همشهری- نیما شایان: چالش کمیاب‌شدن و دسترسی سخت به انسولین قلمی که هرچند وقت یکبار گریبان مبتلایان به دیابت نوع یک را می‌گیرد، دوباره خود را نشان داده است. حتی برخی داروخانه‌های پایتخت که شهره به داشتن داروهای خاص هستند هم این روزها پاسخشان به بیماران دیابتی نیازمند انسولین، منفی است. چهره‌های خسته و مستاصل با همراهان مضطرب در کنار داروخانه شهید کاظمی تهران که همیشه انسولین مورد نیازشان را بی‌بروبرگشت از این داروخانه تامین می‌کردند، نشان می‌دهد که کمبود یا نارسایی در توزیع این داروی حیاتی برای دیابتی‌ها دوباره سربرآورده است.
خانم «م-کریمی» یکی از بیماران مبتلا به دیابت که ساکن قم است برای تهیه انسولین به داروخانه شهید کاظمی تهران آمده. او به همشهری می‌گوید: «۲سال است انسولین استفاده می‌کنم اما در اردیبهشت‌ماه به هر داروخانه‌ای در قم سر زدیم، انسولین «نوو رپید» را پیدا نکردیم. در تهران هم که فعلا داریم می‌گردیم.» بیمار دیگری هم که مراجعه کرده، می‌گوید: «انسولین هست اما خیلی کمیاب شده و برای اینکه دولتی بگیرید باید بین چندین و چند داروخانه را بگردید و در صف‌های طولانی بایستی تا در نهایت اگر شانس با شما یار باشد بتوانید دارو را خریداری کنید.» او می‌گوید:«انسولین لومیر مصرف می‌کنم. قیمت آزاد این انسولین قبلا ۳۵ تا ۴۰ هزار تومان بود اما حالا که نیست یک قلم انسولین آزاد به قیمت ۴۰۰ هزار تومان دست دلالان رسیده است.»
«۱۳ آبان» داروخانه معروف دیگری در تهران است که این روزها محل اجتماع بیماران دیابتی از نقاط مختلف کشور شده است. یک بیمار غیردیابتی مبتلا به آریتمی قلبی که برای پیدا کردن یک دارو به چند داروخانه مرجع سطح شهر مراجعه کرده و در نهایت به داروخانه ۱۳ آبان رسیده است، به همشهری می‌گوید: «داروخانه‌های ۱۳ آبان، ۲۹ فروردین و هلال احمر فلج شده‌اند. این داروخانه‌ها در عین اینکه باید خدمات خود را در زمینه سایر داروها ارائه کنند، چون مرکز توزیع انسولین هم شده‌اند، یکدفعه شاهد مراجعه چند صد نفر متقاضی انسولین می‌شوند. الان اینجا(داروخانه ۱۳ آبان) جای سوزن انداختن هم ندارد، آن‌قدر که مریض دیابتی یا نزدیکانشان جمع شده اند؛ با هر ۳ نفری که حرف بزنید حتما یک نفرشان برای خرید انسولین آمده‌اند. همین کثرت مراجعه بیماران دیابتی به یک داروخانه برای تهیه انسولین، باعث تحت‌الشعاع قرار گرفتن بقیه خدمات این داروخانه هم شده است.»
محمدرضا مرسلی، بیمار دیابتی که ۲۵ سال است انسولین استفاده می‌کند، موفق شده که انسولین مورد نیازش را از داروخانه ۲۹ فروردین در میدان حر تامین کند. او می‌گوید: «از اول وقت داروخانه تا ۱۱ صبح، بیش از ۱۵۰۰ نفر برای تهیه دارو نوبت گرفته بودند که بخش قابل‌توجهی از آنها یا بیماران مبتلا به دیابت بودند و یا نزدیکانشان که برای گرفتن انسولین آمده‌اند. در شرایطی که خود مسئولان وزارت بهداشت اعلام می‌کنند بیماران دیابتی از گروه‌های با ریسک ابتلای بالا به کرونا هستند و در این شرایط روا نیست که در صف‌های طولانی داروخانه ساعت‌ها منتظر باشند و در معرض ابتلا به کرونا هم قرار گیرند. گرفتاری انسولین و دیابت کم هست فقط مانده کرونا هم به مشکلات ما اضافه شود.»
او ادامه می‌دهد: «الآن تقریبا ۲سال است مشکل تهیه انسولین قلمی با ما هست، البته بعضی موقع‌ها در مقاطعی کوتاه برطرف می‌شود ولی دوباره کمبودها و نایاب شدن دارو برمی‌گردد. تا ۲ سال پیش هر داروخانه‌ای می‌رفتیم، انسولین قلمی را می‌دادند اما چند وقت است که چند داروخانه مشخص برای تهیه این دارو بیشتر نیست. به‌عنوان مثال من که ماهانه به ۱۰ قلم انسولین نیاز دارم، باید برای هر ۵ تا یک نسخه بگیرم؛ یعنی درماه ۲ بار به پزشک مراجعه کنم و به جای یکدفعه، ماهانه ۲ بار و چندین ساعت در صف‌های طولانی معطل شوم.»
