به این ترتیب نه تنها درهای بازارهای اروپایی و آمریکایی به روی این بافته نفیس باز بود بلکه چیدمان خانه هیچ ایرانی بدون فرش دستباف کامل بهنظر نمیرسید. با اینهمه مدتی است، بافتههای هنرمندان ایرانی هم بازار داخلی را از دست داده و هم در میان خریداران خارجی چندان طرفداری ندارد.
این بحرانی است که به باور اهالی بازار و کارشناسان در درجه اول از ناهمخوانی تولید با سلیقه خریداران بهخصوص خریداران خارجی ناشی میشود. به عبارت دیگر فرش ایرانی نتوانسته با تغییر در طرح و نقش و رنگ با تغییر سلیقه مشتری هماهنگ شود. به این ترتیب رقبا از فرصت استفاده کرده و بافتههای هندی و پاکستانی را به بازار آوردهاند که زمانی کپی ناشیانهای ازطرحهای ایرانی بودند اما امروز خود را با اقتضای زمان هماهنگ کردهاند.
از سوی دیگر در روزهایی که سبد خانوار ایرانی تحلیل رفته و مرزهای کشور به تمامی به روی فرش بیکیفیت و وارداتی بازشده به همین علت خریداران ترجیح میدهند به سراغ بافتههای ارزانتر و به روزتر خارجی بروند.
البته آنطور که عضو هیأتمدیره صادرکنندگان فرش میگوید: تازگیها ورود 5کانتینر فرش خارجی به ایران با قیمت 50درصد پایینتر از فرشهای ایرانی، باعث شده فرشهای خارجی بیش از گذشته در بازار دیده شوند.
جواد مختارزاده از قانونی یا غیرقانونی بودن واردات این میزان فرش ابراز بیاطلاعی کرد و به همشهری گفت: این فرشها که بیشتر از چین وارد شدهاند با قیمت بسیار کمتری نسبت به فرشهای دستباف ایرانی در بازار فرش عرضه میشوند.
او دلیل قیمت کم فرش چینی را ارزانی نیروی کار در این کشور دانست و افزود: حدود 20سال پیش ارزش صادرات سالانه فرش ایرانی به بیش از یک میلیارد و 800میلیون دلار میرسید، در حالی که امسال رقم صادرات کمتر از 400میلیون دلار است.
او درباره افزایش 20درصدی صادرات فرش گفت: شاید صادرات فرش از نظر وزنی افزایش داشته باشد اما طی سالهای اخیر میزان صادرات فرشهای اعلا و گران قیمت کاهش یافته، چون بیشتر فرشهای با کیفیت پایین و ارزان قیمت یا فرشهای رفو شده صادر شدهاست.مختارزاده تصریح کرد: گرانی کارگر در ایران در مقابل ارزانی کارگر در کشورهایی مانند هند، پاکستان و چین موجبشده فرش این کشورها با قیمت مناسبتری وارد بازارهای بینالمللی شود و در نتیجه امکان رقابت برای فرش ایرانی وجود نداشته باشد.
عضو هیأتمدیره صادرات فرش دستباف تاکید کرد: با اینکه فرش ایرانی از نظر کیفیت هنوز هم حرف اول را در دنیا میزند اما بهعلت رکود اقتصادی در جهان مشتریان بهدنبال اجناسی با قیمتپایینتر هستند.
وی افزود: طی سالهای اخیر بهعلت سختگیریهای دولت، بسیاری از فرشهای صادراتی برگشت میخوردند که این مسئله به جایگاه فرش ایرانی صدمه زدهاست.
مختارزاده یادآور شد: در گذشته فقط 56درصد از صادرات فرش ایرانی متعلق به کشور آلمان بود در حالی که در حالحاضر تقاضا برای فرش ایرانی در این کشور زیر30درصد رسیده است.
عضو هیأتمدیره صادرات فرش دستباف ادامه داد: در کشور چین شهرهایی بهنام کاشان و مشهد احداث شدهاست که در این شهرها، فرشهایی بهنام فرش مشهد و کاشان بافته میشود.
وی تصریح کرد: در کشورهایی مانند چین و هند دستمزد کارگران فرش فقط به اندازه سیر شدن شکمشان است اما در ایران با اینکه دستمزدها بالاست ولی باز هم برای افراد به صرفه نیست بهطوریکه طی سالهای اخیر از تعداد بافندگان فرش کاسته شدهاست.
مختارزاده گفت: از 4سال گذشته تاکنون با آغاز تولید فرش در هند، پاکستان و چین بازار صادرات ایران رو به کسادی گذاشت که در حال حاضر هم بهعلت رکود اقتصادی جهان اوضاع بسیار بدتر شدهاست.