آنها معتقدند این سازمان از مطالعاتی که نشان‌دهنده خطرات این مواد برای سلامت انسان بوده، چشم پوشی کرده‌است. صحبت‌ها درباره آزمایش‌هایی است که درمورد بیسفنول آ صورت گرفته. این ماده شیمیایی معمولا در ساختن مواد پلاستیکی سخت مانند شیشه‌شیر کودکان و بطری‌های آب بکار می‌رود.
علاوه بر این، این ماده در خط تولید قوطی‌های فلزی کنسرو هم کاربرد دارد. تعداد زیادی از گروه‌های مدافع این نظر و تعدادی از اعضای مجلس آمریکا هم خواستار ممنوعیت استفاده از بیسفنول آ شده‌اند.
در پیش نویس گزارش اخیری که متخصصان سازمان غذا و داروی آمریکا تهیه کرده‌اند، تاکید شده مقادیری از بیسفنول آ که به‌طور معمول در ظروف غذا و نوشابه بکار می‌رود، خطری برای سلامت انسان ایجاد نمی‌کند. همین مسئله جنجال‌برانگیز شده و متخصصان را نسبت به بی‌طرف بودن سازمان غذا و داروی ایالات متحده- که در نوع خودش معتبرترین سازمان بین‌المللی محسوب می‌شود- بدگمان کرده است.پس از اینکه انجمن غذا و داروی آمریکا استفاده از ظروف پلاستیکی را بلامانع دانسته و بیسفنول آ
را بی‌خطر اعلام کرد، منتقدان این انجمن را متهم کردند که نسبت به شواهد محکمی که اثرات زیانبار این ماده بر حیوانات را نشان می‌داد، بی‌توجهی کرده‌است. سم شناسان مؤسسه سلامت ملی که یک مؤسسه دولتی است دوباره اعلام کردند که هنوز بعضی نگرانی‌ها درباره بیسفنول آ و اثرش بر تکامل پروستات و مغز جنین و همچنین ایجاد تغییرات رفتاری در کودک وجود دارد.
بیسفنول آ برای تهیه پلاستیک پلی کربنات مصرف می‌شود. همان ماده نشکن و شفافی که در ساختن شیشه شیر و بطری آب ورزشکاران و بسیاری از وسایل حفاظتی ورزشی و پزشکی به کار می‌رود. در ضمن این ماده در ساخت رزین‌های با دوام اپوکسی، در پوشش قوطی‌های غذا، نوشابه و کنسرو و مواد پرکننده دندان هم کاربرد دارد. بیسفنول آ با شسته شدن و استفاده مکرر پلاستیک به مایع درون آن نشت می‌کند. این ماده در جذب هورمون استروژن- که کلید رشد در جوانی است- تداخل ایجاد می‌کند.
به همین علت مؤسسه ملی سلامت آمریکا اولین سازمان دولتی این کشور است که نگرانی‌ها درباره بیسفنول آ را تایید کرده است. این امر سازمان غذا و دارو را برآن داشت تا در پیش نویس گزارش جدید خود به اهمیت وجود حد مجاز این ماده در محصولات مورد مصرف کودکان و بزرگسالان اشاره کند. اگر چه انجمن امنیت غذایی اتحادیه اروپا و گروه اقتصادی شیمی آمریکا معتقدند هنوز میزان بیسفنول آ موجود در محصولات پلاستیکی تا حد مجاز فاصله بسیار دارد، اما برخی کشورها تصمیم به ممنوع کردن مصرف آن گرفته‌اند مانند دولت کانادا و همچنین برخی ایالت‌های آمریکا که نسبت به مصرف این مواد در محصولات مربوط به کودکان هشدار داده‌اند.
نگرانی‌ها اوج می‌گیرد!
