بعضی شورایاران از روندکاری که طی سال‌های گذشته ایجاد شده ناراضی‌اند و شکل پیشین کار در دوره‌های گذشته را مؤثرتر می‌دانند و اصلاً این تغییر روند را در رأی دیوان عدالت مبنی بر انحلال آنها بی‌تأثیر نمی‌دانند. بعضی هم از روند قانونی کار و انتخابات می‌گویند. آنچه در این دو صفحه می‌آید، نظر شورایاران دوره پنجم و شهروندان است.
محله‌ها با کمک شورایاری به مطالبات بحق خود می‌رسند
هنوز هم برای شناخت مشکلات توسط شهرداری، این شورایاران هستند که به مدیران شهری کمک می‌کنند. شهرداری، به علت‌های مختلف، از زمانی که دیوان عدالت اداری شورایاری را به رسمیت نشناخت، با شورایاران هماهنگ نبوده است، اما معتقدم اگر شهرداری و نهادهای مختلف با شورایاری هماهنگ باشند، ساکنان محله‌ها به مطالبات بحق خود خواهند رسید.
بارها پیش آمده است که من، به‌عنوان شورایار و معتمد محله، وقتی اتفاقی در محله رخ می‌داد در نقش ۱۳۷ و ۱۱۰ حضور داشتم و شهروندان هم همین تصور را دارند که شورایاری باید اقدامی انجام بدهد. بماند که شخصا، به‌عنوان معتمد محله، همیشه برای رفع مشکلات اهالی همه تلاش خود را کرده‌ام و باز هم تلاش می‌کنم، اما مواردی وجود دارد که شهروندان تصور می‌کنند حل مشکلشان به عهده شورایار است، در صورتی که ورود به موضوع مورد نظر از اختیارات او خارج است.
البته در شهرک والفجر این مسئله شاید به این دلیل اتفاق می‌افتد که شهرک با وجود فاصله زیاد از منطقه و حالت جزیره‌ای به نوعی مظلوم واقع شده است. به همین علت ما شورایاران همیشه تلاش کرده‌ایم تا باری از دوش شهرداری و شهروندان برداریم. به‌عنوان مثال، در روز «نه به پلاستیک» دوست داشتیم آموزش‌ها را با جدیت دنبال کنیم و تلاش خود را هم کردیم. به‌عنوان یک شهروند و شورایار وقت گذاشتیم تا برای این مهم فرهنگسازی شود. اینجاست که باید شهرداری متوجه شود شورایار به آنها کمک می‌کند و بازوی شهرداری است و بهتر است نهاد شهرداری هم شنونده مشکلات محله و منطقه باشد.
- مشکل، کاملاً حل‌شدنی است و باید حل شود
رأی دیوان عدالت اداری مبنی بر انحلال شورایاری‌ها در پی برداشت حقوقی متفاوتی صورت گرفته است. به‌زعم ما، شورایاری‌های تهران نهادهایی کاملاً قانونی هستند، چراکه به شورای‌شهر اجازه داده شده انجمن‌هایی در مجموعه خود ایجاد کند. مشکل اصلی در برداشت دیوان عدالت اداری است که ادعا می‌کند در قانون، انتخابات شورایاری‌ها پیش‌بینی نشده است و چنانچه قرار است انتخاباتی در تهران در این سطح برگزار شود، باید توسط وزارت کشور انجام شود. این مشکل، به عقیده من، کاملاً حل‌شدنی است و باید حل شود، چراکه شهرداران در این مدت از ظرفیت شورایاران برای حل مشکلات محلی استفاده کرده‌اند.
اگر مدیریت شهری بر وجود شورایاران پافشاری کند و بر این مشکل قانونی که به‌زعم دیوان عدالت اداری وجود دارد، صحه نگذارد، شورایاران می‌توانند به کارشان ادامه دهند و در کنار شهرداری به حل معضلات شهری یاری برسانند. موضوعی که نباید فراموش کرد این است که در سه دوره گذشته، هرگاه انتخابات شورایاری برگزار شده، بحث به هیئت وزیران و سران قوا رسیده است. در انتخابات دوره قبل نظر سران قوا بر این بود که انتخابات برگزار شود. به نظر من، باید انتخابات شورایاری‌ها برای شهرهای بزرگ در مجلس تبدیل به قانون شود. این کار هم باید از طریق شورای‌شهر پیگیری شود و در این دوره شورای‌شهر هم شاهد نظر مثبت و همراهی اعضای شورا با نهاد شورایاری‌ها بوده‌ایم.
