به گزارش همشهری آنلاین، «سید جواد ساداتی نژاد» وزیر جهاد کشاورزی در تشریح عملکرد یک‌ساله دولت سیزدهم بـا بیان اینکه با زهکشـی اراضـی کشـاورزی در سـه اسـتان شــمالی کشــور و افزایــش یک‌میلیون‌تنی تولیــد می‌توانیم بــه خودکفایــی در زمینــه برنـج نیـز برسـیم و نیاز سالانه کشور به سـه میلیـون تـن برنـج را مرتفع کنیم به برخی سوالات در زمینه تولید، کشت قراردادی و خودکفایی کالاهای اساسی در بخش کشاورزی پاسخ داد:
از اردیبهشت‌ماه ســال جــاری اصلاح ارز ترجیحــی و برداشــته شــدن یارانــه از روی واردات برخــی کالاهای اساســی صــورت گرفــت. ایــن امــر چــه تأثیــری در بــازار محصولات اساســی و بخــش کشــاورزی گذاشــت؟
ارز ۴۲۰۰ تومانــی مهم‌ترین ضربــه و خســارت را بــه بخــش تولیــد وارد کــرد به‌طوری‌که به‌جای اینکـه سـرمایه بـه بخـش تولیـد وارد شـود، به دلیل آنکـه سـود و منفعـت در واردات بـود سـرمایه وارد ایـن بخـش شـد. کشــاورزی در سراســر دنیــا به‌عنوان یــک بخــش یارانه بگیر شــناخته می‌شود کــه در کشــورهای مختلــف ایــن یارانــه یــا بــه بخــش اول زنجیـره (تولیدکننـده) داده می‌شود یـا بـه انتهــای زنجیــره (مصرف‌کننده) یــا بــه طــول زنجیــره (مثــل شرکت‌های فراوری) داده می‌شــود.
از طـرف دیگـر تخصیـص یارانـه بـه شـیوه ارز ۴۲۰۰ تومانی، باعــث تــورم در حــوزه کشــاورزی شــد و سرمایه‌گذار از بخــش کشــاورزی فــرار کــرد؛ همچنیــن ســبب شــد تــا بودجــه خودکفایــی از ایــن بخــش حــذف شــده و به‌جای اینکــه زیر ساخت‌های کشــاورزی تقویــت شــود، زیر ساخت‌های تجــارت تقویـت و باعـث افزایـش تغییـر کاربـری اراضـی کشــاورزی شــد. بااین‌حال در دولــت دوازدهــم ارز ۴۲۰۰ تومانـی بـه واردکننـدگان تخصیـص داده شـد ازاین‌رو سـرمایه از زنجیـره بیـرون و بـه بخـش واردات رفـت بنابرایـن بـا اصلاح ارز ترجیحـی در کشـور در کلان کشـاورزان سـود زیـادی خواهنـد بــرد هرچند کــه در کوتاه‌مدت بــه آنهــا مقــداری فشــار مقطعــی ایجــاد خواهــد شــد لکــن در درازمــدت بســیار ســودآور اســت.
بــه ســود کشــاورزان اشــاره کردیــد کــه در آنهــا بــا زیــان سال‌های گذشــته عمدتا گسترده‌ای بــه دلیــل عــدم حمایــت دولت‌ها از ایـن قشـر روبرو شـده بودنـد؛ وزارت جهـاد بــرای حــل کشــاورزی دولــت ســیزدهم دقیقاً ایــن مشــکل چــه اقداماتــی را در دســتور کار خــود قرارداد؟
یکــی از اصلی‌ترین محورهــای کاری دولــت سـیزدهم حمایـت از تولیـد کالاها و محصولات ایرانــی بــوده اســت، بــرای صیانــت از ایــن کار، کشــت قــراردادی به‌عنوان یــک برنامــه محــوری در وزارت جهــاد کشــاورزی طرح‌ریزی شــد بــه طــوری کــه بــرای ایــن کار ابتــدا بــا کشــاورز قــرارداد بســته می‌شود بــه طــوری کــه کشــاورزان در ابتــدای کار کلیــه امکانــات و ملزومـات در اختیـار خـود کشـاورز قـرار خواهـد گرفــت و بــا دریافــت بــذر، ســم و کــود و بیمه‌شدن کشــاورزی، کار کشــت را انجــام خواهنــد داد و در زمـان برداشـت محصـول بـا او تسـویه را انجــام خواهیــم داد.
در ابتــدای امــر و از مهرمــاه ســال گذشــته کشــت قــراردادی گنــدم در ۲۵۰ هــزار هکتــار از اراضــی کشــور به‌وسیله شــرکت بازرگانــی دولتــی در دســتور کار قــرار گرفــت، به‌طوری کـه شـرکت بازرگانـی دولتـی به‌جای اینکـه بـه مثابه هر سال صرفا بـه واردات محصولات و کالاهای اساسـی و خریـد آنهـا در انتهـای فصـل برداشــت بپــردازد، در ابتــدای فصــل کشــت بــا کشــاورزان قــرارداد بســته و از آنــان حمایــت کنــد. کشــت قــراردادی بــدون شــک اثــرات بســیار مثبتــی بــرای افزایــش تولیــد در واحــد ســطح خواهـد داشـت، بـه معیشـت کشـاورزان کمـک شــده، بــذر اصلاح شــده در اختیــار آنــان قــرار داده می‌شود و علناً کشت محصولات کشــاورزی بیمــه می‌شود بــه همیــن دلیــل کشــاورزان می‌توانند محصولات باکیفیتــی تولیـد کننـد زیـرا کشـاورز بـر کشـت خـود تمرکز دارد.