نگرانی راجع به بطری‌های پلاستیکی باعث شد در ماه دسامبر گذشته این بطری‌ها از ویترین بسیاری از مغازه‌های کانادا جمع آوری شود. عده‌ای از دانشمندان معتقدند این بطری‌ها که در آن از پلی‌کربنات‌ها استفاده شده، ممکن است بتواند باعث اختلال در سیستم هورمونی بدن شود. اما اختلاف بر سر این است که چگونه ممکن است مقادیر بسیار کم این ماده در غذا و نوشیدنی‌هایی که در این ظروف نگهداری می‌شوند، راه یافته و موجب ضرر شوند.
با وجود تمام این شبهات سازمان غذا و داروی آمریکا بالاخره نظر خود را در این باره به نفع استفاده از مواد پلاستیکی اعلام کرد. هنری کریگ افسر ارشد عامل در انجمن تولید‌کنندگان خواربار در دادرسی گواهی‌ای ارائه کرده که نشان می‌دهد سازمان غذا و داروی آمریکا به‌طور کامل و دقیقی تمام اطلاعات موجود درباره سم شناسی این ماده را بررسی کرده است. او معتقد است این شیوه یک روش تحلیلی بدون عیب و جامع بوده است.
علاوه بر این استیون هنتگس - دانشمند‌ی از انجمن پلاستیک آمریکا - هم بررسی مقدماتی سازمان غذا و دارو را یک بررسی کاملا مناسب خوانده و می‌گوید: «صنعت از تحقیقات بیشتری راجع به این ماده و اثرات آن بر سلامت انسان حمایت می‌کند.» با این حال بسیاری از دانشمندان به آژانس هشدار داده‌اند نباید بر تحقیقاتی که نشان داده بیسفنول آ حتی در مقادیر کمتر از حد مجاز هم به حیوانات آسیب می‌رساند؛ سرپوش بگذارند. دیان ذاکرمن سرپرست مرکز ملی تحقیقات امور زنان و خانواده در این باره می‌گوید: «از آنجا که هنوز بی‌خطر بودن ظروف غذا اثبات نشده، سازمان غذا و داروی آمریکا نباید به ما اطمینان بدهد که این مواد بی‌خطرند. به‌نظر می‌رسد تعجیلی برای قضاوت در این باره وجود دارد.»
این قضاوت معقول است؟
اتهامات وارد شده به سازمان غذا و داروی آمریکا به 5 بررسی تحقیقاتی اشاره می‌کند که قرار گرفتن در معرض بیسفنول آ (BPA) را با تغییراتی در مغز و رشد پروستات در جوندگان مربوط می‌داند. این اثرات در سطوحی از ماده دیده شده که بسیار کمتر از سطح مجاز است. این ماده سال‌های زیادی مورد بررسی قرار گرفته اما محققان به این دلیل در این باره کشمکش دارند که این بررسی‌ها همه در حیوانات انجام شده. البته محققان معترض به شواهدی استناد می‌کنند که نشان می‌دهد میزان این ماده در بدن آمریکایی‌ها بیش از مقداری است که توانسته به حیوانات آزمایشگاهی آسیب برساند. در ضمن یک بررسی تازه که در انسان صورت گرفته ارتباط سطوحی از این ماده را با خطر دیابت و بیماری‌های قلب و عروق در بزر گسالان مربوط دانسته است. جان پترسون مایرز – سرپرست محققان گروه علوم حفاظت محیط زیست- معتقد است با وجود چنین اطلاعاتی، سازمان غذا و داروی آمریکا نمی‌تواند نتیجه بگیرد که بیسفنول آ کاملا بی‌خطر است.
