همشهری آنلاین – سمیرا باباجانپور: خانه‌های تاریخی محله کن که تعدادشان کم نیست را می‌توان به 2دسته عمده تقسیم کرد؛ خانه‌هایی که به واسطه زندگی شخصیت‌های بزرگ و تأثیرگذار اهمیت دارند و دوم خانه‌هایی که محل زندگی مردم عادی بوده که روایتگر تاریخ فرهنگی و اجتماعی مردم محله هستند. خوشبختانه این خانه‌ها هنوز مقاوم و پابرجا هستند و با کمی مرمت و احیای بافت قدیمی امکان بهره‌برداری فرهنگی از آنها زیاد است. در این گزارش گذری بر خانه‌های تاریخی و قدیمی کن داریم که انسان‌های تأثیرگذاری ساکن آنها بوده‌اند.
7 سال پس از وعده آقای رئیس
خانه پدری آیت‌الله مهدوی‌کنی و باقری‌کنی که سال‌ها محل زندگی این دو عالم بزرگوار بوده، یکی از قدیمی‌ترین خانه‌های کن است که متأسفانه امروز نمای خوبی در محله کن ندارد. اهالی محله قدمت این خانه را بیش از 200 سال می‌دانند. دیوارهای این خانه کاهگلی به مرور زمان فرو می‌ریزد و بر اثر باد و باران کوتاه‌تر می‌شود. از طرف دیگر، خانه‌های اطراف نو و بر طبقاتشان افزوده می‌شود. این خانه ویژگی‌های منحصربه‌فردی دارد که نشاندهنده سبک زندگی اسلامی مالکان آن است. جوی آبی که از میان حیاط می‌گذرد، ایوان‌هایی که به هیچ‌کدام از خانه‌های اطراف اشراف ندارد، وجود یک آب‌انبار و 2سرویس بهداشتی مجزا برای زنان و مردان، این خانه را شاخص می‌کند. اما مهم‌تر از اینها سادگی بنا، قدمت و محل زندگی 2شخصیت برجسته فقهی در آن است.
جالب اینکه رئیس شورای‌شهر تهران سال 1393 از این خانه بازدید کرد و قول داد که این خانه توسط شهرداری خریده و تبدیل به موزه کن شود. همان زمان رجبعلی خسروآبادی، رئیس میراث فرهنگی وقت استان تهران، گفته بود که خانه پدری آیت‌الله مهدوی‌کنی ثبت ملی است.
سکوت دلگیر خانه آیت‌الله عمیقی
خانه آیت‌الله عمیقی یکی دیگر از خانه‌های قدیمی کن است که طبق اسناد خانوادگی موجود بیش از 150سال قدمت دارد. این خانه هم مانند بسیاری از خانه‌های قدیمی کن ویژگی‌های منحصربه‌فردی دارد که توسط «محسن عمیقی» فرزند آیت‌الله عمیقی حفظ شده. اینجا نیز به دلیل فرسودگی و ساخت‌وسازها در همسایگی‌اش با مشکلات فراوانی مواجه است. البته با توجه به اینکه خانه آیت‌الله عمیقی محل سکونت فرزند آن بزرگوار است با همان بافت قدیمی خود حفظ شده. اما وسعت خانه و هزینه نگهداری آن باعث شده تا روز به روز این بنای قدیمی فرسوده و آسیب‌پذیرتر شود.
آیت‌الله عمیقی متولد سال 1259 شمسی و یکی از مراجع بزرگ و همدوره آیت‌الله بروجردی بود. گفته می‌شود «سیدابوالحسن اصفهانی» اجازه‌نامه اجتهاد این دو عالم بزرگوار را صادر کرد. اجازه‌نامه آیت‌الله عمیقی به‌عنوان سندی تاریخی در حسینیه درقاضی نصب شده است.
در همسایگی امیرکبیر
مردم کن آیت‌الله «علی‌اکبر فائزی‌پور تهرانی» را به نام «آقا تهرانی» می‌شناسند. خانه او که در نزدیکی یکی از بزرگ‌ترین چنارهای قدیمی کن قرار داشت، مملو از آرامشی وصف نشدنی است. خیلی از اهالی همچنان خاطرات دوران حضور او و کارهایی را که برای اهالی انجام داده به خاطر دارند. از قدیمی‌های محله کن نقل است امیرکبیر خانه‌ای در کن داشت که دقیقاً در همسایگی خانه آقا تهرانی بود. بعدها این خانه به فروش می‌رسد و در قطعه‌های کوچک ساخته می‌شود.
آیت‌الله تهرانی در حوزه علمیه قم تا درجه اجتهاد تحصیل کرد و از شاگردان استادان بزرگواری مثل آیت‌الله بروجردی، آیت‌الله گلپایگانی، آیت‌الله داماد و امام خمینی(ره) بود. این عالم بزرگوار با اخلاق و حوصله‌ای وصف‌نشدنی اختلافات محلی را برطرف کرد. او با برگزاری نمازهای جماعت چرخشی در هر محله زمینه‌های ایجاد وحدت و همدلی اهالی را ایجاد کرد.
پشت گوش نیندازید
خانه‌ها بیشتر از آنکه خشت و گل یا سرپناه باشند نشانه‌ای از طرز تفکر و سبک زندگی افراد هستند. به همین دلیل است که خانه‌ها در هر دوره تاریخی و اجتماعی شکل و رنگ متفاوتی دارند و آنها که در گذر زمان دست‌نخورده باقی مانده‌اند تبدیل به میراث فرهنگی کشور شده‌اند. اگر به فهرست خانه‌ها و بناهای تاریخی و قدیمی محله کن نگاهی بیندازید متوجه خواهید شد که این محله چه گنج ارزشمندی دارد که مورد غفلت سرمایه‌گذاران واقع شده است. کاروانسرا و قلعه تاریخی، حمام قاجاری، پل حاج محمدعلی کنی، خانه تاریخی مرحوم حاج محمدباقر محمدخانی، عمارت با غ حاج باشی، خانه تاریخی حاج محمد بالونی، خانه قدیمی مرحوم موسی حاجی حسنی، عمارت باغ حاج حسن و حاج حسین معظمی داماد آیت الهر کاشانی، خانه قدیمی مرحوم محمد حاجی حسنی طنزپرداز مشهور مجله «توفیق» و برنامه «صبح جمعه با شما» و ده‌ها خانه دیگر.
با اینکه خانه‌های تاریخی کن معماری شگفت‌انگیزی ندارند، اما دست‌کمی از خانه‌های کاهگلی یزد هم ندارند. گاهی بد نیست مسئولان نگاهی به نقشه تهران بیندازند و ببینند تنها محله‌ای که هویت بومی خود را با هجوم ناجوانمردانه شهر حفظ کرده، محله کن است و امروز بزرگ‌ترین پهنه سبز تهران در این منطقه وجود دارد. آیا واقعاً حفظ این خانه‌های تاریخی هزینه زیادی برای مسئولان دارد؟
نظر شما