- اینکه بگوییم شورایاری‌هاکاری انجام نمی‌دهند، بی‌انصافی است
حضور شورایاری‌ها در میان اهالی به‌عنوان پل ارتباطی میان مردم و مسئولان نقش بسزایی در کاهش مشکلات و تسهیل مطالبات مردمی دارد. شورایاران به‌عنوان گوش شنوا برای درددل‌های شهری و محلی مردم و انتقال‌دهنده این مشکلات به مسئولان نقشی دوسویه دارند.
به همین دلیل، حضور و تردد آنها باید در محله‌ها قابل رؤیت و اقدامات آنها مشهود باشد. اینکه بگوییم شورایاری‌هاکاری انجام نمی‌دهند، بی‌انصافی است، چراکه در محله اقدامات و فعالیت‌هایی برای تسهیل در رفع مشکلات محلی انجام می‌دهند. اما این فعالیت‌ها چندان برای مردم محله با توجه به نظرها و دیدگاه‌های مختلفی که هرکدام نسبت به مسائل شهری دارند، چشمگیر به نظر نمی‌رسد.
اغلب شورایاران از اهالی و معتمدان قدیمی‌محله‌ها هستند و مردم آنها را می‌شناسند، اما این شناخت به تنهایی کافی نیست. باید ارتباط بیشتر باشد و شورایاران در دل محله‌ها و در زمان نیاز در کنار اهالی باشند تا با جلب اعتماد آنها و مشارکت‌های مردمی فعالیت‌های آنها به انجام چند اقدام نمادین محدود نباشد.
- نظارت شهرداری مهم است
من شورایاران محله را نمی‌شناختم و اصلاً نمی‌دانستم چنین نهادی وجود دارد، اما در پی مشکلی که برای فاضلاب محله‌مان پیش آمد، متوجه شدم که شورایاران هم برای حل آن پیگیری کرده‌اند. به نظرم، اگر این نهاد واقعاً در پی حل مشکلات محله‌ها باشد و راه به اشتباه نبرد، می‌تواند بسیار مؤثر باشد و باید به کارش ادامه دهد. در این زمینه، شاید نظارت ارگانی مثل شهرداری هم کمک‌کننده باشد.
- شورایاران محله ما به وظایف خودشان به درستی عمل کرده‌اند
برخی از شورایاران چنان که باید در محله کار نکرده‌اند. این دسته از شورایاران فقط حضور فیزیکی داشتند تا بتوانند به منفعت و سود شخصی خود برسند بدون اینکه قدمی برای حل مشکلات شهروندان و اهالی بردارند. شاید همین موضوع باعث شده تا برخی از حکمی که فعلاً برای انحلال این نهاد داده شده، خرسند باشند. اما در بعضی محله‌های دیگر مانند محله بهجت‌آباد با حضور مؤثر شورایارانی مواجهیم که به وظایف خودشان به درستی عمل کرده‌اند و نقش پررنگی در پیگیری کم و کاستی‌های محله داشته‌اند. سال گذشته شاهد پیگیری‌های شورایاران محله بودیم که برای اختصاص زمین ورزشی یا ساخت پل عابر در خیابان ترکمنستان و حتی اختصاص میدان میوه و تره‌بار به محله تلاش کردند تا باری از دوش ما بردارند. به عقیده من، شورایاران چون از ساکنان یا کاسبان محله هستند، مسلماً بهتر می‌توانند مشکلات را به نهادهای بالادستی انتقال بدهند.
