بازدم دام‌ها، خطرناک‌تر‌ از سوخت‌‌های فسیلی

براساس این گزارش، پرورش دام نسبت به سیستم حمل‌ونقل، گازهای گلخانه‌ای بیشتری تولید می‌کند که مقدار آن برابر با 18درصد کل گازهای گلخانه‌ای تولیدشده است.
هنینگ استنفلد، رئیس بخش اطلاعات و امنیت فائو یا سازمان خواربار و کشاورزی ملل متحد و نویسنده گزارش می‌گوید: پرورش دام یکی از تهدیدات جدی محیط زیست است. براین اساس، ضروری است اقداماتی فوری برای اصلاح وضعیت موجود صورت پذیرد.

بررسی‌ها نشان می‌دهد با افزایش رفاه، مردم هرساله گوشت و محصولات لبنی بیشتری مصرف‌ می‌کنند تا آنجا که پیش‌بینی می‌شود مصرف محصولات گوشتی در جهان از 229 میلیون تن در 1999 به 465 میلیون تن در 2050 و مصرف شیر نیز از 580 به 1043‌میلیون تن برسد.

بخش پرورش دام در جهان از هر بخش دیگر وابسته به کشاورزی، رشد سریع‌تری داشته است. این کار وسیله امرار معاش 3/1 میلیارد نفر از مردم است  و 40درصد از آن صرف کمک به تولید محصولات کشاورزی می‌شود.

برای بسیاری از کشاورزان در کشورهای در حال توسعه، پرورش دام منبعی از انرژی تجدیدپذیر برای حمل‌ونقل و منبع تولید کودهای طبیعی برای محصولات آنهاست. اما چنین رشد شتابناکی ارزش محیط زیست را بسیار پایین می‌آورد. براساس گزارش فائو، که با عنوان« سایه طولانی پرورش دام؛ مسائل زیست محیطی و انتخاب‌ها» تدوین شده ، هزینه‌ای که محیط زیست برای محصولات حیوانی می‌پردازد  باید به نصف کاهش یابد تا از سطح خسارت رو به وخامتی که در ادامه وضع جاری به وقوع خواهد پیوست، جلوگیری کند.

وقتی مواردی چون مقدار آلاینده‌های ناشی از مصرف زمین و تغییر این مصرف هم به تخریب‌های ناشی از پرورش دام اضافه می‌شود، بخش پرورش دام 9 درصد از co2 حاصل از اقدامات بشری را به‌ خود اختصاص می‌دهد که این مقدار، از مضر‌ترین گازهای گلخانه‌ای نیز بسیار بیشتر است. پرورش دام 65 درصد از اکسید نیتروس وابسته به فعالیت‌های انسان را که 296‌برابر توان دی اکسید کربن گرمایش جهانی است، تولید می‌کند که بیشتر آن ناشی از کود است.

همچنین برآورد می‌شود به‌ترتیب 37 درصد از متان تولیدشده ناشی از اقداماتی است که انسان در آنها دخیل است، (متان 23‌برابر گرم‌تر از co2 است). قسمت زیادی از این گاز از سیستم گوارشی چهارپایان تولید می‌شود. 63‌درصد باقیمانده نیز ناشی از آمونیوم است که عمده آن از باران‌های اسیدی حاصل می‌شود.

یک‌سوم سطح زمین در خدمت دام و دامداری

گزارش‌ها نشان می‌دهد که هم‌اکنون پرورش دام، 30‌درصد از مساحت کل زمین را به‌خود اختصاص می‌دهد. بیشتر این زمین‌ها چراگاه‌های دائمی هستند؛ همچنین 33‌درصد از زمین‌های قابل کشت برای تولید غذا به امور دام اختصاص دارد. از سوی دیگر، برای ایجاد چراگاه‌های جدید، جنگل‌ها را از بین می‌برند؛ ضمن آنکه اکثر چراگاه‌ها به‌خصوص در آمریکای لاتین از نابودی جنگل‌ها به‌دست آمده‌اند. در این کشورها برای مثال، تاکنون حدود 70درصد از جنگل‌های آمازون به چراگاه تبدیل شده‌اند.

زمین و آب

مشکل دیگری که وجود دارد اینکه گله‌ها باعث فرسایش خاک می‌شوند. حدود 20درصد از چراگاه‌ها به ‌علت چرای بیش از حد، ارزش خود را از دست داده‌اند. این آمار در سرزمین‌های خشک که سیاست‌های نامناسب و مدیریت ناشایست پرورش دام، به افزایش بیابان کمک می‌کند، بالاتر است. تجارت دام از زیان‌بار‌ترین عواملی است که در کمبود رو به افزایش منابع آب زمین نقش اثرگذاری دارد؛ همچنان‌که در آلودگی آب و نابودی و نرسیدن اکسیژن به صخره‌های مرجانی نیز نقش دارد.

مهم‌ترین عامل آلودگی، ضایعات حیوانی، آنتی‌بیوتیک و هورمون‌ها، مواد شیمیایی دباغ‌خانه‌ها، کودها و سموم دفع آفاتی است که برای تولید محصولات غذایی به کار می‌رود. چرای بیش از حد برای چرخه آب نیز مشکل‌زا شده به‌طوری که تکمیل دوباره بخش‌های بالا و پایین منابع آب زمینی را کاهش داده است چراکه مقدار زیادی از آب‌ها برای تولید غذای حیوانات از منابع زیرزمینی برداشت می‌شود.

دام و آلودگی دریا

برخی بررسی‌ها حاکی از آن است که پرورش دام به عنوان منبع عمده داخلی آلودگی نیتروژن و فسفر در دریای جنوب چین،  موجب کاهش گوناگونی زیستی در اکوسیستم دریایی شده است.هم‌اکنون دام‌هایی که برای تولید گوشت و محصولات لبنی پرورش داده می‌شوند 20 درصد از زیست‌توده‌های حیوانات زمین‌زی را تشکیل می‌دهند. وجود دام‌ها در مناطق غربی سرزمین و نیاز آنها به محصولات غذایی نیز به کاهش تنوع زیستی کمک می‌کند.

راه‌حل‌ها

گزارش حاصل از مؤسسه چندبخشی پیشگامان دام، محیط‌زیست و توسعه،  با درنظر گرفتن هزینه‌های زیست‌محیطی راه‌حل‌هایی پیشنهاد داده که عبارت‌اند از: پیشگیری از فرسایش زمین‌ها، افزایش کنترل و برداشتن موانع به‌منظور تغییر چراگاه‌های معمولی، استفاده از شیوه‌های نگهداری از خاک و چراگاه‌های جنگلی همراه با کنترل جلوگیری از ورود دام‌ها به مناطق حساس و در نظر گرفتن جریمه برای خدمات محیط‌زیستی در کشورهایی که دام‌پرورش می‌دهند برای کمک به کاهش روند فرسایش زمین.

‌«افزایش بازده محصولات حیوانی و کشاورزی»،« بهبود رژیم غذایی حیوانات به‌ منظور کاهش تخمیر روده‌ای و آلاینده‌های متان ناشی از آن» و« تنظیم طرح‌های گاز زیستی که از تخمیر فضولات حاوی مواد آلی به دست می‌آید، برای بازیافت کود»  از دیگر راهکارهای موثر در این زمینه است.