به‌عبارت‌دیگر می‌توان گفــت هــم مصرف‌کننده، هــم دولــت و هــم کشــاورزان بــا اجـرای کشـت قـراردادی در سراسـر کشـور نفـع خواهنــد بــرد. هــم اکنــون ۴۰ درصــد از تولیــد محصولات کشــاورزی در سراســر جهــان به‌وسیله کشــت قــراردادی انجــام می‌شود، برخــی کشــورها نیـز ۹۰ درصـد محصولات کشـاورزی خـود را بـا اجـرای مـدل کشـت قـراردادی تولیـد کرده‌اند، ولـی در ایـران تنهـا یـک درصـد از ایـن تولیـدات از ایــن طریــق حاصــل می‌شود کــه انتظــار داریــم تــا افــق ۱۴۰۴ بتوانیــم ۲۰ درصــد از محصولات کشــاورزی خــود را از طریــق کشــت قــراردادی تولیــد کنیــم.
بــه همیــن دلیــل در ســال زراعــی آینــده، کشـت قـراردادی گنـدم افزایـش خواهـد یافـت و بــه ســراغ دیگــر محصولات کشــاورزی دیگــر نیــز خواهیــم رفــت، از طــرف دیگــر از بخــش خصوصــی نیــز دعــوت می‌کنیم کــه در ایــن طــرح بــه وزارت جهــاد کشــاورزی کمــک کنــد کـه اگـر ایـن امـر صـورت گیـرد بـدون شـک تـا افـق ۱۴۰۴ کـه تـا پایـان دولـت سـیزدهم اسـت می‌توانیم از ۲۰ درصــد تولیــدات کشــاورزی بــا کشــت قــراردادی نیــز فراتــر برویــم.
وزارت جهــاد کشــاورزی چــه برنامه‌های دیگــری بــرای خودکفایــی در کالاهای اساســی و محصولات پایــه کشــاورزی دارد؟
وزارت جهــاد کشــاورزی در ابتــدای شــروع فعالیــت کاری خــود افزایــش نــرخ خریــد تضمینــی محصولات اساســی را بــه میــزان تــورم و هزینه‌های تولیــد در دســتور کار قرارداد بــه طــوری کــه بــا افزایــش ۱۳۰ درصــدی قیمـت خریـد تضمینـی گنـدم شـاهد آن بودیـم کـه تولیـد ایـن محصـول بـه طـرز قابل‌توجهی افزایـش یافـت و میـزان خریـد تضمینـی دولـت نسـبت بـه سـال گذشـته رشـدی ۵۵ درصـدی را بــه خــود دیــد. بـا کاهـش ۴۵ درصـدی قیمـت کـود در کشـور نیـز شـاهد افزایـش تولیـد محصولات کشـاورزی بوده‌ایم چنان‌که علاوه بر گنــدم شــاهد آن بودیـم کـه تولیـد برنـج در سـالجاری بـا رشـد بیــش از ۲۰ درصــدی مواجــه بــوده اســت، از طـرف دیگـر میـزان تولیـد جـو یک میلیون تـن افزایش‌یافته و میــزان تولیــد ذرت علوفه‌ای بـه ۱۴ میلیـون تـن رسـیده اسـت.
بــه دنبــال اســتمرار سیاست‌های حمایتــی خــود از کشــاورزان بــه دنبــال آن هســتیم کــه در ســال زراعــی آینــده نیــز بــرای افزایــش خودکفایــی محصولات کشــاورزی در شــورای قیمت‌گذاری، بر نامه‌های زیــادی را اتخــاذ کنیـم لکـن همـه ایـن سیاست‌ها بـه افزایـش نــرخ خریــد تضمینــی ختــم نخواهــد شــد بــه همیــن دلیــل یارانــه کشــت نیــز یکــی از سیاست‌های حمایتــی از کشــاورزان اســت آن‌چنان کــه به‌جای افزایــش قیمــت خریــد تضمینـی سـویا بـه آن یارانـه کشـت اختصـاص دادیـم و بـه هـر هکتار کشـت سـویا در کشـور ۶ میلیـون تومـان (در دو نوبـت ۳ میلیون‌تومانی) یارانـه اختصـاص دادیـم بـه همیـن دلیـل تولید ایـن محصـول افزایـش خواهـد یافـت.
در کلان به دنبال پیــاده کــردن کشــاورزی اقتصـادی و تجـاری هسـتیم بـه ایـن شـکل کـه قـرار بـر ایـن اسـت کشـاورزان حداکثـر سـود را از کشــت محصولات مختلــف داشــته باشــند، طبیعتاً کشـت قـراردادی در سراسـر کشـور ایـن مسـیر را همـوار می‌کند، بـه همیـن دلیـل اگـر بــه مناطــق شــمالی کشــورمان ســفر کنیــم به‌ندرت زمیــن کشــاورزی خالــی می‌بینیم. بــا کشــت قــراردادی شــاهد آن خواهیــم بــود کــه تغییــر کاربــری اراضــی کشــاورزی بــه طــرز قابل‌توجهی کاهـش پیـدا خواهـد کـرد چـون کشـاورزی فعالیتـی کاملاً اقتصـادی و سـودآور شـده اسـت.
