همشهری آنلاین - مریم قاسمی: اگر در نزدیکی محل تردد خودروهای سنگین زندگی می‌کنید، به احتمال زیاد با مزاحمت ناشی از صدای ناهنجار بوق و ترمز این خودروها که شب و روز نمی‌شناسد، پراکنده شدن گرد و خاک، تصادف‌های دلخراش و ترافیک سنگین در برخی معابر اطراف دست و پنجه نرم می‌کنید. اصلاً به خاطر همین مسئله است که از سوی بسیاری از شهروندان، منطقه ۱۸ بهشت خودروهای سنگین نامیده شده است. موقعیت ویژه استقرار بزرگراه‌ها و معابر اصلی ترانزیت کالا از این منطقه به همراه فعالیت کارگاه‌های صنعتی، کارخانه‌های تولیدی و مراکز خدماتی، تردد خودروهای باری را طی ساعات شبانه‌روز در معابر افزایش داده است. گویا اکنون برای حل این مشکل چاره‌ای کارساز یافت نمی‌شود. انگار باید همسایگی با این غول‌های آهنی را پذیرفت و با دردسرهایش کنار آمد.
خواندنییهای بیشتر را اینجا دنبال کنید
قانونی که انگار فراموش شده است
محور آزادگان مسیر اصلی ترانزیت کالا از پایتخت محسوب می‌شود. کالاهایی که از استان‌های جنوبی کشور به سمت شمال می‌روند از این بزرگراه می‌گذرند و بنا به شرایط ترانزیتی، عبور خودروهای سنگین و باری از این مسیر طی تمامی ساعات شبانه‌روز آزاد است. این در حالی است که در دیگر معابر، طبق مقررات راهنمایی و رانندگی تهران بزرگ، تردد خودروهای سنگین از ساعت ۲۳ شب تا ۵ صبح آزاد است. البته وانت‌بار خودرو سنگین محسوب نشده و تردد این خودروهای باری در خیابان‌های شهر به امری عادی تبدیل شده است.
مسیر اصلی ترانزیت کالا در پایتخت طولانی‌تر از قسمتی است که در محدوده منطقه ۱۸ قرار دارد و از تقاطع بزرگراه همت در غرب تهران آغاز می‌شود سپس به سمت جنوب امتداد می‌یابد و پس از گذر از مناطق ۲۱، ۱۸، ۱۹، ۱۶ و ۱۵ به بزرگراه بسیج در شرق تهران می‌پیوندد. گذر سایر معابر ترانزیتی نظیر آزادراه تهران ـ ساوه، بزرگراه آیت‌الله سعیدی (جاده ساوه) و بزرگراه فتح به همراه امکان دسترسی ترانزیتی به آزادراه تهران ـ قم بر میزان تردد خودروهای سنگین می‌افزاید. بنا بر بررسی‌های به عمل آمده، بیش از یک‌سوم ترافیک عبوری از بزرگراه آزادگان به خودروهای سنگین اختصاص دارد.
محله خلیج فارس؛ ایستگاه وصول کالاهای کشور
ادغام گمرک شهریار و گمرک غرب از سال‌های قبل باعث استقرار انبارهای کالای گمرک مرکزی پایتخت در محله خلیج‌فارس شده است. بنابراین، تمامی کالاهایی که از سراسر کشور به مقصد تهران ترانزیت می‌شوند به این انبارها رسیده و پس از ترخیص به نقاط مختلف پایتخت حمل می‌شوند. در واقع، محله خلیج‌فارس ایستگاه وصول کالاهایی است که از راه زمینی وارد کشور می‌شوند و یا از شهرهای دیگر در سراسر کشور به این انبارها می‌رسند. معلوم است که این حمل‌ونقل کلان تنها از عهده خودروهای سنگین، آن هم از نوع هجده‌چرخ، برمی‌آید و بس. ناگفته نماند، شرکت ملی انبارهای عمومی کشور نیز در اراضی غربی منطقه ۱۸ قرار گرفته است.
