیشن «جاروب» علاوه بر مدیریت جمع‌آوری پسماند پا را فراتر گذاشته و در موضوع ثبت اطلاعات مراجعه‌کنندگان به کانکس‌های بازیافت ورود پیدا کرده است و آمار ارائه می‌دهد. برای مثال، ۳۶ غرفه منطقه ۵ از طریق این اپلیکیشن رصد می‌شوند و آمار دقیق حضور شهروندان به غرفه‌ها به اداره بازیافت ارائه می‌شود.»
او درباره شیوه اجرای این برنامه‌ها در منطقه می‌افزاید: «در راستای به کارگیری مدیریت هوشمند شهری و ارائه خدمات در بستر تکنولوژی و فن‌آوری به شهروندان و همچنین ارتقای مشارکت در انجام تفکیک پسماند خشک از مبدأ، این ۲ اپلیکیشن (نرم‌افزار هوشمند همراه) پسماندهای خشک را از در منازل و مبادی تولید جمع‌آوری می‌کنند. در این سیستم، شهروندان با تلفن همراه خود در همه ساعات شبانه‌روز امکان ثبت درخواست جمع‌آوری را دارند. در همین راستا، عوامل شرکت مجری، براساس زمان‌بندی اعلام شده از سوی شهروند برای تحویل پسماند خود، به نشانی آنها مراجعه می‌کنند. براساس این برنامه، حجم پسماند جمع‌آوری شده و ثبت تناژ، از سوی سازمان فن‌آوری اطلاعات و ارتباطات شهرداری تهران انجام و به سازمان مدیریت پسماند ارسال می‌شود.
همچنین در زمینه تفکیک پسماند نیز شهرداری مناطق تنها به‌عنوان دستگاه نظارت مقیم، وظیفه نظارت میدانی بر حسن انجام عملیات (جمع‌آوری از در منازل) را بر عهده دارد و نظارت بر ادامه مراحل تفکیک زیر نظر امور مناطق نیست. با استفاده از این اپلیکیشن‌ها برای همه شهروندان حساب کاربری خاصی ایجاد می‌شود و دیگر فرقی نمی‌کند که پسماند تفکیک شده خود را به کدام غرفه یا خودرو تحویل دهند. شهروندان به محض تحویل پسماند، براساس اشتراک ایجاد شده و حساب کاربریشان از طریق پیامک که شامل نوع پسماند، مبلغ پسماند و موجودی‌شان است، رسید دریافت می‌کنند. همچنین از طریق اپلیکیشن‌ها هم می‌توانند موجودی‌شان را بینند و در نهایت حسابشان را مدیریت کنند. پس از تحویل، میزان آن از سوی راننده یا غرفه‌دار ثبت و براساس قیمت مصوب مدیریت پسماند، مبلغ‌اش در سامانه واریز می‌شود. سپس شهروندان با انتخاب گزینه تسویه حساب، به موجودی حساب خود دسترسی خواهند داشت.»
- غرفه‌های در جایگاه نخست
هر طرح در مراحل نخست فعالیتش، در کنار نقاط قوت و آثار مؤثرش، نقایصی هم دارد. معاون خدمات شهری منطقه ۵ با اشاره به این نکته می‌گوید: «مدیریت شهری این منطقه در تلاش است با توجه به باور شهرداری تهران مبنی بر به کارگیری مدیریت هوشمند شهری و ارائه خدمات در بستر تکنولوژی و فن‌آوری، شهروندان از این فرصت بهره‌مند شوند، اما شناساندن اپلیکیشن‌های موجود نیاز به آموزش و تبلیغات محیطی گسترده از طریق رسانه‌های بصری مانند رادیو، تلویزیون، دیوارنوشت، نصب بنر دارد که این امر تاکنون محقق نشده است.
در عین حال، گروه‌های هدف در این طرح بیشتر بانوان خانه‌دار و افراد میانسال هستند که با تکنولوژی ارتباط قوی ندارند و این دلایل می‌تواند در میزان استفاده از این اپلیکیشن نقش داشته باشد. اکنون اغلب شهروندان این منطقه بیشتر از استفاده از برنامه‌های هوشمند به غرفه‌های بازیافت مراجعه دارند. به دلیل جدید بودن اپلیکیشن‌ها و نبود تبلیغات محیطی گسترده، شهروندان آشنایی چندانی با روش فعالیت این اپلیکیشن‌ها ندارند. باید توجه داشت که تعیین قیمت پسماندها در اپلیکیشن‌ها براساس نوع پسماند دریافتی مانند شیشه، فلز، پسماند ویژه و... تعریف شده است و محاسبه می‌شود.»