تاکنــون بــه چــه میــزان بر نامه‌های وزارت جهــاد کشــاورزی در زمینــه خودکفایــی محصولات کشــاورزی محقــق شــده اســت؟
خودکفایــی در تولیــد گنــدم طــی سال‌های گذشــته سینوســی بــوده اســت، بــه همیــن دلیـل نـگاه دولـت ایجـاد پایـداری خودکفایـی در تولیــد گنــدم نــان اســت و بــه تولیــد ۹ میلیــون تــن گنــدم خبــازی نیــاز داریــم تــا بــه خودکفایــی ۱۰۰ درصــدی دراین‌خصوص برســیم.
بـا افزایـش قیمـت خریـد تضمینـی و کاهـش قیمــت کــود در ســال زراعــی آینــده همیــن مســیر را پیــش خواهیــم رفــت و نــگاه مــا پایـداری خودکفایـی در تولیـد گنـدم نان اسـت. در مــورد دانه‌های روغنــی می‌توانیم تــا ۵۰ درصــد بــه ســطح خودکفایــی برســیم، چــون برخــی از ایــن دانه‌ها آب‌بر هســتند بنابرایــن نمی‌توانیم بــه طــور ۱۰۰ درصــد در ایــن زمینــه خودکفــا شــویم. اینکــه چــرا طــی ســالیان گذشــته طــرح دانه‌های روغنــی در کشــور شکســت خــورد تنهــا بــه علــت وجــود ارز ۴۲۰۰ تومانــی بــود، یعنـی ایـن ارز هـم فسـاد داشـت و هـم رانـت؛ بـه همیـن دلیـل تولیـد داخلـی ایـن محصـول را به‌شدت کاهــش داد. بـا زهکشـی اراضـی کشـاورزی در سـه اسـتان شــمالی کشــور و افزایــش یک‌میلیون‌تنی تولیــد می‌توانیم بــه خودکفایــی در زمینــه برنـج نیـز برسـیم، مـا در کشـور سالانه بـه سـه میلیـون تـن برنـج نیازمندیـم کـه ایـن استان‌ها می‌توانند ایــن نیــاز را مرتفــع کننــد.
۱.۵ میلیــون هکتــار از اراضــی کشــاورزی مــا بایــد زهکشــی شــود کــه بــا جدیــت آن را پیگیــری می‌کنیم زیــرا زهکشــی اراضــی باعــث افزایــش بهره‌وری محصولات کشــاورزی و در نهایــت رســیدن بــه خودکفایــی می‌شود. پیش‌بینی می‌کنیم کــه از محــل تهاتــر نفـت سـه میلیـارد دلار بـرای ایـن منظـور طی ۵ سـال هزینـه شـود، از طـرف دیگـر باتوجه‌به ظرفیتــی کــه کشــور در تولیـد برنـج دارد نبایـد واردات برنــج داشــته باشــیم به‌طوری کــه بــا افزایــش دوره کشــت به‌راحتی می‌توان مقــدار موردنیاز کشــور را تولیــد کــرد.
خودکفایــی در زمینــه پنبــه هــم تــا دو ســال دیگــر حاصــل خواهــد شــد، بــه طــوری کــه وزارت جهــاد کشــاورزی بــا توســعه کشــت قـراردادی ایـن محصـول بـه دنبـال رسـیدن بـه ایــن هــدف اســت. بــرای خودکفایــی در تولیــد شــکر نیــز می‌توانیم بــا اولویــت قراردادن کشــت چغندرقند به‌جای نیشـکر و توسـعه کشـت پاییـزه ایــن محصــول به‌جای کشــت تابســتانی به دلیل آب‌بر بــودن، می‌توانیم ایــن مهــم را محقـق کنیـم کمااینکه ایـن طـرح قـرار اسـت در اسـتان گلسـتان بـا توسـعه بیشـتری صـورت گیــرد که اگــر بخــش خصوصــی دو کارخانــه در ایــن منطقــه ایجــاد کنــد بــدون شــک خودکفایــی شــکر در کشــور امکان‌پذیر خواهــد بــود.
دولــت یازدهــم و دوازدهــم همــواره نــرخ خریــد تضمینــی محصولات کشــاورزی را بعــد از شـروع فصـل زراعـی و بـا تأخیـر چندماهه اعلام می‌کرد، همیــن امــر بعضاً سبب بی‌انگیزگی کشــاورزان می‌شد، وزارت جهــاد کشــاورزی چــه زمانــی قــرار اســت نــرخ خریــد تضمینــی محصولات کشــاورزی بــرای ســال آینــده را اعلام کنــد؟
فصــل زراعــی آینــده از مهرمــاه امســال آغــاز خواهــد شــد کــه بنــا داریــم تــا قبــل از شــروع ایـن فصـل قیمـت خریـد تضمینـی محصولات کشــاورزی را اعلام کنیــم تــا کشــاورزان تکلیــف خـود را بداننـد و بـا آسـودگی خاطـر بـه کشـت محصولات خــود بپردازنــد. متأســفانه طــی ســالیان گذشــته همــواره دولــت قبــل قیمــت محصولات اساســی را دیــر بــه کشــاورزان اعلام می‌کرد، امــا در ســال گذشــته و بــا شــروع دولــت ســیزدهم در شهریورماه قیمـت ایـن محصولات را بـه کشــاورزان اعلام کــرده و بنــا داریــم ایــن امــر را در ســال جــاری نیــز در همیــن بــازه زمانــی اعلام کنیــم.
