همشهری آنلاین _ زهرا بلندی: آتش‌نشان فعال و دغدغه‌مندی که علاوه بر حضور در عملیات‌های مختلف، از ۱۲ سال پیش به‌عنوان مربی آتش‌نشانی هم فعالیت می‌کند و از یک سال پیش تدریس در دانشگاه را آغاز کرده است. دغدغه‌های «افراسیاب خیردست» برای شناسایی و رفع نقاط ناایمن منطقه ۱۹ باعث شده او در پروژه‌های مقطع کارشناسی ارشد و دکتری خود به این موضوعات ورود و در این زمینه اطلاعات خوبی کسب کند. به مناسبت روز آتش‌نشانی و ایمنی ضمن محله‌گردی با او، با نقاط پرخطر منطقه ۱۹ بیشتر آشنا می‌شویم.
بعد از ۲۴ ساعت شیفت‌کاری با لباس فرم سر قرار حاضر شده است. خستگی به وضوح در چهره آتش‌نشان ۴۲ ساله پیداست و چیزی جز عشق به کار و تعصب به محله خانی‌آباد شمالی که مدت‌ها قبل ساکنش بوده، نمی‌توانست او را برای همراهی با ما ترغیب کند. بدون معطلی سرصحبت را باز می‌کند و می‌گوید: «بزرگ شده شهرستان شاهین‌دژ استان آذربایجان غربی هستم و از کودکی همیشه از کمک کردن به اطرافیانم لذت می‌بردم. اشتغال پدرم به‌عنوان تلفنچی در ایستگاه کوچک آتش‌نشانی شهرستان عامل مهمی بود تا کم‌کم به این شغل علاقه‌مند شوم.
مدتی بعد از خدمت سربازی وقتی متوجه آگهی استخدام سازمان آتش‌نشانی شدم با علاقه مضاعف شروع به تمرین و مطالعه در این زمینه کردم و سال ۱۳۸۲ رسماً وارد این شغل شدم.» خیردست با اشاره به اینکه به مرور زمان تمام اهداف و فعالیت‌هایش در این حوزه خلاصه شده است، می‌گوید: «طی این سال‌ها در مسئولیت‌هایی همچون نیروی عملیاتی آتش‌نشانی، کاردان و راننده خودروهای سنگین و معاون شیفت فعالیت داشته‌ام و حدود ۴ سال است فرمانده نجات ۶ در ایستگاه ۱۳۳ شهرک رسالت هستم.
علاوه بر این، نزدیک ۱۲ سال است مربی سازمان آتش‌نشانی هستم و به تدریس موضوعات ایمنی می‌پردازم.» خیردست در ادامه می‌گوید: «با مدرک دیپلم ریاضی فیزیک وارد سازمان شدم و در این حیطه هم به ادامه تحصیل پرداختم و اکنون هم دانشجوی ترم آخر رشته «مدیریت محیط‌زیست» در مقطع دکترا هستم.»
او در بحران‌های ملی مانند پلاسکو، سیل پل‌دختر، زلزله تبریز(هریس و ورزقان) و همچنین اطفای جنگل‌های زاگرس(گچساران) حضور داشته و با یادآوری رشادت‌های «مهدی حاجی‌پور» و «مجتبی کوهی» شهدای آتش‌نشان منطقه ۱۹ در حادثه پلاسکو می‌گوید: «برای کنار آمدن با سختی‌های این شغل تکواندو را به‌صورت جدی دنبال می‌کنم، مدرک عالی خطاطی دارم و تار هم می‌نوازم.»
- در جست‌وجوی نقاط ناایمن
اشتغال در سازمان آتش‌نشانی و از سوی دیگر ادامه تحصیل در این زمینه دغدغه‌اش را برای ایمنی منطقه افزایش داده است. این آتش‌نشان با اشاره به اینکه به اقتضای شغلش همیشه شناخت و رفع نقاط پرخطر محله دغدغه‌اش بوده است، می‌گوید: «در دوران کارشناسی ارشد این دغدغه بیشتر شد تا حدی که پایان‌نامه کارشناسی و دکترای من به مطالعه موردی ایستگاه‌های تحت پوشش منطقه ۱۹ شهرداری تهران اختصاص پیدا کرد.» او درباره جزئیات تحقیقاتش بیشتر می‌گوید: «با توجه به اینکه تهران روی ۳ گسل عمده قرار دارد و گسلی که در شهرستان ری و قسمت پارچین است از جنوب منطقه ۱۹ می‌گذرد و بزرگراه شهید تندگویان، آزادگان و قسمتی از بزرگراه شهیدهاشمی را تحت‌الشعاع قرار می‌دهد، در پژوهش دوره کارشناسی ارشد عملکرد ایستگاه‌های آتش‌نشانی در منطقه ۱۹ و همچنین تعداد نیروهای آتش‌نشان فعال را در این منطقه در مواقع بحرانی مورد بررسی قرار دادم.
