محوطه تاریخی آق‌قلعه اینک با تیغه‌بولدوزرهای شرکت ملی گاز مخدوش شده و این در حالی است که گفته می‌شود این محوطه 50 هکتاری با دستور فرمانداری و مسئولان مذهبی و بدون استعلام از سازمان میراث‌فرهنگی، صنایع‌دستی و گردشگری مورد تعرض قرار گرفته است.
این محوطه تاریخی در کنار روستاهای جغتای و نقاب در شهر آق‌قلعه واقع در 79 کیلومتری شمال سبزوار قرار دارد که نماینده سبزوار برای گازرسانی به آن در انتخابات گذشته مجلس شورای اسلامی فعالیت قابل توجهی کرده است.
بناهای انگشت‌شمار ایلخانی در خطر
سیاوش صابری، مدیرکل حفاظت از محوطه‌های تاریخی در توصیف آق‌قلعه و محدوده تاریخی آن به همشهری گفت:تعداد شهرهایی که از دوره ایلخانی داریم بسیار محدود و انگشت‌شمار است و آق‌قلعه از آن دست آثاری است که همزمان با سلطانیه و در رقابت با آن به وسیله «عطاملک جوینی» در محدوده سبزوار به شکل مستطیل ساخته شده که امارت حاکم‌نشین یا ارگ آن در ضلع جنوبی واقع است و از سلامت کافی نیز برخوردار است.»
وی در تشریح ویژگی‌های تاریخی این محدوده افزود: یک مسجد دوره ایلخانی هم در آق‌قلعه وجود دارد که از محل اعتبارات ملی سازمان میراث‌فرهنگی، صنایع‌دستی و گردشگری به‌طور کامل مرمت شد و در حالی که بخش‌هایی از آن متروکه شده بود به شکلی احیا صورت گرفت که اینک در خدمت نمازگزاران و برپا‌کنندگان مراسم مذهبی است.
مدیرکل حفاظت از محوطه‌های تاریخی سازمان میراث‌فرهنگی، صنایع‌دستی و گردشگری همچنین در مورد وضعیت پیش‌آمده در آق‌قلعه و تخریب صورت گرفته گفت: از مقابل همین مسجدی که اینک احیا شده جاده‌ای خاکی می‌گذشت که به اصرار اداره راه و ترابری آسفالت شد و همین جاده مستند شرکت ملی گاز قرار گرفته که ما تصور می‌کردیم چون جاده وجود دارد مشکلات دیگر متوجه کار نخواهد شد.
وی درباره حفاری به عمق 3 متری برای لوله‌گذاری گاز افزود: چند ماه قبل مطلع شدیم که شرکت ملی گاز تا دیوار و حصار آق‌قلعه لوله‌گذاری کرده است که بلافاصله شاکی موضوع شدیم زیرا هنوز مطالعات باستان‌شناسانه کافی در این محدوده صورت نگرفته است و معترض شدیم که چرا شرکت ملی گاز از سازمان میراث‌فرهنگی، صنایع‌دستی و گردشگری استعلام نکرده است.
این مدیرکل سازمان میراث‌فرهنگی، صنایع‌دستی و گردشگری همچنین درباره موضع سازمان متبوعش به همشهری گفت: گرچه سازمان به‌طور مداوم اعلام کرده که باید مطالعات باستان‌شناسانه انجام گیرد، ولی در سفر هیأت دولت نامه‌ای به آنان داده شده و دستوری بدون کار و بررسی کارشناسی گرفته شده است ولی به هر حال از چهارشنبه هفته گذشته و با وجود حفاری یک‌سوم از عرض این محوطه تاریخی با هماهنگی مسئولان محلی کار متوقف شد.
وی در مورد اقدامات تامینی و حفاظت از این محوطه نیز تاکید کرد: باید یک تیم باستان‌شناس در محل مستقر شود و کار مطالعه بر آثار هویدا شده را انجام دهد و چون ما اداره مستقر در آق‌قلعه نداریم اداره سبزوار مسئول این کار خواهد شد.
صابری در مورد جابه‌جایی محل احداث خط لوله و دور زدن این محوطه تاریخی تاکید کرد: اینک که لوله گاز به نزدیکی روستاهای منطقه رسیده، مخالفت مردم را درپی خواهد داشت اما موضوع این است که استانداردها باید رعایت شود و امکانات زیربنایی و تاسیسات آن نباید از نزدیکی آثار تاریخی عبور داده شوند وگرنه در مواقع خطر و به ویژه بروز آسیب‌ها و بلایای طبیعی خطرات آن مضاعف خواهد شد.
این حادثه تکرار شده است
وقتی در نوروز امسال و در زمانی که هیچ‌کدام از روزنامه‌ها فرصت پیگیری تعرض به مدرسه مذهبی گلشن نیشابور را نداشتند به بهانه نوسازی تمام این مدرسه تخریب شد، هیچ‌کس گمان نمی‌کرد این روند ادامه یابد و آثار دیگری را هم در بربگیرد.
اینک پس از گذشت 4 ماه گرچه لشکری، مدیر جدید سازمان میراث‌فرهنگی، صنایع‌دستی و گردشگری، جانشین مکرمی‌فر که در زمان او این تخریب صورت گرفت، شده است اما مدرسه گلشن دیگر مدرسه گلشن نشده و اینک شاهد تخریبی دیگر در خراسان رضوی هستیم.
جالب اینجاست که یکی از کارشناسان سازمان میراث فرهنگی دراین‌باره در گفت‌وگو با همشهری تاکید کرد: شرکت گاز که می‌تواند لوله‌های انتقال را از دره و ارتفاعات و پیچ و خم بگذراند به آثار تاریخی که می‌رسد نمی‌تواند حریم آن را حفظ کند.
شرکت ملی گاز می‌تواند با تغییر مسیر لوله به طول یک کیلومتر از آسیب به آق‌قلعه جلوگیری کند اما دلایل پا فشاری شرکت گاز به استفاده از محوطه تاریخی برای این کار مشخص نیست.
همچنین در همین زمان آبگیری سد سیوند سطح سفره‌های زیرزمینی محدوده پاسارگاد را افزایش داده و خطر نشست آثار تاریخی لحظه به لحظه افزایش می‌یابد.یکی از کارشناسان سازمان میراث‌فرهنگی، صنایع‌دستی و گردشگری دراین‌باره تاکید کرد: ساخت پل بر رودخانه تنگاب فرصت ثبت جهانی را از قلعه دختر، کاخ آتشکده فیروزآباد و شهر گور گرفته است.
