همشهری آنلاین_فاطمه عسگری‌نیا: شاید این عامیانه‌ترین تعریف مردم کف خیابان از اعتیاد باشد. بلای خانمانسوزی که هر روز با ورژن‌های جدیدش زندگی‌های بیشتری را به ورطه نابودی می‌کشاند. مناطق مرکزی شهر تهران، به واسطه نزدیکی به ایستگاه راه‌آهن، ترمینال جنوب، و ورودی‌های شهر، انتخاب اول برای جا خوش کردن معتادان متجاهر محسوب می‌شوند و همین مسئله باعث شده تا اعتیاد به‌عنوان یکی از آسیب‌های اجتماعی فراروی محله‌های قدیمی این مناطق باشد. به بهانه روز جهانی مبارزه با موادمخدر، سری به این مناطق زدیم و پای صحبت هم‌محله‌ای‌هایی نشستیم که خودشان برای کم کردن شر اعتیاد از سر محله‌شان دست به کار شده‌اند.
میدان راه‌آهن، خیابان شوش غربی، از حاشیه خیابان گرفته تا کوچه‌پسکوچه‌های منتهی به میدان بهداری و بوستان شهید حججی پر از آدم‌های مچاله و خانه‌به‌دوشی است که دیوارهای شهر تکیه‌گاهشان شده است. از وقتی دور بوستان امیریه را حصارکشیدند و مرکز دی‌ای‌سی بهروزان را از پایانه معین به روبه‌روی بیمارستان بهارلو منتقل کردند، معتادان متجاهر هم به این سمت و سو رفتند.
غروب که می‌شود بساط خنزرپنزرفروشی‌شان را در حوالی میدان راه‌آهن پهن می‌کنند و در این بساط کهنه و رنگ‌ورورفته برای خود دنبال لقمه‌نانی می‌گردند. خیلی‌هایشان هم در میان سطل‌های زباله دنبال گذران زندگی‌اند. گرچه در میانشان بچه‌محل‌های راه‌آهن و محله‌های اطراف دیده می‌شود، اما تعداد مهاجرانی که از شهرهای دور و نزدیک خود را به تهران رسانده‌اند، بیشتر از بومیان است.
اتفاق خوبی که در محله‌های مرکزی شهر تهران در بخش مقابله بااعتیاد با آن روبه‌رو هستیم، همدلی و همراهی اهالی محله‌ها برای درمان بچه‌محل‌هاست؛ مراکزی که چه در منطقه ۱۱ و چه در منطقه ۱۲ شاهد فعالیت آنها هستیم. «اکبرآذری» و دوستانش در منطقه ۱۱ به‌صورت داوطلبانه در این بخش فعالیت دارند. او خودش سال‌ها از بیماری اعتیاد رنج می‌برد و از روزی که موفق شد از این دام خلاص شود با خودش عهد و پیمان بست تا برای رهایی معتادان از اعتیاد بی‌هیچ چشمداشتی تلاش کند.
او ساکن محله هلال‌احمر است. اسم و آوازه فعالیت‌هایشان در این زمینه به گوش همه اهالی رسیده است. به خاطر همین هرکسی از اعتیاد و خماری خسته شده به سراغ او می‌آید: «در محله ما هرکسی برای ترک اقدام کند، ریش‌سفیدان محله و انجمن معتادان گمنام برای رهایی او از اعتیاد تلاش می‌کنند؛ از معرفی به کمپ‌های ترک اعتیاد گرفته تا تأمین هزینه‌های درمان که عمدتاً توسط خیّران محل انجام می‌شود.»
درست است که ترک جسمانی اعتیاد نخستین قدم برای درمان معتادان است، اما عمواکبر و دوستانش رفقای نیمه‌راه نیستند و بهبودیافتگان را در دوره روان‌درمانی هم همراهی می‌کنند: «جلسات روان‌درمانی انجمن معتادان گمنام منطقه هر شب فعلاً در مرکز بهاران منطقه برگزار می‌شود و امیدواریم این فضا همچنان در اختیار ما باشد تا بتوانیم با برگزاری جلسات مستمر روند بهبودی دوستانمان را تسریع بخشیم.»
او با بیان اینکه دغدغه اصلی معتادان بهبودیافته، بعد از ترک اعتیاد، اشتغال و کسب درآمد است، می‌گوید: «اگر مرکز بهاران منطقه به‌طور کامل و جامع راه‌اندازی می‌شد، امکان حرفه‌آموزی و اشتغال بهبودیافتگان هم فراهم می‌شد.»
- آستین‌ها را بالا بزنیم
حاج «احمد ابراهیمی» هم یکی دیگر از هم‌محله‌ای‌های عمواکبر است. او را همه از دوران جنگ می‌شناسند و مسجد محله برایش حکم خانه دوم را دارد.
حاج احمد هم یکی از ریش‌سفیدان و معتمدان محله است که سعی کرده با دستگیری از معتادان محله و فراهم کردن زمینه ترک اعتیاد آنها کیفیت زندگی را در محله بالا ببرد: «همه اهالی یک محله موظف به رفع آسیب‌های محله خود هستند. اگر ما در محله این کار را به مسئولان بسپاریم، مطمئن باشید لابه‌لای همه مأموریت‌ها گم می‌شود. اما اگر خودمان آستین بالا بزنیم و از ترک کردن تا ایجاد فرصت شغلی برای بهبودیافته‌ها پیش برویم، اعتیاد کم‌کم از محله‌های ما شرش را کم می‌کند.»