این پژوهش نتایج خوبی به همراه داشت، اما آن‌طور که باید مورد استقبال قرار نگرفت، اما در رابطه با پژوهش دوره دکترا ارتباط خوبی با شهرداری منطقه برقرار شده و در حال انجام بررسی‌هایی هستیم که چه کارهایی را باید انجام دهیم تا مدیریت حریق در منطقه ۱۹ با رویکرد اطمینان بالا صورت گیرد و امیدوارم از نتایج تحقیق به بهترین شکل استفاده شود.»
- خلازیر، یک محدوده پرخطر
این آتش‌نشان پژوهشگر که ۱۰ مقاله در محورهای مختلف مرتبط با آتش‌نشانی و ایمنی شهری ارائه کرده و ۲ کتاب با عنوان «استانداردی برای دودکش‌ها، شومینه‌ها، تهویه‌ها، وسایل و تجهیزات جامدسوز» و «آموزش و مهندسی تاب‌آوری در عمل» نوشته است، طی سال‌های تحصیل و پژوهش و فعالیت در ایستگاه‌های آتش‌نشانی منطقه اطلاعات خوبی درباره ایمنی منطقه و نقاط پرحادثه آن کسب کرده است. در محله‌گردی با او نخست به خلازیر می‌رویم. نزدیک غروب است و این محدوده از منطقه که انبارهای ضایعات را در دل خود جای داده مانند همیشه شلوغ است. خیردست با اشاره به اینکه یکی از مقوله‌های مهم در منطقه ۱۹ آلودگی زیست‌محیطی است و یکی از حساس‌ترین نقاط آن راسته تجاری خلازیر است، می‌گوید: «طبق بررسی واحد پیشگیری منطقه ۷ عملیات آتش‌نشانی حدود هزار و ۴۰۰ نقطه پرخطر، کم‌خطر و میان‌خطر در منطقه ۱۹ شناسایی شده است.
آلودگی‌های زیست‌محیطی و تعداد زیاد حوادث شیمیایی و حریق‌های ضایعات و... عوامل پرخطر این محدوده هستند. انواع حوادث از شیمیایی تا حریق‌های بزرگ و کوچک در اینجا اتفاق می‌افتد وهاله‌ای از دود همیشه در آن دیده می‌شود. با جمع شدن شیطان‌بازار روزهای جمعه تا حدودی مشکلات اینجا ساماندهی شده، اما هنوز کافی نیست و برای رفع همیشگی این معضل و کاهش حوادث بهتر است بنگاه‌های موجود به خارج از شهر منتقل شوند یا تا حد امکان از فعالیت‌های منجر به آلودگی زیست‌محیطی جلوگیری شود.»
- ساخت‌وساز غیرمجاز مرتضی‌گرد
روستای قدیمی مرتضی‌گرد مقصد دومی است که برای بازدید از آن با خیردست همراه می‌شویم. روستایی که بارها درباره ساخت‌وسازهای غیرمجاز و افزایش بی‌رویه جمعیت آن صحبت شده است. زمین‌های کشاورزی این روستا در گذر سال‌ها خرد و به واحدهای متعدد مسکونی تبدیل شده و جمعیت آن به ۴۰ هزار نفر رسیده است. این آتش‌نشان به ساخت‌وسازهای شبانه روستا بدون رعایت استانداردهای ایمنی اشاره می‌کند و می‌گوید: «با توجه به شرایطی که به وجود آمده، تنگی معابر و رعایت نشدن اصول ایمنی در ساخت‌وساز تا شکل‌گیری انبارها و کارگاه‌های غیراستاندارد و... بخش قابل توجهی از حوادث این محدوده را به خود اختصاص می‌دهد و حریق‌های زیادی در این محدوده اتفاق می‌افتد که اغلب وقایعی همچون محبوسی و فوتی به همراه دارد.» او راهکارهایی برای رفع این مشکلات می‌دهد و می‌گوید: «باید جلو ساخت‌وسازهای شبانه در مرتضی گرد گرفته و موضوع ایمنی در ساختمان‌سازی به‌طور جد دنبال شود.»