- همکاری نیروی انتظامی
«رضا بیگلری»، رئیس مدیریت پسماند شهرداری منطقه ۵، با بیان اینکه مدیریت زباله گردها بسیار مهم است. می‌گوید: «در منطقه ۵ برنامه‌ریزی کرده‌ایم تا پیمانکار بازیافت با نیروی انتظامی همکاری داشته باشد. پیمانکار بازیافت منطقه با نیروی انتظامی قرارداد دارد و روزانه ۲۳ مأمور نیروی انتظامی در محدوده حضور دارند. وقتی مردم متوجه می‌شوند فعالیت‌های جمع‌آوری پسماند قانونمند انجام می‌شود، بهتر همکاری می‌کنند. به‌ویژه در همه گشت‌های گروه‌های جمع‌آوری پسماند خشک، نیروی انتظامی حضور دارد. به هر حال، فعالیت در این حوزه تنش زا است. سال‌ها است که زباله به نام «طلای کثیف» شناخته می‌شود و گروه‌های مختلف غیرقانونی وارد این حوزه شده‌اند. به‌ویژه زباله گردها که در منطقه ۵ به شدت با آنها برخورد شده است. اما کودکان‌کار هم در این زمینه ورود پیدا کرده‌اند که به هیچ عنوان اجازه فعالیت به آنها داده نمی‌شود.»
- آمار مراجعه‌کنندگان را داریم
رئیس مدیریت پسماند شهرداری منطقه ۵ از ثبت تعداد مراجعه‌کنندگان به کانکس‌های بازیافت منطقه ۵ می‌گوید: «شنبه‌ها که طرح شنبه‌های بدون پسماند اجرا می‌شود، برای ما مشخص می‌شود از صبح تا ظهر چند شهروند با چه حجم باری مراجعه کرده است. در کدام کانکس‌ها مراجعه‌کننده اندک است و کدام محله‌ها فعال‌تر عمل کرده‌اند. از طریق این اپلیکیشن متوجه شدیم ۳۰درصد غرفه‌ها چیزی در حدود ۵۰ مراجعه‌کننده در روز دارند و بعضی دیگر تنها ۵ تا ۶ نفر مراجعه‌کننده داشته‌اند.
در نتیجه باید موضوع آموزش در این محله‌ها بیشتر شود یا غرفه‌ها را به مکان‌های مناسب‌تر منتقل کنیم.» او در ادامه می‌گوید: «به‌طورکل غرفه‌هایی که نزدیک بازار روزهای شهرداری قرار دارند از استقبال خوبی برخوردارند. اما غرفه‌هایی که در مناطق مسکونی وجود دارند، مشارکت کمتری در آنها دیده شده است. همه ما با برنامه‌ریزی و اجرای طرح‌های مختلف تلاش داریم تا تفکیک پسماند در مبدأ از ۶درصد به بالای ۹۰درصد افزایش پیدا کند؛ اتفاقی که می‌تواند در طولانی‌مدت محیط‌زیست تهران را حفظ و از تخریب بیشتر آن جلوگیری کند. ضمن‌اینکه ادامه روند کنونی به‌طور یقین در آینده، زیست شهروندان را در پایتخت مختل می‌کند و موجب می‌شود تا تهران در زمره شهرهای پرخطر از بابت زیست‌محیطی قرار بگیرد.»
- کیلویی چند؟
زباله خشک دارای ارزشی است که می‌تواند دوباره به چرخه تولید و مصرف بازگردد، ولی زباله تر چنین ارزشی ندارد. وقتی زباله خشک و تر تجمیع می‌شود، برای پیمانکار مقرون‌به‌صرفه است که زباله خشک باارزش را با زباله تر کم‌ارزش با هم ببرد و انگیزه‌اش بیشتر می‌شود که آنها را از هم تفکیک کند. قیمت خرید پسماند در مناطق ۲۲ گانه شهرداری تهران به شرح جدول روبرو:
نظر شما