فعالیت ۳۵۰ واحد صنفی در بازارآهن‌فروشان
محله شادآباد میزبان یکی از بازارهای اصلی آهن‌فروشی در پایتخت است. بیش از ۳۵۰ واحد صنفی در بازار آهن‌فروشان شادآباد فعالند. این بازار به یکی از مهم‌ترین بورس‌های عرضه کالا در تهران تبدیل شده است. اغلب خودروهای باری که با بازار آهن‌فروشان سروکار دارند در بلوار الغدیر، بلوار سعیدآباد و بزرگراه‌های آیت‌الله سعیدی و آزادگان تردد می‌کنند.
کارخانه تولید و بسته‌بندی شن، ماسه و بتون در خیابان‌های داخلی محله خلیج‌فارس بر میزان تردد خودروهای سنگین در معابر این محدوده از شهر تهران می‌افزاید. شیوه رایج در حمل‌ونقل کالا در بازارها و کارخانه‌ها به گونه‌ای است که خودروهای سنگین شب هنگام و وانت‌ها و خاورها هنگام روز به تردد می‌پردازند. خیابان فربت نیز از این قاعده مستثنا نیست. به گفته معاون حمل‌ونقل و ترافیک شهردار منطقه ۱۸، با انجام مطالعات و ساخت یک مسیر مجزا در این قسمت، دیگر خودروهای سنگین برای دسترسی به کارخانه‌های این محدوده از میان بافت مسکونی محله خلیج‌فارس تردد نمی‌کنند.
انبارهایی برای حمل و پخش دارو و کالا
کارخانه قدیمی تولید دارو که یک محله در منطقه ۱۸ را به نام خود مهر زده است، میعادگاه خودروهای باری برای حمل و پخش انواع و اقسام دارو و کالاهای خاص محسوب می‌شود. این کارخانه زمانی بیرون از بافت مسکونی شهر قرار داشت، اما گسترش جغرافیای شهر آن را هم مانند بسیاری از کارخانه‌ها، بورس‌های کالا و خدمات و حتی جاده‌ها و آزادراه‌های پایتخت به همسایگی با ساکنان کلانشهر واداشت. اکنون بخشی از این کارخانه تعطیل شده، اما هنوز انبارهای داروی آن فعالند. شرکت داروپخش نیز در این قسمت از شهر فعال است و از خودروهای سنگین برای توزیع انبوه دارو استفاده می‌کند. اغلب خودروهای حمل دارو در منطقه ۱۸ از بلوار ۴۵ متری زرند، خیابان تختی و خیابان شهید یادگار تردد می‌کنند.
وقتی خودروهای بارکش ترافیک می‌آفرینند
«تردد خودروهای سنگین در معابر از نظر مدیریت ترافیک شرایطی پیچیده‌تر پدید می‌آورد.» «فرجاد احمدی راد»، معاون حمل‌ونقل و ترافیک شهردار منطقه ۱۸، با بیان این مطلب می‌گوید: «توقف خودروهای باری در گوشه و کنار معابر برای بارگیری یا تخلیه اجناس به همراه محدوده وسیعی که برای دور زدن و جابه‌جایی نیاز دارند، می‌تواند در یک چشم به هم زدن ترافیک روان یک گذر را به کلی مخدوش سازد.»
او توضیح می‌دهد: «ترافیک معابری که خودروهای سنگین در آنها تردد می‌کنند با دقت بیشتری رصد می‌شود و در صورت امکان برای این معابر طرح‌های ترافیکی ویژه با هدف کاهش ترافیک پیش‌بینی و اجرا می‌شود. به‌عنوان نمونه، نصب ارتفاع‌سنج در تقاطع ۴۵ متری زرند با خیابان وحید، مسیر تردد خودروهای سنگین به کارخانه تولیددارو، برای جلوگیری از عبور خودروهایی با بار زیاد تعبیه شده است. تکمیل پروژه ۷۶ متری سعیدآباد (شهید بروجردی) نیز در دستور کار قرار دارد تا از میزان تردد خودروهای سنگین از میان بافت مسکونی محله خلیج‌فارس کاسته شود. راه‌اندازی این مسیر شبکه ترافیکی منطقه را در قسمت غربی از حالت بن‌بست خارج می‌کند و دسترسی‌های بهتری برای ورود به منطقه و خروج از آن در اختیار می‌گذارد.»
