سا‌ک‌های خود را هم برمی داریم چون پش از بازدید از چاپخانه وگنر Wegener و کارخانه کاغذسازی نورسکه Norske مستقیما به فرودگاه خواهیم رفت تا به سمت وین پرواز کنیم. فاصله 120 کیلومتری تا لاهه تماما به صحبت و تحلیل آن چه از این اقامت کوتاه از فرهنگ، مردمان و رسانه‌های هلند دریافته‌ایم می‌گذرد. موضوع تقسیم کار جهانی صنایع و سهم هلند از این تقسیم کار از جمله این موارد است.
هلند صنعت خودروسازی مطرحی ندارد اما یکی از مراکز اصلی تجارت جهانی به ویژه تجارت الماس است. در کشورهای اروپایی این رویه دنبال نشده که هر کشوری حتما از هر نوع صنعتی نمونه ای داشته باشد بلکه با نگاهی کل نگر به جهان سرمایه داری، هر بخش از اقتصاد جهانی بخشی از فرایند تولید، عرضه و فروش را به عهده گرفته است و در این تقسیم کار با توجه به تاریخ، جغرافیا و فرهنگ مردم هلند، حمل و نقل و تجارت نقشی فزون‌تر یافته است.
در مسیر عبور از خیابان ها، بزرگراه ها و حتی جاده های روستایی، خیلی به ندرت چشممان به پلیس می افتد. با وجود این تخلفی از سوی رانندگان دیده نمی شود. راهنمایمان می گوید: اینها از کودکی چه در خانه، چه در مدرسه و چه در کوچه و خیابان با مشاهده رفتار بزرگ ترها، چنین تربیت شده اند که احترام به قانون احترام به خود است و به شدت به این اصل پایبندند.
نکته جالب دیگر که در نمایشگاه ایفرا هم به کرات مشاهده کردم این است که از جواب فوری دادن به سوالاتی که نیازمند بررسی و برآورد است پرهیز دارند و در هر مرتبه و شانی هم که باشند از جواب های گتره ای و حدس و گمان خودداری می کنند و این را نقطه ضعف نمی دانند که مثلا در جواب سوال شما بگویند: «اطلاعات من در این باره دقیق نیست و باید بیشتر بررسی و محاسبه کنم». حال آن که در بین مردم خودمان در اغلب اوقات حتی از سوی کسانی که کارشناس موضوع نیستم به راحتی پاسخ های مبتنی بر حدس و گمان و نادقیق به هر سوالی داده می شود و به این تکته توجه نداریم که تا چه اندازه یک پاسخ نادقیق ممکن است تصمیمات غلط بعدی را در پی داشته باشد.
پیش از این که در مسیرهای فرعی و روستایی میان آمستردام و لاهه گذر کنم، گمانم این بود که این همه تسهیلات دوچرخه سواری برای شهروندان، احتمالا مختص شهرنشینان است، اما وجود معابر جداگانه برای تردد دوچرخه سواران در حاشیه بزرگراه‌ها و جاده‌های بین شهری و روستایی، نشان داد که دوچرخه سوار شدن نه یک فرهنگ شهری که یک فرهنگ ملی در بین مردم هلند شده است. به طوری که حتی بعضی افراد دو دوچرخه دارند. با یکی مثلا تا ایستگاه قطار می روند و آن را همان جا می گذارند و دوچرخه دیگر را در هنگام پیاده شدن در ایستگاه مقصد سوار می شوند و خود را به محل مورد نظر می رسانند.
وجود نیروگاه های بادی در روستاهای مختلف که تداعی کننده اسیاب های بادی قدیمی هلند است به نظر جالب می آید. راهنما می گوید: سیاست های حمایتی دولت به گونه ای بوده که روستاییان سرمایه های اندک خود را روی هم گذاشته اند و وام بلند مدت نیز گرفته اند و نیروگاه بادی در روستای خود زده اند. حال ضمن تامین برق مورد نیاز خود، از طریق فروش برق مازاد کسب درآمد هم می کنند.
در چاپخانه «وگنر»، «اولا یانسون» مدیر فروش چاپخانه که سوئدی الاصل است به استقبال مان می آید. به مدت حدودا دو ساعت از تمام بخش‌های چاپ تا توزیع بازدید می کنیم. این بازدید شامل فرایند نسبتا و پیچیده لیتوگرافی، چاپ، اینزرتر، انباردارنسخه های پیش چاپ شده، سیستم های بسته بندی و فروش و حمل توسط کامیونت های ویژه می شود.
از یانسون پرسیدم: چرا درهای اینجا اینقدر بلند ساخته شده اند. با خنده می گوید: «اهالی اینجا خودشان را خیلی قدبلند می دانند.» به نظرم اهالی اینجا زیاد هم بیراه نمی گویند چون اکثرا یک سر و گردن از ما بلندترند. ظاهرا مصرف فراوان لبنیات، طبیعت هلند، ورزش و تحرک دائم در گذر زمان آثار ژنتیکی خود را روی نسل های بعد گذاشته است.
حدود ظهر، چند کیلومتر بالاتر به کارخانه بزرگ کاغذسازی نورسکه وارد می شویم. «یان واسارت» Yan Vassart از کارشناسان با تجربه کارخانه که وظیفه راهنمایی ما را برعهده دارد، در ورودی کارخانه به ما خوشامد می گوید و پس از ثبت رایانه ای نام و مشخصات ما، کارتی ویژه بازدید را می دهند، تذکرات مربوط به نحوه حضور و طی مسیر را گوشزد می کند، لباس و کلاه مخصوص به ما می پوشاند و ما را وارد فضای کارخانه می کند.
کاغذسازی نورسکه که قدمتی بیش از 96 سال دارد، در کنار رود راین قرار گرفته است. این کارخانه، در سال گذشته 420 هزار تن و امسال 460 هزار تن تولید کاغذ داشته است. البته نورسکه 15 کارخانه دیگر در کشورهای پنج قاره دنیا دارد و مجموع تولید سالیانه این کارخانه ها، بالغ بر 6 میلیون تن است.
واسارت می گوید: سلامت و ایمنی کارگران اولویت اصلی کارخانه است و همین پافشاری بر این اصل موجب شده تا در سال گذشته آمار مصدومان به صفر برسد. در مسیر بازدید دو ساعته خود، با فرایند تولید از مرحله ورود مواد خام (شامل الوار، تراشه های چوب و کاغذهای قابل بازیافت)، جداسازی و تصفیه مواد، فراوری خمیر کاغذ، خشک سازی، رول کردن، بریدن بسته های عظیم کاغذ در اندازه های مورد نظر و حتی تعمیر ماسین آلات کارخانه آشنا شدیم. این کارخانه سه دستگاه بزرگ تولید کاغذ دارد که یکی از آنها با سرعت 1600 متر در دقیقه کاغذ می سازد. این ماشین به تنهایی در سال 270 هزار تن کاغذ تولید می کند.
در پایان بازدید نکته واجد اهمیت برای همه ما، درک این واقعیت است که تولید کاغذ کاری پرهزینه و دشوار است پس نباید ذره ای از آن را بیهوده به هدر دهیم.
کارخانه نورسکه را به مقصد فرودگاه آمستردام ترک می‌کنیم. قرار است ساعت 20 به سمت وین پرواز کنیم.