بعضی از محققان، این سازمان را متهم به کوتاهی در این باره کردند و معتقدند مجاز شمردن این ماده یعنی استفاده بیشتر شیرخواران از بطری‌های پلاستیکی شیر! فردریک ووم سال متخصص سم شناسی از دانشگاه میسوری کلمبیا هم معتقد است: هنوز توانایی شیرخواران برای متابولیزه کردن بیسفنول آ خوب مورد مطالعه قرار نگرفته است. بنابر این تمام حرف‌هایی که در این باره گفته می‌شود براساس حدسیات است. اگر چه به استناد مطالعات متعددی که در آمریکا، اروپا و ژاپن انجام شده، بیسفنول آ (BPA) در بطری‌های پلی‌کربنات به قدری کم است که ضرر آن برای سلامت انسان و محیط زیست بسیار ناچیز به‌نظر می‌رسد. اما نکته در این است که بعضی از مطالعات روی حیوانات، نشان داده که مقادیر بسیار کم هم ممکن است بتواند در ایجاد بیماری‌های مزمنی مانند سرطان سینه و پروستات، چاقی و بیش فعالی کودکان، بلوغ زود رس، سقط خودبه‌خود و سایر مشکلات باروری نقش داشته باشد.
تصمیم نهایی چیست؟
پس از مطرح شدن اتهامات، مقامات رسمی سازمان غذا و داروی آمریکا اعلام کردند برای بررسی اثرات این مواد شیمیایی، بحث و بررسی‌های تازه‌ای را با انجمن‌های علمی از جمله ( CDC) شروع کرده‌اند. لورا تارانتینو – مدیر اداره سلامت افزودنی‌های غذایی این سازمان - با اعلام این حقیقت که تحقیقات در این باره تازه شروع شده است می‌گوید: «ما به هیچ کس توصیه نکرده‌ایم که عادات خود را تغییر داده و از این محصولات پلاستیکی استفاده کنند.»
برخی متخصصان پیشنهاد می‌کنند برای کاهش خطرات این ماده بهتر است از جوشاندن بطری‌های شیر کودکان، برای ضد‌عفونی کردن، خودداری شود چرا که حرارت باعث آزاد شدن بیشتر (BPA) خواهد شد. در سال 2003 تحقیقی در مجله دورنمای سلامت محیط به چاپ رسید که نشان می‌داد شست‌وشوی مکرر و سابیدن این بطری‌ها باعث آزاد شدن مقادیر بیشتری از بیسفنول آ می‌شود؛ یعنی هرچه ظرف پلاستیکی کهنه‌تر باشد، بیسفنول آ سریعتر از آن آزاد می‌شود. روش دیگر برای حفظ سلامت استفاده از بطری‌هایی است که در آن ( BPA) به کار نرفته باشد. این بطری‌ها به بطری‌های بدون پلی کربنات معروف هستند. البته بسیاری از کارخانجات هم به‌دنبال این اختلافات به ناچار تصمیم گرفته‌اند که دیگر از این ماده در ساختن محصولات خود استفاده نکنند.
5 نکته برای استفاده «سالم‌تر» از بطری‌های پلاستیکی
هنگامی که نیاز به ظروف قابل حمل دارید، به‌خصوص برای حمل نوشابه‌های اسیدی و داغ، بهتر است به جای ظروف پلاستیکی از ظروف استیل، سرامیکی یا شیشه‌ای استفاده کنید.
اگر از ظرف‌های پلاستیکی استفاده می‌کنید، آنها را از معرض گرما دور نگه‌دارید و تنها آب سرد را در آن ذخیره کنید.
وقتی می‌خواهید از این ظروف استفاده کنید، ابتدا آنها را خودتان با مایع ظرفشویی ملایم بشویید و خوب و کامل آبکشی کنید؛ یعنی از ماشین ظرفشویی و سفید کننده‌ها برای پاک کردن آن استفاده نکنید. سپس بگذارید ظرف در دمای اتاق خشک شود.
به‌مدت طولانی آنها را در معرض نور خورشید قرار ندهید.
بهتر است هر 6 ماه یک بار ظروف را تعویض کرده و هر گاه ظروف پلاستیکی غذا رنگ گرفته و یا خراشیده شد، آنها را دور بیندازید.