برای ساماندهی وضعیت توقف خودروهای سنگین در محله خلیج‌فارس، در ضلع شرقی انبارهای گمرک مرکزی، ۲ قطعه زمین به پارکینگ تبدیل شده است. یکی از آنها که بزرگ‌تر است برای توقف ۲۰۰ خودرو سنگین ظرفیت دارد و ظرفیت دیگری به ۷۰ خودرو محدود می‌شود.
ناگفته نماند؛ منطقه ۱۸ میزبان ۲ پارکینگ قدیمی برای خودروهای سنگین در محله اسماعیل‌آباد واقع در ناحیه ۲ نیز است که اولی پارکینگ خواجه‌وندی با ظرفیت ۲۰۰ دستگاه و دیگری پارکینگ پیام با ظرفیت ۱۳۰ دستگاه خودرو سنگین است. در منطقه ۱۸ به دلیل کمبود محل توقف خودروهای سنگین، بسیاری از اراضی بایر منطقه به پارکینگ خودخوانده کامیون‌ها تبدیل شده‌اند و حتی معابر کم‌عرض نیز از حضور غول‌های آهنی در امان نمانده‌اند.
«احمدی راد» تردد خودروهای باری در معابر منطقه ۱۸ را به دلیل فعالیت واحدهای صنفی و صنعتی متعدد اجتناب‌ناپذیر می‌داند و در این باره می‌افزاید: «فعالیت واحدهای تجاری و صنعتی نظیر کارگاه‌های مبل‌سازی، صنایع چوبی و فلزی و در میان بافت مسکونی تردد خودروهای باری را حتی در معابر کم‌عرض در پی دارد. کارگاه‌های نجاری در معابر باریک و کوچه‌های فرعی نیز فعالند و بالطبع بارگیری خودروها در این قسمت‌ها با مشکلات بیشتری همراه است. تردد خودروهای باری در معابری که واحدهای صنفی آنها به تولید و فروش مبلمان و وسایل چوبی می‌پردازند ترافیک سنگین‌تری به‌ویژه از ساعت ۷ تا ۹ صبح و سپس از ۱۷ تا ۱۹ پدید می‌آورد.»
او همچنین از مدیریت هوشمند شبکه ترافیکی منطقه ۱۸ خبر می‌دهد که با اجرای طرح‌هایی نظیر ساماندهی پارک حاشیه‌ای، استقرار پارکبان در معابر پرتردد، ساخت پارکینگ‌های مکانیزه و طبقاتی و ساماندهی ترافیکی خودروهای سنگین همراه است و می‌تواند وضعیت ترافیکی این نقطه از شهر را بهبود بخشد.
نظارت قانونی بر تردد خودروهای سنگین
ممنوعیت تردد خودروهای سنگین از ساعت ۲۳ تا ۵ صبح استثناهایی هم دارد. سرهنگ «مختار کرمی»، رئیس راهور منطقه۱۸ در این‌باره به اجازه تردد خودروهای حامل سوخت و مواد غذایی اشاره می‌کند و می‌گوید: «برای اجرای برخی طرح‌های عمرانی و طرح‌های مهم شهری نیز اجازه تردد خودروهای حامل مصالح صادر می‌شود. البته باید از قبل در این باره هماهنگی صورت بگیرد و خودروها فقط از مسیر تعیین‌شده اجازه تردد خواهند داشت.»
او به رانندگان وسایل نقلیه سنگین توصیه می‌کند که به هیچ عنوان در ساعات غیرمجاز در معابر شهری تردد نکنند؛ چراکه علاوه بر اعمال قانون به دلیل تردد در ساعات غیرمجاز (۲۱ هزار تومان) این رانندگان به دلیل ورود ممنوع نیز ۹۴ هزار تومان جریمه خواهند شد. به عبارت دیگر با تردد در ساعات غیرمجاز 115هزار تومان مورد اعمال قانون قرار می‌گیرند، همچنین ممکن است به دلیل مزاحمتی که برای شهروندان به‌وجود آورده‌اند و به دلیل برهم زدن نظم ترافیکی با تشخیص مأموران راهور سطح شهر وسیله نقلیه آنها به پارکینگ منتقل شود.
