از آنجا که در تولید مستندها ابتکار عمل ساختار فیلم و محتوای آنها در اختیار نامزدهاست، فرصت خوبی دارند تا خود را آنگونه که میخواهند به مردم معرفی کنند.
درواقع، این مستندها را میتوان پیش درآمد نشستهای مناظرهای دانست؛ نشستهایی که به اعتقاد کارشناسان میتواند تا اندازه زیادی نتیجه انتخابات را تحتتأثیر قرار دهد. در 3 مستندی که طی 3 شب گذشته از آقایان محمود احمدینژاد، میرحسین موسوی و محسن رضایی پخش شد میتوان مشترکات و نیز تفاوتهایی را مشاهده کرد.
بهنظر میرسد هر سه نامزد انتخاباتی با برآوردی که از مخاطبان هدف داشتهاند، سعی کردهاند تا تصویری مورد نظر مخاطبان هدف ارائه دهند. کارشناسانی که این فیلمها را دیدهاند هر کدام از منظری آنها را مورد تحلیل و بازبینی قرار میدهند؛
برخی به جنبه هنری و ساختار زیباشناختی کار توجه دارند و گروهی دیگر وجه ارتباطی اثر را دنبال میکنند. آنچه در مجموع راجع به تاثیر فیلمهای مستند پخش شده میتوان اذعان داشت این است که اولا پخش این فیلمها تاثیر مثبتی در همه گیر شدن موضوع مبارزات انتخاباتی در میان مردم دارد و بدین ترتیب سطح مشارکت مردم در انتخابات را افزایش میدهد.
از طرف دیگر، با توجه به ساختار تبلیغی و احساسبرانگیز این فیلمها، حس تعلق خاطر هواداران نامزدها را نسبت به نامزد مطلوب خود بالا میبرد و نوعی اعتماد به نفس و حالت خوشایند در آنان ایجاد میکند.
حتی این فیلمها خوراک لازم را برای بحث با طرفداران نامزدهای دیگر در اختیار آنان قرار میدهد و بدین وسیله تنور مباحث انتخاباتی بهویژه در ارتباطات میان فردی و گروهی کوچک داغ میشود؛ بهطوریکه انتظار میرود روز بعد از پخش هر مستند، مردم در مجامع عمومی و کوچه و خیابان با یکدیگر راجع به فیلم و صحنههای بدیع آن صحبت کنند.
نکته دیگری که در باره این مستندها باید یادآور شد استفاده از تاکتیکهای تبلیغی مبتنی بر برانگیختن احساسات و طرح شعارهای کلی و قابل تفسیر است.
از مهمترین تاکتیکهای احساسبرانگیز میتوان به این موارد اشاره کرد: استفاده از کودکان و نوجوانان در جهت القای پیامهای پرکشش و عاطفی، استفاده از رویدادهای تاریخی منحصر به فرد که نامزد انتخاباتی در آن سهم و نقش داشته است، ارجاع به نمادها و سمبلهای مقدس ملی و مذهبی، نشان دادن ابراز احساسات مردم گرد آمده در پیرامون نامزد بهویژه در حالتی که اشک میریزند یا ذوق زده شده و میخندند و یا شعارهای حماسی سر میدهند، نمایش اظهار نظر مثبت افراد سرشناس نظیر هنرمندان و ورزشکاران در باره نامزد مورد نظر و...
درخصوص شعارها نیز آنچه بهصورت آشکار یا تلویحی تاکنون از سوی نامزدها نمایش داده شده میتوان به مردمی بودن، عدالت طلب بودن، تحولگرا بودن و داشتن برنامه برای اداره کشور اشاره کرد.
در باره ویژگیهای شخصیتی برجسته شده در فیلمها نیز میتوان به مواردی همچون مردمگرایی، پر تلاش و خستگیناپذیر بودن، دارای صداقت و صراحت بیان، دلسوز و امین ملت بودن، برخورداری از علم و تجربه، بیگانهستیز بودن، مورد احترام اقشار مختلف بودن، قاطعیت، برخورد خوش داشتن و با طمأنینه و متانت بودن و مانند اینها اشاره کرد.
به هر حال بهنظر میرسد پس از برگزاری 9 دوره انتخابات ریاستجمهوری در کشور، اینک نامزدهای انتخاباتی توجه ویژهای به تئوریهای تبلیغات و ارتباطات مبذول داشتهاند و هر یک سعی میکنند بهگونهای حرفهای و کارشناسانه روند کار را طوری پیش ببرند که بیشترین تاثیر را بر افکار عمومی در اندک فرصت موجود برای تبلیغات برجای گذارند؛
روندی که در انتخابات کشورهای دیگر گاه بیش از یک سال هم به طول میانجامد اما در کشور ما بایستی در کمتر از 3 هفته به فرجام رسد.
بنابراین باید اذعان کرد که شرایط مبارزات انتخاباتی در ایران نسبت به کشورهای دیگر، پیچیدهتر و دشوارتر است؛ چرا که فرصت پیشروی نامزدها برای طراحی فرایند تبلیغات و اجرای صحیح و مدیریت آن بسیار کوتاه و پرچالش است.