همچنین شرایط کنونی حساب ذخیره ارزی، تشدید نگرانی‌ها برای بقای این حساب را موجب شده است. با کاظم دلخوش اباتری، عضو کمیسیون اقتصادی مجلس شورای اسلامی گفت‌وگو کرده‌ایم.
- با توجه به روند افزایشی قیمت و مازاد درآمدهای نفتی در چند سال اخیر، چرا موجودی حساب ذخیره ارزی رشد قابل توجهی نداشته است؟
هدف از تشکیل حساب ذخیره ارزی در دولت‌های قبلی آن بوده تا از مازاد درآمدهای نفتی در جهت سرمایه‌گذاری زیربنایی در کشور استفاده شود و از سوی دیگر، اندوخته مناسبی برای زمانی که کشور نیازمند درآمدی بیش از درآمدهای جاری است، وجود داشته باشد.
گرچه در سال‌های اخیر افزایش قیمت نفت موجب بهبود وضعیت حساب ذخیره ارزی شد اما تدوین بودجه سالانه کشور به شکلی سنتی و نه عملیاتی، همخوانی نداشتن پیش‌بینی درآمد و هزینه‌ها، ابتدا و پایان سال موجب افزایش مطالبات در بخش هزینه‌های دولت در طول سال شده است.
این روند موجب شده تا با افزایش قیمت‌های جهانی، محقق نشدن درآمدهای پیش‌بینی شده یا افزایش هزینه‌های دولت، برداشت‌های دولت از این حساب تحت عناوین متمم یا اصلاح جداول بودجه افزایش یابد که این موضوع نیز از نقایص موجود در نظام بودجه‌نویسی کشور نشأت می‌گیرد.
- با این روند، موجودی کنونی حساب ذخیره ارزی باید چگونه باشد؟
موجودی کنونی حساب ذخیره ارزی به شکلی شفاف مشخص نیست. با وجود این، بانک مرکزی اعلام کرده است که حدود 25 میلیارد دلار در حساب ذخیره ارزی موجودی دارد.
این در حالی است که تعهدات این بانک حدود 38 میلیارد دلار است؛ گرچه بخشی از این تعهدات تا پایان سال قابل تحقق است، اما با این وضعیت تا پایان سال موجودی در حساب ذخیره ارزی وجود نخواهد داشت.
- آیا برداشت‌های بی‌رویه عاملی در ناتوانی برای حفظ موجودی قبلی این حساب با وجود درآمدهای اخیر نفتی نبوده است؟
به هر حال، برداشت‌های صورت گرفته از این حساب نیازهای روز کشور بوده است. بخشی از این برداشت‌ها ناشی از مشکلات سرمازدگی و خشکسالی و بخش دیگر ناشی از طرح‌های عمرانی مانند گاز‌رسانی یا تامین بودجه‌های جاری دولت مانند پرداخت حقوق و دستمزد کارکنان دولت یا تامین مابه‌التفاوت قیمت رو به‌رشد کالاها و خدمات در سطح جهان بوده است.
اینگونه عوامل برداشت از حساب ذخیره ارزی را اجتناب‌ناپذیر کرده است.
- وضعیت کنونی حساب ذخیره ارزی تا چه حد با اهداف تاسیس این حساب همخوانی دارد؟
وضعیت کنونی هیچ همخوانی با اهداف تشکیل حساب ذخیره ارزی ندارد.
وضعیت برداشت‌ها با اهداف حساب ذخیره ارزی مغایرت دارد و در صورتی که این حساب تشکیل نمی‌شد باز هم درآمدهای نفتی به شیوه کنونی هزینه می‌شد.
با این روند نتوانسته‌ایم صرفه‌جویی لازم را در برداشت از حساب ذخیره ارزی داشته باشیم اما باید توجه کرد که به‌دلیل نیازهای جاری کشور اختیار بخشی از این برداشت‌ها از دست دولت و مجلس خارج بوده است.
- با توجه به کاهش شدید قیمت نفت، از این پس حساب مذکور چه کارکردی خواهد داشت؟
با روند کنونی قیمت‌های نفت، دولت و مجلس باید بودجه سال آینده کشور را انقباضی ببینند و پیش‌بینی قیمت نفت در این بودجه به حدود 35 دلار کاهش یابد.