شــورای قیمت‌گذاری محصولات کشــاورزی قیمـت ایـن محصولات را تعییـن می‌کند، بـه طـوری کـه سـه نفـر بـه نمایندگـی از کشـاورزان، ســه تشــکل، ســه نفــر از دولــت بررسی‌های لازم در ایــن زمینــه را انجــام می‌دهند. نــگاه دولــت و وزارت جهــاد کشــاورزی قطعــا حمایــت از کشــاورزان خواهنــد بــود، بــه طــوری کــه در اولیــن جلســه هیــأت دولــت در ۳ فروردیــن ســال جــاری قیمــت گنــدم یــک هـزار تومـان افزایـش یافـت کـه سـبب افزایـش خریــد تضمینــی کشــاورزان نیــز شــد.
طـی سـالیان گذشـته سـنددار شـدن اراضـی کشــاورزی بــه فراموشــی ســپرده شــده اســت، چـه برنامه‌ای بـرای سـنددار شـدن ایـن اراضـی داریـد؟
طبـق قانـون سـال ۱۳۹۴ تـا پایـان سـال ۱۳۹۹ بایـد تمامـی اراضـی کشـاورزی سـنددار می‌شد ولـی ایـن امـر صـورت نگرفـت و تنهـا ۴ درصـد اراضـی کشـاورزی سـنددار هسـتند. برنامــه وزارت جهــاد کشــاورزی ایــن اســت کــه تــا پایــان دولــت ســیزدهم تمامــی اراضــی کشـاورزی سـنددار شـوند، هرچند که رسـیدن بــه ایــن میــزان، کار بســیار ســختی اســت امــا در ۱۰ مــاه گذشــته ۶۵۰ هــزار هکتــار از اراضــی کشــاورزی کشــور ســنددار شده‌اند کــه ایــن میـزان نشان‌دهنده رشـد ۱۸۰ درصـدی نسـبت بــه ۶ ســال گذشــته اســت.
بـرای سـرعت گرفتـن ایـن طـرح، صـدور سـند بــرای اراضــی کشــاورزی را به‌عنوان یکــی از معیارهــای اصلــی وزارت جهــاد کشــاورزی بــرای ارزیابــی رؤســای سازمان‌ها قــرار داده‌ایم، چـون سـند، هویـت و مالکیـت کشـاورز اسـت و بــا ایــن کار می‌توانیم از کاربــری اراضــی ملـی حفاظـت کنیـم و در واقـع دادن سـند بـه کشــاورز ایرانــی بــه معنــی صیانــت از اراضــی دولتــی اســت.
در کشـورمان ۴ میلیـون رأس دام مـازاد وجـود دارد، از طــرف دیگــر بــا اصلاح ارز ترجیحــی میــزان تقاضــای مــرغ و تخم‌مرغ در بــازار کاهش‌یافته و تولیــد بــر آن پیشــی گرفتــه اسـت، وزارت جهـاد کشـاورزی چـه برنامه‌هایی بـرای حمایـت از دامـداران اتخـاذ کـرده اسـت؟
صــادرات دام زنــده، گوشــت، مــرغ و تخم‌مرغ بـرای همـه تولیدکننـدگان و صادرکننـدگان آزاد اســت و بــرای پایــداری تولیــد هیچ‌گونه عوارضـی نیـز از صادرکننـدگان ایـن محصولات گرفتــه نخواهــد شــد. از طـرف دیگـر شـرکت پشتیبانی امـور دام نیز مــازاد دام، مــرغ و تخم‌مرغ تولیدکننــدگان را جهــت حمایــت از آنهــا اســتمرار خواهــد داد، لکـن بخـش خصوصـی و زنجیره‌های مختلـف بــه خریــد ایــن محصولات از تولیدکننــدگان می‌پردازند از طــرف دیگــر ۲۰ هــزار میلیــارد تومــان تسهیلات ارزان‌قیمت بــرای حمایــت از دامـداران توسـط هیات دولـت تصویـب شـد. تلاش دولــت ایــن اســت کــه بتوانــد حــوزه تولیـد را در صنعـت غـذا بخصـوص دام و طیـور مـورد حمایـت قـرار دهـد و ایـن کار را بـه کمـک تشکل‌ها اســتمرار خواهیــم داد.