در محله هرندی هم کانون منتظران اباصالح(عج) برای ترک اعتیاد زنان و مردان آستین بالا زده و در دو مرکز جداگانه زمینه ترک اعتیاد هم‌محله‌ای‌های خود را فراهم کرده است. «فریبا آقایی»، مسئول این کانون، سال‌هاست در این محله به جنگ آسیب‌های اجتماعی رفته است، البته به سبک و سیاق مادرانه خودش: «در کانون منتظران اباصالح(عج) تمامی زنان و مردان، نوجوانان و جوانان و حتی سالمندان محله فعالیت دارند؛ هرکدام با دغدغه‌ها و مشکلات خاص خود. خیلی از این خانواده‌ها درگیر معضل اعتیاد هستند. ما بعد از جذب این افراد و جلب اعتمادشان شروع به مشاوره‌های مستقیم و غیرمستقیم برای ترک اعتیاد آنها می‌کنیم و به محض آمادگی روانی‌شان آنها را به کمپ‌های ترک اعتیاد مجموعه معرفی می‌کنیم.»
او هم معتقد است برای حل معضل اعتیاد در محله‌های شهر باید معتمدان محله و خیّران دست‌به‌دست هم دهند تا بتوانند سایه سیاه اعتیاد را از سر محله‌های شهر کم کنند: «اگر مردم هر محله خودشان نسبت به پاکسازی اصولی محله از شر اعتیاد وارد شوند، هیچ نیرویی نمی‌تواند اهالی را آلوده کند.»
- «محمود سپایانی» کارشناس آسیب منطقه ۱۱/ظرفیت خوبی که از ما گرفته شد
اعتیاد امروز در جامعه ما به‌عنوان یکی از آسیب‌های اجتماعی شهرهای بزرگ و کوچک، به‌خصوص پایتخت، محسوب می‌شود. موضوعی که اگر به آن توجه نشود مبنای شکل‌گیری آسیب‌های دیگر در شهر می‌شود. این آسیب به واسطه تأثیر مستقیم بر کانون خانواده‌ها در حوزه اجتماعی مطرح است. توجه به معضل اعتیاد در حوزه مدیریت شهری به‌عنوان یکی از اولویت‌های‌کاری شناخته شده و خوشبختانه اقدامات خوبی در این زمینه در مناطق مختلف تهران انجام گرفته است.
منطقه ۱۱ از جمله مناطق مرکزی شهر تهران است که از آسیب اعتیاد در امان نبوده و نیست. امروز یکی از مهم‌ترین کلونی‌های اعتیاد در این منطقه در محدوده ایستگاه راه‌آهن، کوچه شهرداری در خیابان شوش غربی، بوستان شهید حججی و مرز میان منطقه ۱۶ و ۱۱، زیر پل جوادیه، است.
گذشته از درمان اعتیاد که یکی از بخش‌های مهم فعالیت‌های مبارزه با موادمخدر در منطقه است و شاهد فعالیت مراکز مختلفی در این حوزه هستیم، در بخش کاهش آسیب‌های ناشی از اعتیاد نیز در حال حاضر یک مرکز دی‌آی‌سی در منطقه ۱۱ فعال است و مرکز دوم هم زیر پل جوادیه با همکاری معاونت بهداشت دانشگاه علوم پزشکی تهران، دفتر مقابله با موادمخدر سازمان ملل و شهرداری منطقه به‌زودی راه‌اندازی می‌شود تا ضمن ارائه خدمات ده‌گانه بهداشتی اعم از تزریق واکسن هپاتیت، توزیع اقلام بهداشتی و ارائه خدمات بهداشتی سرپایی یک وعده غذای گرم و متادون هم بین این افراد توزیع شود. نقش شهرداری در این تعامل سه‌جانبه هماهنگی بین‌بخشی، تأمین فضای فیزیکی و زیرساخت‌هایی اعم از آب، برق، گاز است.
علاوه بر این، کوشیده‌ایم تا با ایجاد فضایی مناسب برای تشکیل جلسات روزانه تشکل‌های مردم‌نهاد فعال در حوزه اعتیاد، مانند تشکل معتادان گمنام، در مرکز بهاران امکان تداوم بهبودی معتادان بهبودیافته را در منطقه فراهم کنیم و امیدواریم با راه‌اندازی مجدد مرکز بهاران شاهد ارائه خدمات دیگر به بهبودیافتگان اعتیاد باشیم.
تجربه ثابت کرده است یکی از علل بازگشت معتادان بهبودیافته به چرخه اعتیاد، نداشتن شغل و منبع درآمد کافی در کنار پس زدن‌های اجتماعی است. متأسفانه طی سال‌های گذشته کارگاه تولید محصولات بلوری که شرط استخدام کارگرانش ترک اعتیاد بود، به دلیل کارشکنی برخی بخش‌ها از منطقه ما کوچ کرد و را در این بخش از ما گرفت. در تلاشیم تا با جذب کارآفرینان این حوزه مسئله اشتغال بهبودیافتگان را نیز حل و فصل کنیم.
نظر شما