همشهری آنلاین _ ثریا روزبهانی: از رودخانه‌ها و آبشارهای مرتفع گرفته تا دشت‌ها و آثار تاریخی کهن. به دلیل همین نقاط زیبا و بکر، روستاهای غربی پایتخت به‌عنوان «قطب گردشگری و مذهبی» به شمار می‌آیند. چشمه‌های این محدوده از ارتفاعات و کوه‌ها سرچشمه می‌گیرند و از میان روستاها و کنار جاده‌ها می‌گذرند. برای همین، گردشگران به‌ویژه در روزهای پایانی هفته و فصل تابستان به این محدوده رفت‌وآمد بسیاری دارند. محدوده‌ای که صدای جاری شدن آب در بیشتر نقاط آن به گوش می‌رسد. اما وضعیت زیست‌محیطی این روستا مانند صدای گوش‌نوازش؛ چشمنواز نیست و وجود زباله‌های فراوان در روستا و در اطراف جاده، سبب نگرانی و گلایه دهیاران روستاها، طبیعت دوستان و مردم محلی شده است.
روستاهای حریم غربی شهر از جمله جاذبه‌های دیدنی و گردشگری پایتخت‌نشینان محسوب می‌شوند که متأسفانه این روزها، رودخانه‌های آن مملو از زباله‌های بسیار است. نگاهتان که به سمت بالا باشد، چشمانتان کوه‌های سر به فلک کشیده و روستاهای پر درخت و سرسبز را می‌بیند، اما کافیست چشم به زمین بدوزید تا تیرس و امتداد نگاهتان، جز زباله چیزی نبیند. ریختن زباله درحریم جاده، نقاط گردشگری و حتی دامنه‌های کوه‌ها، از معضلات زیست‌محیطی روستاهای غربی پایتخت به شمار می‌روند.
«رعنا گل محمدی» به همراه همسر و فرزندش در کنار رودخانه روستای «سنگان» نشسته‌اند. آب داغ در کتری بر روی گاز پیک نیکی بخار می‌کند و قصد دارند که در کنار رودخانه، چای تازه دمی بنوشند. گل محمدی می‌گوید: «سولقان، سنگانات و امامزاده داود(ع) از جمله روستاهایی هستند که به سبب محیط طبیعی کم‌نظیری که دارند، مسافران زیادی را به سوی خود جلب می‌کنند. با افزایش ورود گردشگران به این روستاها، افزایش حجم زباله را شاهد هستیم.» به سطل زباله گوشه محوطه اشاره می‌کند و ادامه می‌دهد: «به این حجم انبوه از زباله که از سطل هم سرریز کرده است، نگاه کنید. گویا مدت زمان زیادی است که تخلیه نشده است. درباره زباله و پسماندها باید یاد بگیریم که اگر وارد محیط طبیعی مانند این محدوده و روستاها می‌شویم، هنگام بازگشت باید زباله‌هایمان را با خودمان به محل‌های از پیش تعیین شده ببریم. این فرهنگسازی باید برای همه مردم ایجاد شود تا بتوانیم مکان‌های گردشگری پاک و تمیزی داشته باشیم.»
- حفاظت از محیط‌زیست با فرهنگسازی
«بهارک فروزان فر»، فعال زیست‌محیطی است که هرازگاهی به این نقاط سفر می‌کند و در طول سفر با دیگر دوستانش، زباله‌ها را از بستر رودخانه‌ها و روستاها جمع‌آوری می‌کنند. او در این‌باره می‌گوید: «نریختن زباله تنها مخصوص طبیعت نیست، بلکه در همه مکان‌های عمومی شهرها و روستاها نباید زباله بریزیم. با پاکسازی طبیعت و روستاها از سوی NGO ها نیز صورت مسئله برطرف نمی‌شود و باید در این زمینه فرهنگسازی کرد.»
