به گزارش همشهری آنلاین، دستور ولادیمیر پوتین، رئیس‌جمهور روسیه به نیروهای بازدارنده هسته‌ای این کشور برای آماده‌باش ویژه، همزمان با طولانی شدن حمله نظامی گسترده به اوکراین، بسیاری را نگران یک حمله هسته‌ای کرده است.
درحالی‌که برخی گفته‌اند که این سطح از آماده‌باش چندان نباید نگران‌کننده تلقی شود، برخی از کارشناسان هسته‌ای با وسواس بیشتری این اقدام روسیه را پیگیری می‌کنند. بولتن تخصصی دانشمندان هسته‌ای در گزارشی نوشته که وقتی پای مسئله حمله هسته‌ای در میان باشد، کارشناسان بدترین سناریوها را بررسی می‌کنند و برای بدترین پیامدها آماده می‌شوند و به‌همین‌خاطر است که دستور اخیر رئیس‌جمهور روسیه، موشکافانه بررسی شده و بدترین سناریوها هم درنظر گرفته شده است.
بدترین سناریو، می‌تواند این باشد که نبرد اوکراین به درازا بکشد و برای روسیه فرسایشی شود. نبرد به‌جایی می‌رسد که ویلیام زارتمان، کارشناس نبردهای نظامی آن را «بن‌بست مخرب» خوانده است. نبرد با توجه به قدرت نظامی روسیه، از ابتدا به نفع مسکو متمایل بود، اما با ارسال کمک‌های کشورهای غربی به اوکراین، اکنون صحنه نبرد کمی به نفع اوکراین متعادل‌تر شده است. تئوری‌های روابط بین‌الملل می‌گویند که در یک جنگ، مدافعان برتری استراتژیکی دارند. آنها شرایط جغرافیایی میدان نبرد را به‌خوبی می‌شناسند و فراتر از آن، اعتقادی راسخ دارند که باید مهاجمان را پس بزنند. کارآمدی ارتش اوکراین، با بسیج بی‌سابقه نیروهای غیرنظامی افزایش پیدا کرده است.
به‌صورت کلی در وضعیت بن‌بست مخرب، به‌گفته زارتمن، هزینه ادامه تقابل به‌شدت از منافع آن پیشی می‌گیرد. با این حال، منطقی است که بگوییم غرب چنان هزینه جنگ اوکراین را برای روسیه بالا برده که برای ولادیمیر پوتین، شکست در جنگ اوکراین اصلا جزو گزینه‌ها نیست. او همچنین رضایت نخواهد داد تا نمایندگانش در مذاکراتی شرکت کنند که رژیم فعلی را در قدرت نگه می‌دارد. پذیرش یک پیروزی نصفه و نیمه برای مسکو بسیار نامحتمل است. برای اینکه حمله به اوکراین ارزشش را داشته باشد، پوتین به یک پیروزی قاطع نیاز دارد.
پوتین چه گزینه‌هایی دارد؟ درواقع، او یکشنبه دستور داده تا سطح آماده‌باش نیروهای هسته‌ای افزایش پیدا کند؛ هرچند مشخص نیست این دستور در عمل به چه معناست. همه کارشناسان معتقدند که موشک‌های هسته‌ای زیردریایی و زمینی روسیه و آمریکا همیشه در حالت آماده‌باش کامل به‌سرمی‌برند.
تحلیلگران با گمانه‌زنی می‌گویند که احتمال اینکه روسیه از سلاح هسته‌ای در اوکراین استفاده کند، غیرمحتمل است. در این رابطه ۳گمانه اصلی مطرح شده است: اینکه روس‌ها تمایل ندارند اوکراین را ویران کنند؛ اینکه روسیه نمی‌خواهد تابوی استفاده از تسلیحات هسته‌ای را که ۷۵سال است شکسته نشده، بشکند و اینکه روسیه همچنان قدرت نظامی برتر است و با استفاده از سلاح‌های متعارف خود هم می‌تواند اوکراین را رام کند؛ بنابراین نیازی به استفاده از سلاح هسته‌ای ندارد.