- معابر باریک شهرک رسالت
بازار شهرک رسالت محدوده دیگری است که خیردست در ادامه به آن اشاره می‌کند و می‌گوید: «خیابان‌های باریک، ترافیک سنگین و چیدمان غیراصولی انبارهای شهرک رسالت اجرای عملیات را در هنگام وقوع حادثه با مشکلاتی روبه‌رو می‌کند که متأسفانه نه شهرداری و نه دهیاری در مورد آن پاسخگو نیستند. شهرداری معتقد است که این محدوده کد روستایی گرفته و از محدوده شهری خارج شده است و دهیاری هم می‌گوید چون این محله جزء محدوده شهری نیست از قوانین شهرداری نمی‌تواند پیروی کند.»
- ایمن‌سازی بازار احسانی و نعمت‌آباد
در ادامه مسیر به بازار خیابان احسانی محله عبدل‌آباد می‌رویم. نه تنها بازار خیابان احسانی، بلکه دیگر خیابان‌های همجوار آن مانند بدر، احد و... که به این خیابان‌ها منتهی می‌شود هم شلوغ و پر ترددند. خیردست با اشاره به اینکه خیابان احسانی سرتاسر جزء اماکن پرخطر منطقه محسوب می‌شود، می‌گوید: «ترکیب کوچه‌ها و مغازه‌ها در این محدوده و از سوی دیگر پارک‌های غیرمجاز خودرو طوری است که عملاً تردد خودروهای امدادرسانی و آتش‌نشانی به داخل آن مشکل است.»
بازار مبل نعمت‌آباد هم مورد دیگری است که خیردست از آن به‌عنوان محدوده تجاری پرخطر در منطقه ۱۹ یاد می‌کند و می‌گوید: «طرح ساماندهی بازارهایی همچون بازار احسانی و بازار مبل نعمت‌آباد بارها مطرح شده، اما به دلیل عواملی همچون مقاومت مالکان متصرف و... هنوز اقدامی برای آن صورت نگرفته است، این در حالی است که اقداماتی همچون نصب سیستم‌های اعلام و اطفای حریق در بازارهای منطقه، نصب شیرهای هیدرانت، جمع‌آوری دستفروشان و مقابله با پارک‌های غیرمجاز و بازگشایی مسیر تردد برای خودروهای امداد و... هم نقش قابل توجهی در رفع مشکلات آنها خواهند داشت.»
خیردست در پایان شناسایی اسکان‌های اضطراری در منطقه ۱۹ را عامل مهمی برای مدیریت بحران در منطقه عنوان کرده و می‌گوید: «علاوه بر پارک جنگلی افرا که ۳۶۵ سکو به‌عنوان اسکان اضطراری دارد بوستان ولایت، میدان مرکزی میوه و تره‌بار و بهشت زهرا(س) هم جزء نقاط مهم اسکان اضطراری منطقه در مواقع بحران محسوب می‌شوند.»
- افتتاح ۲ ایستگاه جدید، اتفاقی مثبت در منطقه
افتتاح ۲ ایستگاه ۱۳۲ و ۱۳۳ آتش‌نشانی یکی از اقدامات خوب در حوزه آتش‌نشانی و ایمنی است که سال گذشته در منطقه ۱۹ به ثمر نشست. رئیس ایستگاه ۱۳۲ شهید مرتضی حیدری با اشاره به اینکه این ایستگاه در محله دولتخواه، بلوار شهید ورامینی، جنب پارک نرگس قرار گرفته است، می‌گوید: «این ایستگاه با تجهیزاتی همچون ۶ دستگاه خودرو عملیاتی شهریور سال گذشته راه‌اندازی شده و در ۳ شیفت و در هر شیفت ۱۱ نفر فعالند و در مجموع با رئیس ایستگاه ۳۴ نفر در آن فعالیت دارند.» «اکبر اصالتی» با اشاره به اینکه با توجه به بافت محله خلازیر و انبارهای حوالی آن حریق‌های کارگاهی زیادی داریم و از سوی دیگر در مرتضی گرد با توجه به اینکه بیشتر خانه‌ها به کارگاه‌های مبل‌سازی، تجاری، رنگ‌کاری و... تبدیل شده، افتتاح این ایستگاه در مدیریت این وقایع نقش قابل توجهی داشته است.» «فرامرز ثانی‌خانی» رئیس ایستگاه ۱۳۳ شهرک رسالت نیز درباره افتتاح این ایستگاه می‌گوید: «این ایستگاه با تجهیزاتی همچون ۳ دستگاه خودرو نجات و ۴ دستگاه حریق در ۳ شیفت‌کاری فعال است و با دربرگیری گروه نجات در هر شیفت حدود ۱۳ـ ۱۴ نیرو دارد.» ثانی‌خانی درباره تأثیرات مثبت این ایستگاه می‌گوید: «کاهش زمان رسیدن به محل حادثه در شهرک رسالت، پوشش‌دهی بخشی از حریق‌های ایستگاه‌های دیگر و برخی بزرگراه‌ها از جمله تأثیرات مثبت راه‌اندازی این ایستگاه بوده است.»
