به گزارش خبرنگار همشهری، پس از آنکه طلسم مبادلات آتی در بورس کالا توسط طلا شکسته شد، این بار بورس کالا در اقدام جدید قصد دارد تا معاملات آتی سکه را از ابتدای آذر ماه آغاز کند.
پیش از این بانک مرکزی با عرضه سکه طلا دربورس کالا مخالفت کرده بود اما بعد از آنکه طهماسب مظاهری رئیس‌کل وقت بانک مرکزی دست از مخالفت برداشت و اعلام کرد که بانک مرکزی مخالفتی با عرضه سکه طلا در بورس کالا ندارد، زمینه عرضه این محصول مهم در بورس کالای ایران فراهم شد.
پیش از آغاز معاملات آتی روی طلا، بحث راه‌اندازی معاملات آتی از مدت‌ها پیش مورد بررسی قرار گرفته بود اما هر بار بنا به دلایلی زمینه انجام معاملات آتی فراهم نشده بود تا اینکه بالاخره با انجام معامله روی شمش طلا برای اولین بار سناریوی مبادلات آتی در ایران کلید خورد وبا آغازمعاملات آتی روی فلز گران‌بهای طلا، درهای بورس کالا روی سرمایه‌گذاران کوچک نیز باز شد.
تا پیش از این معاملات بورس کالا به خریداران، فروشندگان و معامله‌گران بزرگ اختصاص داشت اما با آغاز این معاملات، انحصار خریداران بزرگ در بورس کالا شکسته شد و زمینه برای حضور سرمایه‌گذاران کوچک فراهم شد.
قرارداد آتی حالت تکامل یافته قرارداد سلف است که از طرفین قرارداد، سپرده‌ای به‌عنوان حاشیه اطمینان گرفته می‌شود تا ملزم به اجرای تعهدات خود شوند.
بدین ترتیب، پس از امضای قرارداد، خریدار موظف است بخشی از قیمت نهایی را به‌صورت پیش پرداخت بپردازد. فروشنده نیز در تاریخ موعد، نسبت به تحویل تمام کالا اقدام می‌کند. خریدار، مابقی تعهدات خود را هم در موعد نهایی پرداخت می‌کند.
انتظار می‌رود استفاده از ابزار جدید معاملات آتی در بورس کالا، باعث سهولت داد و ستدشود و علاوه بر افزایش حجم مبادلات، هزینه‌ها را نیز کاهش دهد.
اما به‌دنبال اجرای معاملات آتی روی طلا احمد رضایی، مجری طرح معاملات آتی در بورس کالا از راه‌اندازی معاملات آتی سکه طلا از اول آذرماه خبر داد.
او در این زمینه به همشهری گفت:معاملات آتی سکه طلا- طرح امامی- از ابتدای آذرماه در بورس کالا آغاز می‌شود و در مراحل بعد شامل محصولات دیگر می‌شود.
به گفته اودر مرحله بعد معاملات آتی کاتد مس و نهایتا محصولات پتروشیمی در بورس کالا آغاز می‌شود.
رضایی در ادامه در مورد تجربه سایر کشور‌ها تصریح کرد:کشور هند نیز از 3 ماه پیش معاملات آتی سکه طلا را با وزن 8 گرم آغاز کرد و تا‌کنون 8 هزارو 900 سکه به وزن تقریبی 72 کیلو در بورس ان‌سی‌ایکس هندوستان مبادله شده است.
او افزود: پاکستان نیز درصدد است معاملات سکه طلا را با وزن 10گرم آغاز کند. به گفته رضایی معاملات آتی سکه طلادر ایران با وزن 133/8 انجام خواهد شد.
مجری طرح معاملات آتی دربورس کالا در پاسخ به این پرسش که معاملات آتی محصولات پتروشیمی از چه زمانی آغاز خواهد شد گفت: در همه کشور‌ها سال‌ها زمان صرف طرح مطالعاتی اینگونه طرح‌ها خواهد شد.
در ایران نیز این کار نیاز به معاملات و بررسی فراوان دارد ونباید انتظار داشته باشیم که این طرح چند ماهه به سرانجام برسد.
رضایی پیش از این، در مورد چگونگی معاملات آتی توضیح داده بود که در مبادلات آتی، برخلاف نوع سلف، تنها درصدی از ارزش معامله، بسته به ماهیت کالای خریداری شده، پرداخت می‌شود.
او افزوده بود: در این مبادلات 5 تا 15 درصد از قیمت کالاهای خریداری شده، برای تضمین پرداخت می‌شود و مابقی وجه در هنگام تحویل به دست فروشنده می‌رسد.
به این ترتیب خریدار براساس قیمت توافقی و از طریق کارگزار اقدام به خرید می‌کند در حالی که از انجام معامله و تحقق آن کاملاً اطمینان دارد.
مجری طرح مبادلات آتی، با اشاره به مزیت‌های مبادلات آتی در مقایسه با نوع سلف تصریح کرد: مبادلات سلف معامله بین یک خریدار و یک فروشنده است که از طریق یک کارگزار در محیطی خارج از بورس صورت می‌گیرد، بنابراین احتمال کارشکنی وجود دارد اما در مبادلات آتی، داد و ستد براساس نظام هماهنگی تحت نظارت بورس صورت می‌گیرد.
دقیقاً به مثابه اینکه فروشنده و خریدار مستقیماً با بورس وارد معامله شده و این یعنی تضمین صحت و سلامت معامله.
رضایی ادامه داد: در این نوع معامله، خریدار می‌تواند به هر دلیلی از جمله افزایش قیمت، با پرداخت کارمزد به بورس و امضای قرارداد فروش از معامله خارج شود. چنین فردی در اصطلاح، سرمایه‌گذار نام می‌گیرد چون از افت و خیز قیمت به‌طور مستقیم سود می‌برد.
رضایی افزود: گروه دیگری از خریداران تا زمان سررسید قرارداد، منتظر تحویل باقی می‌مانند؛ این افراد مصرف‌کننده واقعی هستند.
معاملات آتی چیست؟
قرارداد آتی یا معاملات آتی (Futures ) توافقنامه‌ای است قانونی، دارای حد و مرز معین و برای خرید یا فروش یک کالا یا ابزار مالی، برای زمانی در آینده با قیمتی توافق شده هنگام امضای قرارداد.
کالای تحویلی قرارداد آتی باید دارای استاندارد کیفیت و کمیت باشد و زمان تحویل و محل تحویل آن نیز مشخص باشد. تنها متغیر در معاملات آتی قیمت است که در مرحله معامله کشف می‌شود.
به‌عنوان مثال چنانچه کارگزاری یک قرارداد آتی مس برای خرداد ماه 1385 خریداری کند یعنی او پذیرفته که هزارکیلو مس برای تحویل در ماه خرداد منعقد کند و کیفیت مس مورد قرارداد نیز استاندارد بوده و تمام قراردادهای مس خردادماه نشان‌دهنده یکسان بودن کیفیت مس در آن دوره است.
در واقع منظور از معاملات آتی پوشاندن ریسک سرمایه‌گذاری است و این ابزار در بورس کالا مورد استفاده قرار می‌گیرد.
استفاده از معاملات آتی می‌تواند به‌عنوان راهکاری برای جذب نقدینگی محسوب شود و با قرارگرفتن معامله‌گران و بازارسازان درکنار معاملات آتی، چرخه بورس برای پذیرایی از سرمایه‌های سرگردان تکمیل می‌شود.