اول؛ این فرض که روس‌ها تمایل ندارند اوکراین را ویران کنند، با علامت سؤال‌هایی مواجه است. درست است که در فاز اولیه حمله، روس‌ها رویکردی را در پیش گرفته بودند تا ویرانی زیرساخت‌ها را کاهش دهند، اما به‌نظر می‌رسد با افزایش مقاومت در شهرها، تاکتیک‌های ارتش روسیه هم به سرعت تغییر کرده است. هدف گرفتن ساختمان‌ها، خطوط لوله گاز و دیگر تاسیسات نشان می‌دهد روسیه به ضرورت تسریع در تعیین‌تکلیف جنگ واقف است. هرچه نبرد بیشتر طول بکشد، شرایط بیشتر به ضرر روسیه خواهد شد. در نهایت، شاید به‌دست آمدن یک پیروزی قاطع مهم‌تر از حفظ زیرساخت‌ها باشد.
در رابطه با گمانه‌زنی دوم، ولادیمیر پوتین از ابتدای آغاز حمله به اوکراین، چندین‌بار به‌احتمال استفاده از سلاح هسته‌ای اشاره کرده است. هم پوتین و هم سرگئی لاوروف، وزیر خارجه روسیه گفته‌اند که اوکراین در مسیر رسیدن به سلاح هسته‌ای بوده و به همین دلیل مسکو به‌دنبال بازدارندگی مقابل این کشور است. این مسئله، نشان می‌دهد که مسکو ممکن است به فکر استفاده از سلاح هسته‌ای در چنین رویارویی باشد.
در آخر، می‌دانیم که روسیه سلاح‌های متعارف و استراتژیک غیرهسته‌ای فراوانی دارد. روس‌ها از تمامی توانایی‌های سایبری خودشان هم استفاده نکرده‌اند. استفاده از پهپادهای پیشرفته و دیگر سلاح‌های اینچنینی احتمالا در فاز بعدی جنگ دنبال خواهد شد، اما چیزی که استفاده از سلاح‌های تاکتیکی هسته‌ای را محتمل می‌کند، پیامی است که این کار به دیگر طرف‌ها می‌رساند. این کار، یک‌بار و برای همیشه به غربی‌ها ثابت می‌کند که روسیه حاضر است برای رسیدن به اهداف استراتژیک خود دست به هر کاری بزند. پوتین بارها اعلام کرده که مسئله پیوستن اوکراین به ناتو، مسئله مرگ و زندگی برای روسیه است.
فرسایشی شدن جنگ با ادامه مقاومت اوکراینی‌ها احتمال اینکه روسیه به سمت استفاده از تاکتیک‌های خشن‌تر برای رسیدن به پیروزی پیش برود را بیشتر کرده است؛ تاکتیک‌هایی که استفاده از یک حمله محدود هسته‌ای هم می‌تواند بخشی از آنها باشد. در این میان، میدان دادن به دیپلماسی می‌تواند بار دیگر خطر یک حمله هسته‌ای را از سر بحران اوکراین رفع کند.
دستور پوتین دقیقا به چه معناست؟
بسیاری می‌گویند، دستور رئیس‌جمهور روسیه به خوبی در غرب درک نشده است و آماده‌باش، آنطور که در غرب به آن پرداخته شده، نیست. برخی کارشناسان می‌گویند پوتین به نیروهای هسته‌ای این کشور دستور داده از پایین‌ترین حالت آمادگی (سطح ثابت)، یک درجه بالاتر (آمادگی بالا) بیایند. در ساختار هسته‌ای روسیه، ۲درجه حالات بیشتر (خطر نظامی و آماده‌باش کامل) هم وجود دارد. روسیه گفته است این سطح از آماده‌باش در واکنش به موضع‌گیری‌های هجومی غرب است. روسیه به‌دنبال آن است که با این تصمیم به غرب هشدار دهد در قبال بحران اوکراین محتاطانه‌تر عمل کند. هدف این است که غرب، تنش‌ها را با روسیه بیشتر نکند. از نظر آنها، وضعیت، بحران هسته‌ای نیست و نباید هم به آن سمت پیش برود. در روزهای اخیر، بحث استفاده احتمالی از سلاح‌های تاکتیکی هسته‌ای از سوی روسیه هم مطرح است. این سلاح‌ها که با سلاح‌های استراتژیک هسته‌ای فرق دارند، معمولا موشک‌های برد کوتاه زمین‌پایه با برد ۵۰۰کیلومتر و سلاح‌های هواپایه و دریاپایه با برد کمتر از ۶۰۰کیلومتر هستند. این سلاح‌ها معمولا کوچک هستند و انفجار آنها کنترل‌شده است.
نظر شما