- جمع‌آوری ۳ نیسان زباله از روستای سنگان بالا
بخش زیادی از نقاط گردشگری این محدوده، خارج از بافت روستاها قرار دارند و نهاد دهیاری، مسئولیتی درباره جمع‌آوری زباله‌ها در آن نقاط را ندارد. اختیار و وظایف دهیار محدود به خود بافت روستا است. اگرچه بافت عرضی روستا نسبت به بافت قانونی بزرگ‌تر است، ولی قانون، دهیار را مکلف کرده که تنها در چارچوب بافت قانونی روستا هزینه کند.
«رضا ملانوروزی»، دهیار روستا سنگان بالا، تخریب محیط‌زیست و ریختن زباله در این روستا را از مهم‌ترین مشکلات دهیاری این روستا می‌داند و در این‌باره می‌گوید: «در عمل اهالی و دهیاری در چند حوزه مختلف با گردشگران، مشکلات فراوانی دارند که می‌توان آنها را دسته‌بندی کرد. بخشی از این مشکلات، زیست‌محیطی است و به رعایت نکردن موارد بهداشتی مانند ریختن زباله در مسیر راه و مکان‌های گردشگری و روشن کردن آتش در کنار جاده‌ها و رودخانه‌ها برمی‌گردد.
انباشت و تولید زباله در این محدوده، به میزان تردد گردشگران بستگی دارد. می‌توان گفت در روزهای پنجشنبه و جمعه، حدود ۳ نیسان زباله تنها از روستای سنگان بالا جمع‌آوری می‌شود. ۴ مخزنی که حوالی امامزاده قرار دارند، همواره لبریز از زباله هستند و شهروندان حتی اطراف آن هم زباله می‌ریزند. معمولاً حجم زباله‌های جمع‌آوری شده از سوی دهیاری در روزهای آخر هفته، به ۳ تن می‌رسد. متأسفانه گردشگران هر جایی که مراجعه می‌کنند، از مسیر جاده تا محل‌هایی که برای گردشگری در نظر گرفته شده است، زباله می‌ریزند. مسئولان شهری باید در این زمینه به روستاها کمک کنند.»
- زیرساخت‌های گردشگری فراهم نیست
دهیار روستای سنگان، کافی نبودن زیرساخت‌های روستاها را از جمله دلایل بروز این مشکل یاد می‌کند. می‌گوید: «بخشی از این مشکلات به زیرساخت‌های خود روستا برمی‌گردد. چون دهیاری هزینه کافی برای فراهم کردن این زیرساخت‌ها را ندارد. به همین دلیل با مشکل روبه‌رو می‌شود. وقتی گردشگر به روستا مراجعه می‌کند، انگار وارد پارک چند هکتاری شده است. باید شرایط را برای ورود گردشگران فراهم کنیم، اما متأسفانه در وسعت روستایی که ما مدیریت می‌کنیم، امکان فراهم کردن این زیرساخت‌ها وجود ندارد.
به همین دلیل لازم است که دستگاه‌های دیگر دولتی مانند «شهرداری» برای حل این مشکل به کمک دهیاری بیایند. برای مثال، ۵۰۰ سطل زباله در محدوده جانمایی و نصب کنند. یا روزهای جمعه و شنبه برای جمع‌آوری زباله‌های روستا اقدام کنند. گردشگر به‌طور مستقیم وارد روستا نمی‌شود، بلکه بیشتر در مکان‌هایی مانند کنار رودخانه‌ها، کوه‌ها، دشت‌ها و مکان‌های سرسبز روستا مانند باغ‌ها و آبشار و و... اتراق می‌کنند. باتوجه به این موضوع که دهیاری‌ها مکلف هستند بودجه را در قالب طرح «هادی» هزینه کنند، متأسفانه پاکسازی نقاط گردشگری خارج از روستا شامل آن نمی‌شوند و دهیاری‌ها نمی‌توانند بودجه‌شان را بابت این کار صرف کنند.»