بســیاری از صادرکننــدگان و تولیدکننــدگان محصولات کشــاورزی از جملــه زعفــران معتقدنـد آب بسـیار کمـی بـرای تولید اسـتفاده می‌کنند، ایــن در حالــی اســت کــه مجلــس شـورای اسـامی تعرفـه و عـوارض نیـم درصدی بـرای صـادرات ایـن محصولات در نظـر گرفتـه اســت، آیــا بیــن صادرکننــدگان بــا مجلــس شــورای اســامی رایزنــی بــرای برداشــته شــدن ایــن عــوارض انجــام شــده اســت؟
در جلسـه دیپلماسـی غذایـی بحـث عـوارض نیــم درصــدی آب مجــازی توســط مجلــس موردبحث قـرار گرفـت، بـه همیـن دلیـل قـرار اسـت بـا مجلـس شـورای اسـامی در خصوص ایــن قانــون و اصلاح آن تــا دوهفته دیگــر مذاکراتــی صــورت گیــرد. دلیــل اصلــی وضــع ایــن قانــون ایــن اســت کــه صــادرات محصولات آب بــر مــورد حمایــت قــرار نگیرنــد، به‌طوری‌که ایــران کشـوری کـم آب اسـت و نبایـد اجـازه صـادرات محصولات آب‌بر و توســعه آنهــا داده شــود. اگـر ایـن عـوارض نیـم درصـدی صـادرات همـه ً بـه محصولات کشـاورزی باقـی بمانـد طبیعتاً توسـعه کشـت دیـم و محصولات کـم آب‌بر که هـدف جهـاد کشـاورزی اسـت، تبدیـل خواهـد شــد. بنابرایـن بر اساس لیسـت کالاهای پـر آب‌بر همچـون هندوانـه و برخـی دیگـر از محصولات جالیــزی کــه بــه مجلــس شــورای اســامی داده خواهــد شــد بایــد عــوارض نیــم درصــدی صــادرات از آنهــا گرفتــه شــود.
باتوجه‌به وقـوع خشکسـالی و فرسـایش شــدید خــاک در برخــی از مناطــق کشــور چــه بر نامه‌های بــرای توســعه کشــت گلخانه‌ای داریــد؟
چــون ایــران بــه لحــاظ اقلیمــی کشــوری خشــک و نیمه‌خشک اســت توســعه گلخانه‌ها یکــی از اهــداف و برنامه‌های وزارت جهــاد کشــاورزی اســت. به‌طوری کـه بایـد کشـت سـبزی و صیفی‌جات را بــه ســمت گلخانه‌ها منتقــل کنیــم، بـه ایـن دلیـل بـه احـداث ۱۰۰ هـزار گلخانـه در کشـور نیـاز داریـم، ایـن در حالـی اسـت کـه هم اکنــون تنهــا ۲۳ هــزار گلخانــه در کشــور وجــود دارد و بـرای رسـیدن بـه ایـن هـدف باید شـاهد رشــد و توســعه ۵ برابــری احــداث گلخانــه در کشــور باشــیم.
در حــال حاضــر از محــل بنــد الــف تبصــره ۱۸ قانـون اساسـی تسهیلات کم‌بهره ۱۱ درصـد به متقاضیــان احــداث گلخانه‌ها داده می‌شــود تـا از تولیدکننـدگان حمایـت کنیـم. از طــرف دیگــر بخــش خصوصــی بــرای تأمیــن امنیــت غذایــی بایــد بــه ایــن حــوزه ســودآور ورود کنــد، بــه همیــن دلیــل می‌توان گفــت بــا ایــن روش تولیــد محصولات آب‌بر بــه گلخانه‌هــا بــرده می‌شــود تــا تولیــد ایــن محصولات بهره‌ورتر باشــد و از طــرف دیگــر اراضــی کشــاورزی آزاد شــود تــا بــه کشــت محصولات پایــه و اساســی و غلات بپردازیــم کمااینکه رئیس‌جمهور هـم توصیـه کردنـد کــه شهرک‌های گلخانه‌ای توســعه یابــد. در مــورد علوفه‌هایی کــه آب‌بر هســتند بایــد آنهــا بــه ســمت ۵۰ هــزار هکتــار مرتــع در کشــور بــرده شــود تــا زمین‌هایی کــه بــه کشــت آبــی علوفــه اختصــاص می‌یابند ازاین‌پس صــرف کشــت محصولات پایــه و اساسـی شـوند تـا تولیـد و خودکفایـی بسـیاری از محصولات رونــق پیــدا کنــد.
۷۰ درصــد آب‌های ناشــی از بارندگــی بــه انحــای مختلــف از جملــه به‌وسیله تبخیــر و رواناب‌های فصلـی از کشـور خـارج می‌شوند؛ ایـن در حالـی اسـت کـه بـا توسـعه آبخیـزداری در کشــور می‌توانیم جلــوی تبخیــر و خســارات سیلاب‌ها بـه مـزارع کشـاورزی را بگیریـم، چـه برنامه‌ای بـرای توسـعه عملیـات آبخیـزداری در کشــور داریــد؟
هرساله کشــورمان دچــار سیلاب‌های فصلــی می‌شود، به‌طوری‌که علاوه بر خســارات جانــی بــه راه‌ها و جاده‌های روســتایی و اراضــی کشــاورزی خســارات مالــی زیــادی وارد می‌شود، بنابرایــن بایــد توســعه آبخیــزداری و آبخوان‌داری در حوزه‌های آبخیــز موردتوجه قــرار گیــرد. به دلیل ضعــف اعتبــارات تخصیصــی بــه ایــن حــوزه، هرساله تنهــا در یــک میلیــون و ۵۰۰ هــزار هکتــار از اراضــی کشــور می‌توان عملیــات آبخیــزداری انجــام داد، درگذشته بــه دسـتور رهبـر معظـم انقلاب از محـل صنـدوق توسـعه ملـی سالانه ۲۰۰ میلیـون یـورو بـه ایـن امــر اختصــاص داده می‌شد کــه در دو ســال گذشـته دیگـر اعتبـاری از ایـن محـل اختصـاص داده نشــده اســت. چــون ۹۰ میلیــون هکتــار از اراضــی کشــور، نیازمنــد عملیــات آبخیــزداری اســت و بودجــه ایـن امـر بسـیار پاییـن اسـت بـه نظـر می‌رسد بایـد تغییـر مقیاسـی صـورت گیـرد، به‌طوری‌که هرساله خســارت زیــادی بــه ایــن امــر اختصــاص می‌یابد. بنابرایــن بایــد پیشــگیری در کشــور صــورت گیــرد.
