ببینید | لوکیشن فیلم خانه دوست کجاست؟ | کوکر؛ روستای زلزله‌زده‌ای که کیارستمی دوستش داشت | سفر از کوکر تا پُشته

همشهری آنلاین - مریم ورشو: هر بار که مسیرم به گیلان یا شمال می‌خورد و از رودبار و منجیل می‌گذرم، وقتی چشمم به زیتون زاران می‌افتد کامم مانند زیتون‌ها تلخ می‌شود، زیرا هرگز آن خاطره تلخ از یادم نمی‌رود. به‌همین دلیل همیشه در این مسیر توقفی می‌کنم تا به خودم بگویم اینها نباید فراموش شوند. لابد می‌پرسید کدام خاطره؟ برایتان می‌نویسم؛ از روزی که سرزده آمد و همه چیز را با خود ویران کرد و برد. زلزله را می‌گویم. زلزله سال ۱۳۶۹ رودبار-منجیل.

• ۳۲ سال گذشت از زلزله ای که ۵۰۰ هزار نفر را بی خانمان کرد | هنرمندان چگونه فجایع زلزله رودبار را بر ذهن تاریخ خالکوبی کردند؟

چه بسیار زنان و مردان و کودکانی که سال‌هاست دیگر نیستند و رفتن و نبودشان مانند زلزله هنوز لرزه به جان بازماندگانشان می‌اندازد. چه بسیار روستاهایی که ناپدید شدند و خانواده‌هایی که بی‌خانمان.

راستش هنوز هم که از کنار زیتون‌زاران رودبار عبور می‌کنم گمان می‌کنم ریشه‌شان در خاک می‌لرزد. این شاهدان مقاوم و سرسبز؛ این حافظان بی‌زبانِ غمدیده.

در این میان، اما روستایی هنوز نامش بر سر زبان‌هاست؛ حتی دنیا هم این روستا را می‌شناسد. جایی به نام «کوکر» که عباس کیارستمی، کارگردان سرشناس کشورمان سه‌گانه معروفش یعنی «خانه دوست کجاست؟»، «زندگی و دیگر هیچ» و «زیر درختان زیتون» را در این روستا ساخته است.

جاده خاکی و پراز زیتون کوکر

پس این بار اگر مقصدتان در سفر گیلان است، بعد از رودبار در مسیر رستم آباد می‌توانید سری به کوکر بزنید. وقتی به نزدیکی روستا می‌رسید زیتون‌زاران در حاشیه جاده خاکی‌اش به شما خوشامد می‌گویند، اما توقع نداشته باشید که کوکر مانند لوکیشن فیلم خانه دوست کجاست؟ سرحال و سرزنده و پرجمعیت باشد. زیرا این فیلم در سال ۱۳۶۵ ساخته شد، یعنی قبل از زلزله رودبار. این زلزله مهیب به کوکر هم رحم نکرد؛ طوری که هنوز بقایای خانه‌های ویران این روستا شهادت به روزگاری می‌دهند که زمین دهان باز کرد و آدم‌ها و داستان‌ها و خانه‌هایشان را یک‌جا بلعید.

با این حال لوکیشن فیلم خانه دوست کجاست؟ کیارستمی در حافظه بسیاری از ما مانده است. تپه‌ای که روی آن یک مسیر زیگزاگی به درختی تنها می‌رسد. آنجا که احمد یکی از شخصیت‌های کودک فیلم با عبور از کنار پیرمردهای بیکار روستا، تپه را بالا می‌رود. این صحنه یکی از صحنه‌های برجسته و تاریخی و ماندنی در فیلم‌های عباس کیارستمی است.

با پرس‌وجو از اهالی به دیدن این تپه می‌روم. دیگر از آن مسیر زیگزاگی خبری نیست. تپه از درختان زیتون پر شده است، اما به گفته اهالی کوکر یکی از درختانی که عباس کیارستمی خودش آن را کاشته بود هنوز جان دارد. این کارگردان عادت داشت برای لوکیشن‌هایش هرجا که نیاز داشت درخت بکارد. از میان آن درختان که برخی از آنها خشکیده‌اند، اما یکی از آنها همچنان سرپا مانده است. در واقع کیارستمی به مناظر بی‌نظیر و شیوه زندگی مردم عادی اکتفا نمی‌کرد و هرجا نیاز بود به این جلوه‌های بصری می‌افزود.

در نزدیکی روستای کوکر روستای دیگری به نام «پُشته» قرار دارد که این روستا نیز محل فیلمبرداری این فیلم‌ها بوده است که می‌توانید سری هم به این روستای زیبا بزنید. تا ببینید پسر بچه فیلم خانه دوست کجاست؟ چه مسیری را برای پیدا کردن دوست خود از کوکر تا پشته طی کرده است.

در سفر به گیلان گاهی باید از جاهای پربازدید دل کند و به دل تاریخ رفت. باید در کنار لذت بردن از چشم اندازها و مناظر طبیعی بی‌نظیر گاهی داستان آدم‌هایی که دیگر نیستند را هم دنبال کرد تا شاید دوباره روستاهایی مثل کوکر و پشته با رفت و آمد بازماندگان و گردشگران دوباره جان بگیرند.

• توضیحات یکی از اهالی کوکر درباره فیلم خانه دوست کجاست؟