دکتر اشرف سماوات در این گفت‌وگو اظهار داشت: توسعه کیفی خدمات آزمایشگاه‌های ژنتیک از مهم‌ترین اولویت‌های اداره ژنتیک وزارت بهداشت و درمان در سال‌جاری است و درحال حاضر کمبودی درخصوص تعداد این مراکز در کشور وجود ندارد.
رئیس اداره ژنتیک مرکز مدیریت بیماری‌های حوزه معاونت سلامت وزارت بهداشت، افزود: هرگاه بیماری خاصی نیاز به توسعه آزمایشگاهی داشته باشد، سیاست وزارت بهداشت این است که آزمایشگاه‌های موجود را در حوزه مربوطه توسعه و تجهیزکند.
وی گفت: اکثر مردم تصور می‌کنند وجود 10 تا 15 آزمایشگاه ژنتیک در یک بخش تخصصی نظیر تالاسمی در کشور کافی نیست و وزارت بهداشت باید نسبت به توسعه آزمایشگاه‌ها اقدام کند، اما باید گفت که این تعداد دقیقاً متناسب با نیازهای موجود است و وزارت بهداشت هر زمانی که احساس کرده تعداد این آزمایشگاه‌ها نیاز به توسعه کمی دارد در این زمینه اقدام کرده و تعداد آنان را افزایش داده است.
وی تصریح کرد: آنچه باید در این زمینه توسعه یابد، برنامه‌های آزمایشگاهی سایر بیماری‌های ژنتیک به‌صورت مبتنی بر جامعه است.
این کار در حال حاضر برای تعدادی از برنامه‌های ژنتیک به‌صورت پایلوت در برخی از استان‌های کشور در دست انجام است.بخش دولتی، بخش سیاستگذار است و توسعه فناوری باید در بخش دولتی نظیر دانشگاه‌های علوم پزشکی نهادینه شود.
عرضه خدمت باید در بخش خصوصی فعال‌تر شود و در راستای افزایش کیفیت آزمایش‌ها و همچنین توسعه زیرشاخه‌های تخصصی آن اقدام کند.
وی به حمایت‌های وزارت بهداشت از بخش خصوصی در توسعه تخصصی آزمایشگاه‌های ژنتیک اشاره کرد و افزود: حمایت‌های این وزارتخانه بیشتر به‌صورت بسترسازی است.
وزارت بهداشت در این زمینه با آسان‌‌سازی آیین‌نامه‌ها و استانداردهای سیاست عرضه خدمت مربوطه، حمایت‌های معنوی خود را از بخش خصوصی در توسعه تخصصی آزمایشگاه‌های ژنتیک انجام می‌دهد.
همچنین وزارت بهداشت با توسعه برنامه‌های کنترل بیماری‌ها در سطح کشور، زمینه فعالیت و توسعه این بازار را فراهم می‌سازد.
رئیس اداره ژنتیک وزارت بهداشت با بیان اینکه علت افزایش درصد بیماری‌های غیرواگیر تا حدی ناشی از تمرکز و توجه بیشتر در بحث بیماری‌های واگیردار بوده که البته در این زمینه نیز موفقیت‌های خوبی حاصل شده است، بیان داشت: برنامه جامع ژنتیک، قصد ساماندهی، بهبود و افزایش کیفیت خدمات ژنتیک به مردم را دارد تا به مردم خدمات سالم، به موقع و بدون مشکلات اجرایی ارائه شود.
وی بیماری‌های تالاسمی، هموفیلی و سندرم داون را از جمله بیماری‌های با اهمیت ژنتیک در ایران ذکر کرد و ادامه داد: خوشبختانه برنامه‌های پیشگیری از بیماری‌های ژنتیک در کشور آغاز شده و در برخی از موارد در نتیجه مداخله از تعداد موارد نیز کاسته شده است.
سماوات در پاسخ به سؤالی مبنی بر تعامل وزارت بهداشت با سازمان بهزیستی در حوزه ژنتیک، اظهار داشت: وزارت رفاه و سازمان‌های تابعه بر حسب رسالت سازمانی مسئولیت سلامت را به‌عهده دارند.
هر یک از این مباحث یعنی تامین اجتماعی و خدمات پزشکی ارکان سلامت جامعه است. اگر این وزارتخانه‌ها و سازمان‌های تابعه در چارچوب رسالت‌های اصلی خود در بخش‌های تخصصی فعالیت کنند، سلامت مردم به‌طور جامع تامین می‌شود.
