همشهری آنلاین – سمیرا باباجانپور: مدت‌هاست که مسئولان شهری به کمبود مساجد در پایتخت اشاره و بر لزوم گسترش فضاهای مذهبی در تهران تأکید می‌کنند. منطقه ۵ پس از منطقه ۴ با داشتن ۲۹ محله از نظر سرانه مسجد فقیرترین منطقه در شهر تهران است. محله فردوس با ۵ مسجد کمترین و محله کن با داشتن ۲۰ مسجد بیشترین مسجد را در بین محله‌های غرب تهران در خود جای داده است.
چرا کن این‌همه مسجد دارد؟
چرا محله کن باوجود وسعت کم تا این اندازه مسجد دارد؟ این سوالی است که حجت‌الاسلام سید سهیل هاشمی، رئیس سابق اوقاف غرب تهران و یکی از اهالی کن، به آن پاسخ می‌دهد: «محله کن به دلیل بافت محلی و مذهبی یکی از محله‌های شاخص تهران است. ما در این محله ۲۰ مسجد داریم که البته بعضی از آن‌ها به‌صورت محلی استفاده می‌شود و نماز جماعت در آن برگزار نمی‌شود. با این حال، وجود این تعداد مسجد نشانه توجه اهالی از سالیان گذشته به گسترش فضاهای مذهبی است. اغلب این مساجد قدیمی‌اند و در قدیم هر کدام از اهالی محله بنا به علاقه خود بخشی از زمین یا منزل خود را به ساخت مسجد اختصاص می‌داد. الآن بیشتر مساجد کن، کوچک هستند و فعالیت‌های متنوعی نمی‌توان در آن‌ها انجام داد. با این حال، در صورت نیاز و با همت مردم می‌توان آن‌ها را گسترش داد و بر این سرانه افزود. ضمن اینکه در گذشته و بنا به ارزش و اعتبار سنت حسنه وقف در کن، بسیاری از اهالی سعی می‌کردند بخشی از دارایی خود را که بیشتر زمین و ملک بود، وقف کنند. به نظر من، وجود این مساجد کوچک که همگی توسط اهالی وقف و ساخته شده نشان از اهمیتی دارد که مردم در گذشته به ساخت مسجد می‌دادند. »
او ادامه می‌دهد: «مردم این محله به‌قدری برای مساجد احترام قائل‌اند که چند سال پیش، بعد از شناسایی مسجدی قدیمی که مخروبه شده بود، اهالی پیگیر احیای آن شدند و با پیگیری‌های متعدد وضعیت وقف مسجد روشن شد. و زباله‌ها و نخاله‌هایی را که در داخل مسجد بود، بیرون آوردند و دور آن حصاری کشیده شد تا در فرصت مناسب با همکاری امور مساجد و مردم احیا شود.
ساخت مسجد در کنار قنات، جوی آب یا آب‌انبار
یکی از نکات جالب مساجد کن قرار داشتن در کنار منابع آبی است. تقریبا همه مساجد کن یا در کنار آب‌انبارها ساخته شده یا در کنار جوی‌ها و چاه‌ها بنا شده‌اند یا برای آن آب‌انبار ساخته شده است. محله بالون ۴ مسجد دارد که همگی به منابع آب دسترسی دارند. مسجد سر چاه، در کنار چاه بزرگ آب ساخته شده است، «مسجد آب‌انبار»، خود آب‌انبار کوچکی داشته است، مسجد حضرت ابوالفضل (ع) در کنار آب‌انبار بزرگ محله ساخته شده و مسجد امام حسن مجتبی (ع) نیز در کنار چاه بزرگ محله میانده قرار گرفته است. علاوه بر ۴ مسجد این محله، محله میانده دارای ۴ مسجد، محله سرآسیاب دارای ۴ مسجد، محله اسمالون دارای ۲ مسجد، محله درقاضی دارای ۳ مسجد است. غیر از این ۱۷ مسجد، ۳ مسجد نوساز دیگر هم در محله کن وجود دارد که فلسفه ساخت همه‌شان شبیه مساجد دیگر کن است. مسجد المهدی (عج) که توسط ملایری‌های ساکن کن وقف و احداث شده روبه‌روی قنات بزرگ کن است. مسجد سیدالشهداء (ع) نیز چند سالی است توسط آذربایجانی‌های ساکن کن ساخته‌شده است. مسجد نوساز دیگری که در محدوده ایستگاه یخچال کن ساخته شده، مسجد المهدی (عج) است که گفته می‌شود توسط فردی به نام حاج غلامحسین وقف شده و در سال‌های اخیر مسجد و درمانگاهی در آن ساخته شده است. امروز همه این مساجد فعالند و هنگام اذان درهایشان به روی نمازگزاران باز است.
مساجد هم سنگر بودند، هم‌خانه شادی اهالی
حاج «تقی محبی»، از معتمدان محله کن، درباره جایگاه مسجد در محله کن می‌گوید: «مسجد قلب و جان محله بود، فقط نمازخانه نبود. اگر قرار بود مسجدی ساخته شود، همه اهالی همت می‌کردند تا خانه خدا زودتر بنا شود. مسجد پایگاه فرهنگی محله بود. در دوران انقلاب و جنگ تحمیلی سنگر مردمی بود. یادم می‌آید حتی بساط عروسی هم در مسجد برپا می‌کردند، آن هم با رعایت همه موازین اسلامی که مبادا حرمت این خانه شکسته شود. مسجدها کوچک بود تا در دسترس‌تر باشند و زودتر ساخته شوند. این روزها بیشتر ملاک بر ساختن مساجد بزرگ و پرهزینه است و متاسفانه سال‌ها طول می‌کشد تا یک مسجد ساخته شود.»
نظر شما