وجود نهادهای واسط پردامنه، برخورداری از قدرت مدنی قابل‌قبول، در اختیار داشتن احزاب ریشه‌دار و بهره‌مندی از تجربه سیاسی متراکم و عقلانیت سیاسی بالا از ملزومات شکل‌گیری چنین بستری است که متأسفانه ما در حال حاضر فاقد چنین ویژگی‌هایی هستیم و فقط حسب یک ضرورت و ارزش مطلوب سیاسی می‌توانیم فضا را به‌گونه‌ای درجهت برنامه‌محوری نامزدهای انتخاباتی تهییج کنیم.
صرف‌نظر از مبانی و ملزومات ضرورت برنامه‌محور بودن نامزدهای انتخاباتی، قهرا این ضرورت در درازمدت بر رشد عقلانی انتخاب‌کنندگان و زمینه‌سازی برای تشکیل احزاب ریشه‌دار مؤثر خواهد بود.
هرچند که در شرایط فعلی و با توجه به فقدان یک عقلانیت سیاسی و ضعف قدرت مدنی، فضاهای انتخاباتی ما شکلی احساسی و عاطفی است و مطالبه برای برنامه‌ها و استراتژی‌های نامزدها کمرنگ شده است.
ما فقط می‌توانیم در حد یک نوع آگاهی بخشی و ایجاد فشار بر نامزدها و ترغیب توده‌ها برای برنامه‌محوری به بسترسازی موفق شویم؛
اما برای به دست آوردن توفیق در این زمینه ضمانتی وجود ندارد؛ چراکه از ملزومات اساسی این روند، وجود نهادهای مدنی و احزاب شناخته شده و ریشه‌دار است که ما متأسفانه فاقد آن هستیم.
اینکه چرا ما فاقد چنین احزابی هستیم، دلایل عدیده‌ای دارد که یک دلیلش می‌تواند نوع برخورد و تلقی غلط ما از نظام سیاسی رسمی و از مفهوم قدرت باشد؛
چراکه ما ظاهرا قدرت را محصور و محدود در قدرت رسمی دیده‌ایم و به قدرت عمومی غیررسمی و قدرت نقد اهمیتی نمی‌دهیم.
غافل از اینکه توجه به این قدرت فراگیر است که می‌تواند بر عقلانیت اصحاب قدرت ما بیفزاید و حتی ضمانتی مضاعف به قدرت رسمی ما اعطا کند.
نقش رسانه‌ها، روشنفکران و نیروهای اجتماعی برای ورود نامزدها به فضای برنامه محوری مهم تلقی می‌شود.
رسانه‌ها وقتی می‌توانند چنین نقشی را بازی کنند که از منازعات جناحی بی‌ریشه و غیرعقلانی و فاقد پشتوانه حزبی پرهیز کنند و مقداری اخلاق‌مدارانه وارد این عرصه شوند و سعی کنند اعتماد مردم را به دست بیاورند؛ چراکه مردم ما مردمی هستند که می‌توان، اعتمادشان را جلب کرد.
مجلس هم در همین فضای سیاسی غالب می‌تواند ایفای نقش کند؛ اما در فضایی که فاقد عقلانیت، تجربیات متراکم سیاسی و احزاب شناخته شده سیاسی هستیم مجلس نیز برخاسته و متاثر از چنین فضایی خواهد بود؛
چراکه مجلس در کشور ما از پشتوانه‌ای حزبی برخوردار نیست و بالتبع قدرت مانور بسیار محدودی خواهد داشت و شاید به‌دلیل برخی ملاحظات از همین قدرت و آزادی عملی که رسانه‌ها دارند هم برخوردار نباشد.