- شورایاری‌ها باید به کارکرد قبلی خود برگردند
هدف شورایاری‌ها، از بدو تأسیس، کمک کردن به شهرداری‌ها در امور اجرایی بود. در سال‌های اول سازوکار درستی در اجرای برنامه‌های محلی و ورزشی و اجتماعی داشتند و هنوز هم در این زمینه بسیار فعالند. در امور خیریه هم چون از بدنه محله‌ها و مردمند، در مقایسه با عوامل اجرایی شهرداری‌ها، در مورد محله و کم و کاستی‌هایش آگاهی بیشتری دارند و اهالی کم‌بضاعت را می‌شناسند. سراهای محله‌ها هم با حضور آنها رونق گرفت، ولی هر سال که از تأسیس این شورایاری‌ها گذشت، سازوکارها از بین رفت و انتخابات شورایاری را کمرنگ کردند و اختیارات را از اعضای شورایاری گرفتند و حضور آنها را در کانون‌ها و جلسات و کارگروه‌ها کاهش دادند. به همین دلایل، این فکر ایجاد شده که شورایاری‌ها کارکرد خاصی ندارند.
در این شرایط شاید هم این گفته درست باشد، چون تمام سازوکارهای کارآمد اولیه را از بین برده‌اند و فقط یک اسم از شورایاری باقی مانده است. به همین دلیل، اگر همان دستورکاری که از قدیم برای آن طراحی شده دنبال شود، شورا به‌صورت مؤثرتری فعالیت می‌کند و وجودش ضروری است. ولی اگر قرار است از آن شکل خارج شود و بی‌خاصیت شود، به نظر من هم اگر شورا نباشد، بهتر است. سال‌های پیش بعضی از شورایاران به صحن شورای‌شهر و در جلسات آنها دعوت می‌شدند و مطالبی را ارائه می‌دادند که به آنها رسیدگی می‌شد. ولی الان هیچ مسئولیتی به عهده آنها گذاشته نشده و در کارهای اجرایی سهم ندارند. بنابراین، معتقدم شوراها باید به کارکرد قبلی خود برگردند تا مؤثر باشند.
- جایگاهمان را تضعیف می‌کنند
حضور شورایاران در هر محله بسیار مهم است و مسلماً در جذب و مشارکت شهروندان و اهالی محله برای پیشبرد مسائل شهری تأثیر بسیاری دارد. با تمام وجود به این موضوع اعتقاد دارم که شورایاران بازوان قدرتمند محله هستند.
شورایاران از کوچک‌ترین مسائل و مشکلات محله اطلاع دارند و تاکنون این مشکلات را بدون کم و کاست به گوش مدیران رسانده‌اند. آنها هدفی ندارند جز اینکه با تعامل شهرداری و سایر مسئولان ذی‌ربط، گره از مشکلات شهروندان باز شود. ولی مدتی است که از جانب مدیران شهری و مسئولان رده بالا، آن‌طور که باید به این مشکلات رسیدگی نمی‌شود و با بی‌مهری‌ها و بی‌توجهی‌ها مواجه هستیم. ما شورایاران جایگاه شایسته‌ای را که باید داشته باشیم، نداریم.
در کجای دنیا چنین وضعیتی را می‌توان دید که یک شورایار که برخاسته از خود مردم است، با جان و دل و بدون دریافت مزد و مواجب و با هزینه شخصی برای مشکلات شهروندان از هیچ تلاشی فروگذار نکند و دولتمردان به جای تشکر و قدردانی، فقط برای ما، به‌عنوان یک نهاد اجتماعی، تنش‌زایی کنند و جایگاهمان را تضعیف کنند؟ این در حالی است که حضور شورایاری‌ها برای اینکه مردم هم در مسائل شهری مشارکت و در حل مسائل کمک کنند بسیار حائز اهمیت است.
تجربه نشان داده که وقتی شهروندان مشاهده کنند که یک شورایار برای بهبود وضعیت ایستگاه اتوبوس تا آسفالت خیابان، نظافت محله، آبیاری درختان، تأمین روشنایی، تأمین امنیت در محله و... تلاش می‌کند، صددرصد دنباله‌رو او خواهند بود و خود را در برنامه بهبود محل زندگی‌شان دخیل می‌کنند.