- جمع‌آوری ۳ تن زباله از روستای امامزاده داود(ع)
ملانوروزی در ادامه به روستای امامزاده داود(ع) اشاره می‌کند و می‌گوید: «این روستا نیز از مکان های گردشگری است که مانند سنگان و سولقان به نسبت دیگر روستاهای غرب تهران، گردشگرپذیرتر است. در این روستا هم مانند سنگان به دلیل تعداد مراجعه زائران و مسافران، نزدیک به ۲ تا ۳ تن زباله در آخر هفته از این روستا جمع‌آوری می‌شود.» به گفته او قتی گردشگران و مسافران از جاده سنگان وارد روستاها می‌شوند، امکانات درستی از مکان‌های گردشگری برای آنها وجود ندارد تا مسافران بتوانند با توجه زیرساخت‌هایی که در این زمینه فراهم شده است از امکانات و طبیعت بهره‌ببرند. به همین دلیل در هر جایی که می‌بینند مناسب است، بساط تفریحشان را همانجا پهن می‌کنند. راهکار رفع این مشکل را راه‌اندازی ایستگاه جمع‌آوری و تفکیک پسماند می‌داند و در این‌باره می‌گوید: «اگر پایگاه سیستم بازیافت زباله برای ۱۳ روستای این بخش راه‌اندازی و زباله‌های محدوده جمع‌آوری و به این مکان ارسال شود، فرایند پاکسازی کوتاه و هزینه آن نیز بسیار کاهش می‌یابد. حتی باغداران از این زباله‌ها می‌توانند پس از کمپوست شدن به‌عنوان کود برای درختان استفاده کنند.»
- ورود ۵ هزار گردشگر و تولید انبوهی از زباله
به دلیل پیشگیری از شیوع «کرونا» و محدودیت‌های کرونایی اعمال شده، تعداد مراجعه گردشگران به روستاها به‌ویژه سولقان افزایش پیدا کرده است. «ابراهیم عسگری»، دهیار روستای سولقان، درباره مشکلات زیست‌محیطی که گردشگران برای روستا و اهالی به وجود می‌آورند، می‌گوید: «آخر هر هفته معمولاً بیش از ۵ هزار نفر گردشگر به روستای سولقان مراجعه و از این نقاط گردشگری بازدید می‌کنند. البته در مدتی که بوستان‌ها به دلیل کرونا تعطیل بود، تعداد گردشگران و مسافران بسیار افزایش پیدا کرده بود. در روستا زباله‌ها روزانه جمع‌آوری می‌شوند، اما زباله‌هایی که در مسیر رودخانه و در حاشیه بستر آن ریخته شده‌اند در فواصل زمانی مختلف و با برپایی طرح‌های پاکسازی، جمع‌آوری می‌کنیم.
به‌صورت کلی سالانه ۲ تا ۳ بار، از حاشیه رودخانه‌ها، زباله‌ها جمع‌آوری و پاکسازی می‌شوند، اما به شکل مستمر این محدوده تمیز نمی‌شود. اصلاً امکاناتش را هم نداریم. گردشگران به دلیل نبود سطل زباله در طبیعت روستا و حاشیه رودخانه‌ها باید زباله‌هایشان را تا رسیدن به نخستین سطل زباله، با خود حمل کنند. متأسفانه اگر زباله‌ها در همان محیط باقی بمانند، یا با جریان روان آب به مناطق پایین دشت منتقل می‌شود. علاوه براین حیوانات نیز سبب پخش این زباله‌ها در نقاط دیگر می‌شوند و این امر می‌تواند خاک را آلوده کند. متأسفانه دهیاری نیروی لازم برای انجام این کار و بودجه‌ای برای پاکسازی و جمع‌آوری ندارد.» عسگری باور دارد که باید فرهنگ نریختن زباله در نقاط گردشگری در بین گردشگران نهادینه و فرهنگسازی شود و آنها بدانند که طبیعت حق همه شهروندان است. شاید با توزیع کیسه‌های زباله در بین گردشگران به‌ویژه در روزهای پنجشنبه و جمعه، بتوانیم این مشکل را به حداقل برسانیم.
نظر شما