به دلیل کمبـود اعتبـارات عملیـات آبخیـزداری و آبخوان‌داری بایــد سالانه در ۹ تــا ۱۰ میلیــون هکتـار انجـام شـود کـه ایـن امـر نیازمنـد ۲۰ تـا ۲۵ هـزار میلیـارد اعتبـار اسـت، ولـی دولـت برای تأمیـن ایـن میـزان اعتبـار مشـکل دارد؛ بنابراین بایــد بــه مشــارکت مردمــی و همراهــی بخــش خصوصـی در توسـعه آبخیـزداری چشـم دوخت کــه بــرای ایــن امــر بایــد عرصه‌های آبخیــز را بــرای ورود مــردم و بخــش خصوصــی تســهیل کـرد، یعنـی بهره‌وری عرصـه را بـه مـردم سـپرد و آنهـا کار آبخیـزداری انجـام بدهنـد و از منافـع آنهــا هــم بهره‌برداری کننــد. در ایــن صــورت هــم اشتغال‌زایی جدیــدی صورت‌گرفته، هـم تولیـد افزایش‌یافته و آب را هــم حفــظ و بــه دل سفره‌های زیرزمینی می‌برد و از سیلاب‌ها جلوگیــری خواهــد کــرد.
بــا وجــود اصلاح ارز ترجیحــی به‌منظور کاهــش قیمــت نهاده‌های دامــی بایــد افــراد مختلــف بتواننــد بــه واردات ایــن محصــول بپردازنـد، چـون همچنـان حاشـیه سـود واردات ایـن محصولات بالاست، امـا همچنـان و پـس از سـپری شـدن سـه مـاه از اصلاح ارز ترجیحـی شــاهد آن هســتیم کــه در ایــن زمینــه انحصــار وجــود دارد، چــه برنامه‌هایی بــرای رفــع انحصــار واردات نهاده‌های دامــی داریــد؟
در هیــچ وارداتــی انحصارگرایــی مــورد تأییــد نیســت، به‌طوری‌که نبایــد در ایــن زمینــه انحصــاری وجــود داشــته باشــد، لــذا نــگاه وزارت جهــاد کشــاورزی ایــن بــوده اســت کــه افــراد مختلفــی بــه واردات نهاده‌های دامــی در کشــور بپردازنــد کــه ایــن امــر ســبب ایجــاد رقابــت خواهــد شــد و بــدون شــک بــه کاهــش قیمت‌ها بــرای مصرف‌کنندگان و تولیدکننــدگان منجــر خواهــد شــد و اطمینــان تأمیـن بیشـتری بـه تولیدکننـدگان خواهـد داد. یکـی از اهـداف وزارت جهـاد کشـاورزی مبـارزه بــا انحصــار در واردات نهاده‌های دامــی اســت، هرچند به دلیل سیســتمی بــودن و حضــور چندین‌ساله افــراد صاحب‌نفوذ در ایــن عرصــه بــرای ایــن امــر کار ســختی در پیــش داریــم و آسیب‌های زیــادی نیــز دارد، به‌طوری‌که ایـن افـراد انـواع روش‌ها را بـه کار می‌گیرند تـا کسـی بـه ایـن عرصـه ورود نکنـد و حتــی اتهامــات زیــادی بــه آن وارد کنــد.
از سـال ۱۳۹۶ آیین‌نامه کشـت فرا سرزمینی بــه تصویــب هیات وزیــران رســیده اســت، بــا ایــن حــال وزارت جهــاد کشــاورزی دولــت ســیزدهم توجــه زیــادی بــه توســعه ایــن امــر دارد، دربــاره جزئیــات ایــن طــرح بفرماییــد؟
در قانــون ۱۴۰۱ آمــده اســت بــه ایرانیانــی کــه کشــت فرا سرزمینی انجــام بدهنــد ۲۰ درصــد اولویــت وارداتــی تخصیــص داده می‌شود تــا محصــول آنهــا در کشــور خریــداری شــود. به‌طوری‌که بایــد زراعــت چــوب، تولیــد غلات، محصولات کشــاورزی آب بــر از محــل کشــت فرا سرزمینی تأمین شــود امـا در مـورد تعرفـه وارداتـی هنـوز بر نام‌های نداریــم ولــی شیوه‌نامه کشــت فرا سرزمینی تصویــب شــده و کســانی کــه علاقه‌مند بــه کشـت محصولات کشـاورزی در دیگـر کشـورها هســتند، می‌توانند از ظرفیــت قانونــی ایــن امــر اســتفاده کننــد. از طــرف دیگــر چــون می‌توانیم کشته‌ای آب‌بر را در دیگـر کشـورها انجـام دهیـم، کشـت فرا سرزمینی بــرای وزارت جهــاد کشــاورزی اهمیـت خاصـی دارد بـه همیـن دلیـل از بخـش خصوصــی تقاضــا داریــم بــه ایــن حــوزه ورود کــرده و در آن سرمایه‌گذاری کننــد تــا بتوانیــم برخــی از محصولات موردنیاز کشــور را از واردات از ایــن محــل تأمین کنیــم.