....................................................................................................................
در گفت‌وگو با مسئول آموزش منطقه ۷ عملیاتی سازمان آتش‌نشانی عنوان شد
- آموزش سالانه ۲ هزار و ۵۰۰ آتش‌نشان داوطلب
آموزش و فرهنگسازی در ارتقای فرهنگ ایمنی و کاهش حوادث و بحران‌های ناشی از آن نقش قابل توجهی دارد. با هدف بررسی وضعیت آموزش ایمنی در مناطق تحت پوشش منطقه ۷ عملیاتی(مناطق ۱۶، ۱۹ و ۲۰) با «علی باقرپور» مسئول آموزش منطقه ۷ عملیاتی به گفت‌وگو می‌پردازیم.
چه برنامه‌هایی به مناسبت روز آتش‌نشانی و ایمنی در مناطق ۱۶، ۱۹ و ۲۰ در حال اجراست؟
برنامه مستمر آموزشی با مشارکت نهادهایی همچون بسیج، مدارس و... به‌صورت مجازی در حال اجراست. با توجه به درخواست کتبی این نهادها طی برنامه‌ریزی انجام شده مانورهای حریق و نمایشگاهی هم از تجهیزات آتش‌نشانی در فلکه اول دولت‌آباد مقابل ایستگاه ۱۴ برگزار می‌شود.
مهم‌ترین مشکلات ایمنی در محدوده‌های منطقه ۷ عملیاتی چیست؟
تنگی معابر، فرسودگی بافت ساختمان‌ها، نبود امکانات ایمنی در برخی مجتمع‌ها و مراکز تجاری، وجود انبارهای ضایعات و سوله‌های نگهداری تجهیزات و مواد شیمیایی و خطرناک در محدوده‌هایی مانند خلازیر، دولتخواه، عبدل‌آباد، قسمتی از کهریزک و... نمونه‌ای از این معضلات هستند.
اقدامی برای رفع این معضلات در حال انجام است؟
حدود ۲ سال است طرح بازدید از اماکن خطرناک در هر ۳ منطقه توسط کارشناسان حوزه پیشگیری به‌صورت مستمر اجرا می‌شود. کارشناسان از مجموعه‌ها بازدید می‌کنند، دستورالعمل ایمنی و اخطار صادر می‌کنند، در صورت رفع نشدن مشکل طی بازدیدهای مجدد، مالکان اخطار دوم دریافت کرده و برای صدور حکم به شهرداری و قسمت‌های قضایی ارجاع داده می‌شوند.
اکنون چند آتش‌نشان داوطلب در این مناطق وجود دارند؟
در این مناطق حدود ۲۵ مربی داوطلب خانم و حدود ۴۰ مربی آقا به‌صورت کامل فعالند. ضمن نصب پلاکاردهای آموزشی، از علاقه‌مندان برای آموزش لیست تهیه می‌کنند و در دوره‌های آموزشی شرکت داده می‌شوند و با بهره‌مندی از آموزش‌های اولیه به‌عنوان آتش‌نشان داوطلب در مجموعه ثبت می‌شوند و در صورت نیاز از آنها استفاده می‌شود. با وجود کرونا متقاضیان آتش‌نشان داوطلب کاهش پیدا کرده، اما به‌صورت میانگین در سال حدود ۲ هزار و ۵۰۰ آتش‌نشان داوطلب دوره‌های آموزشی را می‌گذرانند و مدرک ۲۰ ساعته دریافت می‌کنند. اگر کسی داوطلب به ادامه باشد از آموزش ۶۰ ساعته هم بهره‌مند خواهد شد.
آتش‌نشانان داوطلب باید چه شرایطی داشته باشند و از چه آموزش‌هایی بهره‌مند می‌شوند؟
تنها ویژگی مورد نیاز برای بهره‌مندی از دوره‌های آتش‌نشان داوطلب، داشتن حداقل ۱۷ سال سن است. مباحث آموزشی شامل استفاده از تجهیزات آتش‌نشانی مانند خاموش‌کننده‌ها، آشنایی با انواع حوادث و مقابله با آنها، آشنایی با امکانات آتش‌نشانی، نحوه کار کردن با تجهیزات، آشنایی با چارت سازمان آتش‌نشانی، ایمنی در خانه و... می‌شود.
نظر شما