ستاره‌شناسان، یک ماشین کیهانی تولید ستاره کشف کردند. کهکشانی در جهان بسیار دور که با آهنگی شگفت‌انگیز ستاره تولید می‌کند: 4000 ستاره در سال. در مقایسه، کهکشان خود ما هر سال 10 ستاره تولید می‌کند. این آهنگ باور نکردنی نشان می‌دهد که برای اولین بار شاهد شکل‌گیری یکی از بزرگترین کهکشان‌های بیضوی هستیم.
این کشف حاصل رصد چندین تلسکوپ در طول موج‌های مختلف است. در نور مریی، این کهکشان به خاطر فاصله زیادش به صورت لکه‌های محوی دیده می‌شود. اما مشاهده این لکه‌های محو در طول موج‌های فروسرخ و طول موج‌های زیرمیلیمتری، آن را به صورت یکی از درخشان‌ترین کهکشان‌های دوردست نشان می‌دهد. درخشندگی، قیاسی از آهنگ تولید ستاره در کهکشان است. شناخت این کهکشان با چنین خواص غیر عادی تنها با بررسی آن در تمام طیف الکترومغناطیسی امکان‌پذیر بود.
این کهکشان در دسته کهکشان‌های «ستاره‌زا» (starburst) قرار دارد و درخشنده‌ترین آن‌ها در جهان بسیار دور به حساب می‌آید. دلیل این درخشندگی، شمار عظیم ستاره‌های جوان در آن است. هنگامی که ستارهها زاده می‌شوند، در سطح بالایی نور فرابنفش می‌تابانند و مقدار زیادی غبار تولید می‌کنند. غبار، نور فرابنفش را جذب می‌کند و گرم می‌شود، سپس با تابش در طول موج‌های فروسرخ و زیرمیلیمتری، گرما را به محیط پس می‌دهد. فرآیندی که باعث می‌شود این کهکشان در نور فروسرخ به طور غیر عادی بدرخشد.
نور سبز (طیف مریی) گاز را در این کهکشان نشان می‌دهد. نور آبی (طیف مریی) کهکشان‌های زمینه را نشان می‌دهد که آهنگ ستاره‌سازی بالایی ندارند. رنگ زرد/نارنجی (طول موج‌های فروسرخ نزدیک) نور ستارهها را از قسمت خارجی کهکشان نشان می‌دهد. لکه قرمز سمت چپ، یکی دیگر از کهکشان‌های زمینه است که آهنگ ستاره زایی بالایی ندارد.
ستاره شناسان در طول موج مریی، فاصله دقیق این کهکشان را اندازه گرفتند: 3/12 میلیارد سال نوری. دیدن این کهکشان به معنی تماشای جهان در سن 3/1 میلیارد سال نوری است (سن جهان 7/13 میلیارد سال برآورد شده است). اگر سن جهان را با سن یک انسان مقایسه کنیم، این کهکشان را در 6 سالگی جهان می‌بینیم.
آهنگ ستاره‌سازی این کهکشان با استفاده از طول موج‌های رادیویی اندازه گرفته شده است: 1000 تا 4000 ستاره در سال. با این آهنگ، کهکشان تنها 50 میلیون سال زمان نیاز دارد تا به کهکشانی هم‌اندازه بزرگترین کهکشان‌هایی که امروزه می‌بینیم تبدیل شود. زمانی نه چندان طولانی در مقیاس کیهانی. پیش از این کشف، دورترین کهکشانی که چنین آهنگی را نشان می‌داد، کهکشانی در فاصله 7/11میلیارد سال نوری در سن 9/1 میلیارد سال جهان بود.
تولید ستاره در این کهکشان با «مدل سلسله مراتبی»(Hierarchical model)، متعارف‌ترین تئوری شکل‌گیری کهکشان‌ها، ناسازگار است. بنابر این تئوری، کهکشان‌ها ستاره‌هایشان را به آهستگی و با گذر زمان، با مصرف قسمت کوچکی از مواد کهکشانی می‌سازند و نه در فرآیند بزرگی از ستاره‌سازی، آنچنان که در این کهکشان دیده می‌شود. پرسش این است که این کهکشان یک استثنا است یا این که بیشتر کهکشان‌هایی که در ابتدای جهان شکل گرفته‌اند چنین آهنگ بالایی از تولید ستاره داشته‌اند. پاسخ این سوال می‌تواند سطح سازگاری تئوری سلسله مراتبی را با واقعیت تعیین کند.
منبع : ماهنامه نجوم