- پارلمان‌های محلی را نادیده نگیریم
شورایاری‌ها به‌عنوان پارلمان محلی نقش مهمی در توسعه محلی تهران دارند. در طول دوره فعالیت شورایاران تمامی محله‌های شهر زیر ذره‌بین مردم بوده و این شرایط به مدیران شهری کمک کرده تا وقت و هزینه کمتری برای شناسایی مسائل و مشکلات پیش روی محله‌های تهران صرف و پروژه‌های متناسب با نیاز مردم شهر تهیه و تدوین کنند. اگر قرار باشد شورایاری‌ها بعد از دو دهه فعالیت به بهانه‌های واهی حذف شوند، چطور قرار است در شهر بزرگی مثل تهران مدیریت شهری در جلب مشارکت مردم موفق عمل کند؟ شعار «تهران؛ شهری برای همه» و «توسعه محله‌محور تهران» بدون در نظر گرفتن نقش شورایاری‌ها به‌عنوان نمایندگان مردم شهر در محله‌ها امکان‌پذیر نیست.
شورایاری‌ها پل ارتباطی میان مردم و مسئولان هستند. حالا فکر کنید این نهاد مردمی حذف شود. آیا قرار است هرکدام از اهالی محله به‌صورت تکی یا گروهی برای حل یک مشکل راهی شهرداری‌های نواحی شهر شوند؟ بیست سال گذشته تجارب خوبی کسب شده و حالا وقت آن رسیده که این تجارب در عمل خود را نشان دهند. ما در دوره گذشته شاهد تخصصی شدن فعالیت‌های شورایاران در قالب کارگروه‌های تخصصی در محله‌های شهر بودیم. این فعالیت‌های تخصصی حکایت از فراهم شدن بستر رشد و توسعه محله‌ها دارد. منظور از توسعه محلی، توسعه‌ای است که منجر به توسعه منطقه‌ای و شهری می‌شود. بنابراین، حتی اگر نواقصی در این بخش وجود دارد، مسئولان کشوری و استانی باید برای رفع آنها و تقویت شورایاری‌ها تلاش کنند.
- توجه به شورایاری در دوره پنجم کمرنگ بود
شورایاری‌ها پل ارتباطی میان مردم و مسئولان برای اداره شهر هستند، اما متأسفانه در دوره پنجم حضور شورایاری‌ها در محله‌ها چندان پررنگ نبود. اغلب دستورها برای اجرای پروژه‌های خردمقیاس از بالا و مرکز صادر می‌شد. هرچند شهردار منطقه۱۰ انصافاً با شورایاری‌ها تعامل دارد، اما نسبت به درخواست شورایاری‌ها و پیشنهادها و نظر آنها که درخواست مردم است توجه چندانی از سوی مسئولان نمی‌شود و پایان پیگیری‌های ما برای انجام پروژه‌هایی که مطالبات مردمی است، به این جمله ختم می‌شود که بودجه نداریم.
برای این موضوع حتی به شورای‌شهر هم مراجعه کردیم، اما پاسخ روشنی دریافت نکردیم. یکی از این موارد اجرای طرح تفصیلی در محله‌هاست که از سوی شهرداری مرکز تأیید شده. بارها به اشکالات طرح در شورای‌شهر و کمیسیون شهرسازی اشاره داشتیم، اما در نهایت به ما پاسخ دادند که ما به کمیسیون شهرسازی توصیه می‌کنیم و تغییرات آن دست ما نیست.
- اهالی تعامل خوبی با شورایاران دارند
هرچه تعامل اعضای شورایاری با اهالی بیشتر باشد، به همان میزان مهارت آنها در رسیدگی و پیگیری نیازهای اهالی کیفیت بهتری پیدا می‌کند. مردم هم با صبر و حوصله و مسئولیت‌پذیری بیشتری با دبیران شورایاری‌ها ارتباط برقرار می‌کنند و به بیان مشکلات خود می‌پردازند. خوشبختانه با توجه به حضور مستمر دبیر شورایاری محله سلسبیل در محله، اهالی تعامل خوبی با شورایاری دارند. اهالی برای بیان مشکلاتشان مستقیم و بی‌واسطه می‌توانند به دفتر دبیر شورایاری مراجعه و مشکلاتشان را مطرح می‌کنند تا به گوش مدیران شهری برسد.
نظر شما