وی تاکید کرد: باید وظایف این حوزه‌ها توسط ارکان قانونگذاری شفاف‌تر شود تا هریک از این بخش‌ها صرفا بر رسالت اصلی تمرکز کنند.
رئیس اداره ژنتیک وزارت بهداشت در ادامه به اجرای کشوری طرح جامع ژنتیک اشاره کرد و گفت: هدف این طرح، پاسخگویی به نیازهای ژنتیک در بسته‌های خدمت سلامت است که این بسته به نام برنامه جامع ژنتیک شامل 2 بخش اصلی است و در بخش فعال در برگیرنده بیماری‌هایی است که باید با آنها برخورد فعال شود نظیر سندروم داون، هموفیلی، نقص لوله عصبی و تالاسمی، و بخش دوم پاسخگویی به مراجعاتی است که پزشک در زمان مراجعه آنها پیش‌بینی می‌کند موارد به خدمات ژنتیک نیازمندند.
به گفته دکتر سماوات، صنعتی‌شدن و روند مهاجرت به شهرها سبب افزایش سن ازدواج می‌شود و این موجب افزایش گروهی خاص از بیماری‌های ژنتیک می‌شود.
سماوات با بیان اینکه برنامه جامع ژنتیک بسیار وسیع است، افزود: هدف از این برنامه جامع، کمک به حل مشکلات ژنتیک مردم است،به‌نحوی که این مشکلات به‌طور استاندارد مورد تشخیص و درمان و حمایت قرار گیرند.
وی با بیان اینکه در گذشته بخش بهداشت و درمان از هم جدا فعالیت می‌کردند، اذعان داشت: کل سیستم سلامت باید یکپارچه فعالیت کند به همین دلیل برنامه جامع ژنتیک از مراکز بهداشتی شروع شده و به مراکز فوق تخصصی ختم خواهد شد که این 2 بخش در‌برنامه جامع ژنتیک با ابزارهای مناسب به هم متصل شده‌اند.
دکتر سماوات بیان داشت که برنامه جامع ژنتیک بازار کار وسیعی برای جامعه علمی و خدماتی ژنتیک کشور است و با جذب این عوامل از یک سو به رسالت ارتقای سلامت به‌صورت تاثیر‌گذار کمک خواهد شد و از سوی دیگر در برنامه‌های پایه توسعه، نظیر اشتغال بهره ور مشارکت مؤثر صورت می‌گیرد.
وی در خصوص اشغال یک سوم تخت‌های بیمارستانی توسط بیماران ژنتیک خاطرنشان کرد: با تدوین برنامه جامع کنترل بیماری‌های ژنتیک در سیستم بهداشتی کشور، گام مؤثری برای کاهش مرگ و میر شیرخواران برداشته خواهد شد.
وی یادآور شد: در ایران با توجه به کنترل بیماری‌های عفونی، برای کاهش مرگ و میر شیرخواران، باید کنترل جدی روی بیماری‌های ژنتیک انجام گیرد؛
چرا که تحت کنترل درآوردن بیماری‌های عفونی باعث شده که بیماری‌های ژنتیک فرصت بروز پیدا کنند و البته این به معنای شایع شدن این بیماری‌ها نیست.
به گفته کارشناسان، بیماری‌های تک ژنی نادر هستند، اما مجموعه این بیماری‌ها می‌تواند خطرساز باشد و از این‌رو برای کنترل این مجموعه در ایران، راهبرد مشترکی برنامه‌ریزی شده است. یکی از مواردی که در کنترل بیماری‌های ژنتیک به آن توجه می‌شود، سندروم داون است.
وی با اعلام اینکه هم‌اکنون بیماران مبتلا به پی‌کی‌یو در قالب طرح جامع ژنتیک از خدمات درمانی و پیشگیرانه در سراسر کشور بهره‌مند می‌شوند، اذعان کرد: در راستای اجرای طرح جامع ژنتیک ساختارهای مورد نیاز برای کنترل بیماری‌های ژنتیک در کشور فراهم شده که این موجب شده شناسایی، درمان و پیشگیری بسیاری از بیماری‌های ژنتیک نظیر پی‌کی‌یو مقرون به صرفه باشد.
سماوات با اعتقاد به اینکه شناسایی تک تک بیماری‌های ژنتیک با استقرار برنامه‌های مؤثر در سیستم بهداشتی مقرون به صرفه است، توضیح داد: در قالب طرح جامع ژنتیک ساختارهای مشترک برای کنترل بیماری‌های ژنتیک فراهم شده است.