بــا توجــه بــه کاهــش بارندگــی در کشــور و خشکســالی چــه بر نامه‌هایی بــرای افزایــش ظرفیـت تولیـد در مـزارع دیـم اتخـاذ کرده‌اید؟
کشـت دیـم بخـش مغفـول کشـاورزی ایـران اســت به‌طوری‌که می‌توان گفــت عملاً می‌توانیم بــا آب ســبز کــه بــا کشــت دیــم صــورت می‌گیرد بــه خودکفایــی در بســیاری از محصولات کشــاورزی برســیم. در دنیــا کشــت دیــم اهمیــت خاصــی دارد، امـا در کشـور مـا ایـن نـوع کشـت تـا حـدودی فرامــوش شــده اســت درحالی‌که فشــار بــه آب‌های زیرزمینــی و محیط‌زیست در شــرایط دیم‌کاری بســیار کــم اســت؛ در حــال حاضــر تنهــا ۸ درصــد تولیــدات کشــاورزی مــا از دیمزارهــا اســت درحالی‌که ایــن رقــم در دنیــا ۶۰ تــا ۷۰ درصــد اســت. بااین‌حال توســعه دیمزارهــا از راهکارهــای مهــم بــرای تأمیـن امنیـت غذایـی در کشـور اسـت و از سـه نظـر حائـز اهمیـت اسـت؛ نخسـت آنکـه مـورد تأکیــد رهبــر انقلاب بــوده و به‌شدت پیگیــری می‌شود و ایــن نشــانگر آن اســت کــه نــگاه ژرفــی در عالی‌ترین مقــام کشــور وجــود دارد. نکتــه دوم اینکــه ظرفیت‌های عظیــم تولیــد در ایــن بخــش موجــود اســت و ســوم اینکــه اجـرای ایـن طـرح حمایـت از کشـاورزان نجیـب دیم‌کار خواهــد بــود.
وزارت جهـاد کشـاورزی از سـال ۱۳۹۹ با همکاری سـتاد اجرایـی فرمـان امـام (ره) توسـعه کشـت دیـم داشـته و از کشـاورزان به‌وسیله بـذر، کود و بیمــه حمایــت کــرده اســت و بــا شــروع بــه کار دولـت سـیزدهم میـزان اراضـی کشـت دیـم تحت پوشش را بـه ۲.۶ میلیـون هکتـار افزایـش دادیـم کـه یـک میلیـون و ۵۰۰ هـزار تـن تولیـد محصولات کشــاورزی را افزایــش خواهــد داد. بــرای ســال زراعــی آینــده تحــت پوشــش قراردادن ۵. میلیــون هکتــار از اراضــی دیــم را مدنظـر قـرار دادیـم کـه پیش‌بینی می‌کنیم جهـش بزرگـی در تولیـدات کشـاورزی و امنیـت غذایــی کشــور ایجــاد کنــد، بــرای اجــرای ایــن طـرح ۴۰ هـزار میلیـارد تومـان اعتبـار نیاز اسـت و ایـن میـزان مبلـغ در سـال اول اجـرا برگشت می‌شود. اجـرای ایـن طـرح حداقـل غـذای ۲۰۰ هــزار نفــر را پوشــش می‌دهد، از طــرف دیگــر میانگیــن تولیــد در ســطح دیمزارهــای کشــور ۳۰۰ تــا ۵۰۰ کیلوگــرم در هکتــار اســت کــه بنــا داریـم بـا اسـتفاده از بذرهـای مناسـب تولیـد در سـطح را افزایـش دهیـم.
در حــوزه دیپلماســی غذایــی و صــادرات محصولات کشــاورزی چــه گام هایــی برداشــته شــده اســت؟
یــک قــرارگاه دیپلماســی غذایــی در وزارت جهــاد کشــاورزی وجــود دارد کــه بــه امــر رفــع موانــع صادراتــی می‌پردازد و هــر هفتــه جلسـاتی دراین‌خصوص برگـزار می‌شود کـه ظرفیــت بازارهــای کشــورهای همســایه جــزو اولویت‌های صــادرات محصولات کشــاورزی محســوب می‌شوند به‌طوری‌که در ایــن زمینـه موفقیت‌های نیـز حاصـل شـده اسـت.
بعــد از ۱۶ ســال صــادرات ســیب بــه عــراق و پــس از ۶ ســال صــادرات مــرغ و فرآورده‌های طیــور بــه عــراق آزاد شــد. ازسرگیری صــادرات کیــوی بــه هندوســتان صورت‌گرفته و بنــا داریــم در سال جاری صــادرات عســل، مرکبــات، پـای مـرغ و لبنیـات را بـه چیـن داشـته باشـیم. ممنوعیــت صــادرات لبنیــات و بخشــی از صیفی‌جات هماننــد فلفل دلمه بــه روســیه مرتفــع شــده اســت و برنامه‌ریزی داریــم در سال‌های آینــده ایــن امــور را افزایــش دهیــم. لکــن بــه دلیــل شــرایط اقلیمــی و خشکســالی کــه در کشــور صورت‌گرفته، از میــزان صــادرات محصولات کشــاورزی کاسـته شـده و در حـال حاضـر تـراز تجـاری محصولات کشـاورزی منفـی اسـت کـه این امـر البته ریشـه در جنـگ اوکرایـن و افزایش سرسام‌آور قیمـت نهاده‌های دامـی و دیگـر محصولات دارد بااین‌حال بـا برنامه‌ریزی و رفـع موانـع بـه دنبـال آن هسـتیم کـه تراز تجــاری کشــور مثبــت شــود.