همراه نداشتن مدارک از جمله گواهینامه، بیمه و معاینه‌فنی علاوه بر جریمه، انتقال به پارکینگ را نیز در پی دارد. حمل تیرآهن توسط وانت و حمل بار بدون رعایت ایمنی توسط خودروهای سنگین نیز به توقیف وسیله نقلیه منجر می‌شود. از متخلفان تعهد کتبی گرفته می‌شود تا دیگر چنین تخلفاتی مرتکب نشوند. هدف از جریمه آموزش و فرهنگسازی برای افزایش ایمنی تردد است. ضوابط جدید برخورد با تخلفات رانندگی نیز در کاهش برخی انواع تخلفات بسیار مؤثر واقع شده است.
معاون حمل‌ونقل و ترافیک شهردار منطقه ۱۸ نیز در پایان صحبت‌هایش تردد خودروهای سنگین در محدوده انبارهای گمرک در محله خلیج‌فارس و بازار آهن شادآباد را دردسرساز معرفی می‌کند و می‌گوید: «تغییر مکان انبارها درخواست شده تا جلو تردد خودروهای سنگین از میان بافت مسکونی گرفته شود. حداقل باید امکان دسترسی به انبارها از مسیرهای دیگر ممکن شود. در شرایط فعلی خودروهای سنگین برای دسترسی به انبارها باید از جاده قدیم کرج، ۴۵ متری زرند و بلوار شهید افتخاری بگذرند و اجازه نمی‌دهیم از میدان الغدیر یا میدان معلم تردد کنند.»
اهمیت سلامت فنی خودروهای سنگین
«بهنام اسلامی»، کارشناس شهری منطقه ۱۸، در این باره می‌گوید: «معاینه‌فنی خودروهای سنگین فقط کاهش آلودگی هوا و افزایش ایمنی تردد آنها را هدف نگرفته، بلکه می‌تواند شهروندان را هم از دردسر نجات دهد. در معاینه‌فنی خودروهای سنگین وضعیت بدنه و شاسی آنها نیز بررسی می‌شود تا حین تردد آلودگی صوتی ایجاد نکنند. در واقع غرش مهیبی که هنگام عبور خودروهای باری از روی سرعتگیرها به گوش می‌رسد از نقص فنی آنها حکایت دارد.»
او اضافه می‌کند: «معاینه‌فنی یک ضرورت قانونی و ایمنی برای خودروهاست که در پایتخت فقط به زور جریمه اجرا می‌شود. اغلب مراکز معاینه‌فنی تهران با کمتر از نصف ظرفیت کار کرده و بنا به بررسی‌های به عمل آمده، کمتر از ۴۰درصد خودروهای سواری و باری برگه معاینه‌فنی دارند.»
اسلامی در این‌باره توضیح می‌دهد: «فرسودگی خودروهای سنگین که عمر برخی از آنها به ۳۰ سال می‌رسد، ضعف فنی و ایمنی آنها را در پی دارد. در مراحل معاینه‌فنی خودروهای سنگین ایمنی و استحکام بدنه آنها بررسی می‌شود تا برای حمل بار طبق ضوابط مشکلی نداشته باشند. آلودگی صوتی ناشی از تردد خودروهای سنگین نیز اغلب به دلیل نقص فنی آنهاست و برای دریافت برگه معاینه‌فنی باید این نقص‌ها برطرف شود.» مرکز خلیج‌فارس ۲ خط مکانیزه ویژه خودروهای سنگین در اختیار دارد و می‌تواند روزانه به ۲۰۰ کامیون، اتوبوس، مینی‌بوس و خدمات معاینه‌فنی ارائه دهد. باید در این حوزه تدابیر فنی و تمهیدات قانونی ویژه‌ای اجرا شود تا تمامی خودروهای سنگین به دریافت برگه معاینه‌فنی ملزم شوند.»
نظر شما