سامانه تی‌تک دردی از دیابتی‌ها دوا نمی‌کند
علی خانی، دیابتولوژیست در گفت‌وگو با همشهری با انتقاد از سیستم توزیع انسولین بین چند داروخانه منتخب، به همشهری می‌گوید: «به‌نظرم بزرگ‌ترین مشکل تهیه انسولین قلمی در کشور نه در کمبود دارو بلکه در سیستم توزیع و سپردن این ماموریت به چند داروخانه مرجع است که باعث شده دسترسی به انسولین، بغرنج و سخت شود. وقتی اطلاعات همه دیابتی‌های نیازمند انسولین موجود و ثبت شده است، مبادی مسئول تامین این دارو می‌توانند با یک پیامک به بیمار اطلاع‌رسانی کنند که داروی مورد نیاز را کدام داروخانه تامین کند. یا اینکه می‌شود این سرویس را ایجاد کرد که انسولین را دم منزل به‌دست بیمار برسانند تا دیگر حداقل در این شرایط شیوع کرونا، در صف‌های طولانی نایستند.»
خانی در پاسخ به این سؤال که آیا سامانه تی‌تک برای پیدا کردن داروخانه‌هایی که این دارو را موجود دارند کافی نیست؟ می‌گوید: «این سامانه نیز دردی از بیماران را دوا نمی‌کند. بسیاری از مردم به سامانه تی‌تک دسترسی ندارند یا برای استفاده از آن نیز آموزش ندیده‌اند؛ ضمن اینکه این سامانه به‌روزرسانی هم نمی‌شود و می‌توان گفت این سامانه عملا هیچ فایده‌ای ندارد زیرا همچنان بیماران برای تهیه انسولین به داروخانه‌های بسیاری مراجعه می‌کنند و در صف‌های طولانی می‌ایستند.»
پاسخ مدیرکل دارو سازمان غذا و دارو درباره مشکلات تهیه انسولین
انتقادهای بیماران دیابتی و پزشکان را از سیدحیدر محمدی، مدیرکل دارو و مواد تحت کنترل سازمان غذا و دارو پیگیری کردیم. محمدی در گفت‌وگو با همشهری می‌گوید: «یکی از مشکلات‌مان در زمینه تامین انسولین این است که تامین ارز مورد نیاز برای آن واقعا سخت شده البته با کمکی که قرار است بانک مرکزی صورت دهد، از ماه آینده سهمیه انسولین را ۲ برابر می‌کنیم. البته تأکید می‌کنم این اتفاق زمانی می‌افتد که تامین ارز مورد نیاز محقق شود. غیراز این، دیگر هیچ مشکلی برای تامین انسولین نداریم. البته همزمان ۴شرکت نیز متقاضی تولید هستند که ۲ شرکت ظرف چندماه آینده وارد تولید می‌شوند.»
مدیرکل دارو و مواد تحت کنترل سازمان غذا و دارو در واکنش به انتقادهایی که بیماران درباره توزیع انسولین قلمی فقط در چند داروخانه منتخب و ایجاد صف‌های شلوغ در این داروخانه‌ها دارند، می‌گوید: «درباره توزیع انسولین چاره‌ای جز این نداریم. ۱۴ هزار و ۵۰۰ داروخانه داریم که اگر بخواهیم انسولین را بین همه آنها پخش کنیم، در عمل یک مقدار سهمیه کم به هرکدام از آنها می‌رسد و دسترسی‌اش به این‌خاطر سخت می‌شود. ناچاریم سهمیه موجود را بین یک‌سری داروخانه منتخبی که سابقه خدمت‌رسانی‌شان بهتر بوده است، توزیع کنیم. مردم هم می‌توانند از طریق سامانه تی‌تک به کسب اطلاعات داروخانه‌ها بپردازند. کل داروخانه‌های دولتی منتخب، انسولین را توزیع می‌کنند و مشکلی ندارند.»
ریشه کمیاب‌شدن انسولین قلمی
علیرضا عسکری، مدیرعامل سازمان تدارکات پزشکی جمعیت هلال احمر نیز درباره ریشه کمیاب شدن انسولین قلمی در برخی از هفته‌ها که به یک چالش جدی برای بیماران دیابتی تبدیل می‌شود، به همشهری می‌گوید: «یکی از تأمین‌کننده‌های جدی در زمینه واردات انسولین، سازمان تدارکات پزشکی جمعیت هلال احمر است. برای این که در زمینه موجودی یک دارو در بازار کمبودی حس نشود، چند فاکتور مهم است که شامل پیش‌بینی به‌موقع و کافی نیاز دارویی در کشور توسط سیاستگذار، تامین ارز بموقع، عملیات بازرگانی موفق و توزیع به‌موقع و مدیریت‌شده می‌شود. عملیات بازرگانی در دوران تحریم و کرونا دستخوش مشکلاتی شده است؛ البته بازرگانی سازمان تدارکات پزشکی جمعیت هلال‌احمر در چندماه اخیر فعال‌تر از گذشته ظاهر شده و مشکلات در این حوزه کمتر است. همچنین اگر وقفه‌ای در توزیع ایجاد شود، جامعه از نظر روانی نگران می‌شود و به‌خاطر هراس از به مشکل خوردن در تامین دارو، ممکن است به خرید دارو به میزان بیش از حد نیاز خود روی آورد. بنابراین برنامه‌ریزی مدون و دقیق در مدیریت توزیع انسولین نکته مهم دیگری است. توزیع هم مسئله بسیار کلیدی است؛ این که انسولین چگونه توزیع شود تا نه‌تنها کسی خارج از نیاز خود خریداری نکند، که از هدایت دارو به بازار سیاه از سوی افراد سودجو نیز جلوگیری شود.»
نظر شما