فــاز دوم اجــرای طــرح ۵۵۰ هــزار هکتــاری خوزســتان و ایــام بــه کجــا ختــم شــد؟
۴۰ درصـد مطالعـات فـاز دوم طـرح ۵۵۰ هـزار هکتـاری در ۲۵۰ هـزار هکتـار از اراضی خوزسـتان و ایـام صـورت گرفتـه ولـی مهمتریـن مشـکل ایــن طــرح تخصیــص اعتبــارات اســت بــه طــوری کــه چیــزی حــدود ۲.۵ میلیــارد دلار هزینــه در برخواهد داشــت بنابرایــن اجــرای آن کار ســختی اســت. بــه همیــن دلیــل وزارت جهــاد کشــاورزی به دنبال آن اســت بــا کمــک ذی‌نفعان، ایــن طــرح اجــرا شــود چــون ارزش زمین‌های کشــاورزی بــا ایــن طــرح افزایــش خواهـد یافـت بنابرایـن بـه نظـر می‌رسد ایـن امــر اقتصادی‌تر باشــد، بــه همیــن دلیــل از محــل تهاتــر، فاینانــس و مشــارکت مردمــی به دنبال اجــرای ایــن طــرح بــزرگ هســتیم.
یکــی از مهم‌ترین ضعف‌های وزارت جهــاد کشــاورزی ایــن اســت کــه همــواره از میــزان تولیـد محصـوالت کشـاورزی موجـود در کشـور اطالعــی نــدارد بــه همیــن دلیــل نمــی توانــد پیــش بینــی دقیقــی بــرای تأمیــن کاالهــای اساسـی در کشـور داشـته باشـد، چـه راهـکاری بــرای رفــع ایــن مشــکل داریــد؟
بــه دنبــال احــداث رصدخانــه کشــاورزی ایــران هســتیم به‌طوری‌که انتظــار می‌رود بــا به‌روزرسانی اطلاعات در حــوزه تولیــد محصولات کشــاورزی در کشــور، بــازار ایــن محصولات به‌راحتی کنتـرل و امنیـت غذایـی کشــور تأمیــن خواهــد شــد. در حــال حاضــر میــزان پیش‌بینی‌پذیری تولیــد محصولات کشــاورزی در کشــور بســیار ضعیـف اسـت بـه طـوری کـه نمی‌دانیم چقـدر محصــول در کشــور تولیــد می‌شود تــا میــزان کــم بــودن یــا زیــاد بــودن آن را نســبت بــه مصـرف سـرانه کشـور بسـنجیم کـه اگـر میـزان یـک محصـول خـاص در برهه‌ای از زمـان زیـاد بــود برنامه‌ریزی از قبــل بــرای صــادرات آن و اگــر کــم بــود بــرای واردات آن برنامه‌ریزی صـورت گیـرد.
طبیعتاً این امر نیازمند رصد ماهواره‌ای اسـت کـه در حـال حاضـر در دسـت اقـدام اسـت ولـی بااین‌حال فـاز اول آن تـا پایــان ســال بــه بهره‌برداری خواهــد رســید و حتــی کشــاورزان نیــز می‌توانند اطلاعات تولیــدی محصولات کشــاورزی را رصــد کننــد، ولــی مابقــی فازهــای آن به دلیل زمان‌بر بـودن انتظـار می‌رود تـا پایـان دولت سـیزدهم طــول بکشــد.
چــه برنامه‌ای بــرای تنظیــم بهتــر بــازار محصولات کشــاورزی و کالاهای اساســی داریــد؟
بــا همراهــی معــاون اول رئیس‌جمهور و حمایــت ایشــان هــر هفتــه جلســات ســتاد تنظیــم بــازار کالاهای اساســی برگــزار می‌شود بــه طــوری کــه در ایــن ســتاد، هــم حمایــت از مصرف‌کننده و هــم حمایــت از تولیدکننــده بــا کارهــای کارشناســی شــده توســط دکتــر مخبــر صــورت می‌گیرد و ســازمان حمایــت بــا کمــک ســندیکاها قیمــت کالاها را مشــخص می‌کند. از طـرف دیگـر بـا کمـک ایشـان خوشـبختانه هیـچ مشـکلی در زمینـه ذخایر کالاهای اساسـی وجــود نــدارد و محدودیتــی متوجــه فراوانــی کالاهای اساســی نیســت. ولــی به‌طورکلی بــا تلاش‌های جــدی دولــت هیــچ دغدغه بـرای تأمیـن نیازهـای مـردم وجـود نـدارد و بـا وجــود ایــن کــه امــروز شــاهد کمبــود کالاهای اساســی و گرانــی در برخــی کشــورها هســتیم، ولــی مــردم کشــورمان دغدغه‌ای در خصوص فراوانــی کالاها ندارنــد. به‌هیچ‌عنوان موافـق قیمت‌گذاری دسـتوری نیسـتم ولـی بـا مردمی‌سازی یارانه‌ها نمی‌شود در ابتــدای امــر بــازار را بــه حــال خــود رهــا کــرد و بایــد در زمــان اصلاح اقتصــادی نظارتــی در بــازار صــورت گیــرد.
نظر شما