جمعه ۶ دی ۱۳۸۷ - ۱۹:۴۴
۰ نفر

همشهری آنلاین: هیچکس مانند هارولد پینتر صدای سکوت را به این صورت دهشت‌زا در قالب تئاتر مجسم نکرده است.

او در نمایشنامه‌هایش لحظاتی فراموش‌نشدنی از سکوت را آفرید که با وحشت، خشم و سیاه‌ترین طنزها آکنده می‌شوند.

این "وقفه‌‌های پینتری"، نامی که به این سکوت‌ها می‌دهند، می‌توانستند لرزه‌ای بر پشت تماشاگران بیندازند، و دلواپسی را به وجود آورند که مشخصه بهترین نمایشنامه‌های او، کلاسیک‌هایی مانند "سرایدار" و "بازگشت به خانه" است.

نمایشنامه‌های پینتر جزو بهترین‌های نیمه آخر قرن بیستم بودند و از هنگامی که مخاطبان مدرن به سوی بررسی‌های تیره و تار او از آشوب و عذاب زندگی روزمره، مجددا جلب شدند، تجدید حیات پیدا کردند.

کار پینتر بر نسلی از درام‌نویسان انگلیسی تاثیر گذارد، که گونه درام به  اصطلاح "ظرفشوی آشپزخانه" kitchen sink" drama  را به وجود آوردند و کلمه جدیدی را به زبان انگلیسی افزودند. کلمه "پینترسک" "Pinteresque" توصیف‌کننده سکوت‌های به شدت اضطراب‌آوری در نمایش است که با تهدیدها یا معناهای نصف و نیمه ‌بیان‌شده درمی‌آمیزد.

اما در ابتدای کار حرفه‌ای‌ پینتر در سال ۱۹۵۸، اولین نمایشنامه بلند او "جشن تولد"، نزدیک بود به آخرین کار او هم بدل شود.

 منتقدان او را به ریشخند گرفتند و نمایش پس از یک هفته از صحنه برداشته شد و نمایشنامه‌نویس نورسیده قصد داشت عالم نمایش را ترک کند.

 اما منتقد بانفوذ، هارولد هابسون به نجات پینتر آمد و گفت: "آقای پینتر، بر اساس این اثر، دارای اصیل‌ترین، برآشوبنده‌‌ترین و جالب‌توجه‌ترین استعداد تئاتری در لندن است."

کمتر از دو سال بعد، دومین نمایشنامه پینتر "سرایدار"، در وست اند لندن افتتاح شد و شهرت او را به عنوان درام‌نویس تثبیت کرد.

نمایشنامه "بازگشت‌ به خانه" پینتر که معمولا شاهکار او شمرده می شود، در سال ۱۹۶۷ جایزه تونی را در آمریکا از آن خود کرد و از آن سال بارها در برادوی اجرا شده است.

پینتر از سال ۱۹۵۸ تا ۱۹۷۸ با رشته‌ه‌ای از  نمایشنامه‌ها چهره تئاتر انگلیس را تغییر داد. بعد سکوتی ۱۵ ساله به دنبال آمد، تا زمانی که نمایشنامه "مهتاب" او در لندن به روی صحنه آمد.

در آثار پینتر، شفافیت زبانی در نهایت خود است. از کارهای اولیه او مانند "اتاق" و "جشن تولد" (۱۹۵۷) تا کارهای متاخری مانند "مهتاب"(۱۹۹۳) و "از خاکستر به خاکستر" (۱۹۹۶)، دقت زبانی او جای حرف ندارد، حتی اگر معنای دقیقی را نتوان تشخیص داد.

همین ابهام است که برای بازیگران نمایش‌‌های او چالشی به حساب می‌آمد، چالشی که بسیاری از بازیگران بزرگ در دو سوی آتلانتیک به آن تن می‌دادند. نمایشنامه‌های پینتر اجراهای صحنه‌ای به یادماندنی با بازیگران خیره‌کننده‌ای مانند جان گیلگاد، جیسون روباردز، ایان مک‌شین، کریستوفر پلامر، اوا بست، رالف ریچاردسون، پل اسپارزا و ویوین مرچانت پیدا کردند.

منتقدان شاهکارهای هول‌آور پینتر را "تئاتر ناامنی" نامیدند. خود پینتر، پسر یک یهودی کارگر خیاطی، متولد ۱۰ اکتبر ۱۹۳۲، کمک چندانی به تماشاگران نمایش‌هایش برای کشف معانی آنها نمی‌کرد. او می‌گفت: "تمایز مشخصی میان آنچه واقعی است و آنچه غیرواقعی، وجود ندارد."

در عین حال پینتر می‌دانست که چگونه کلمات را بشمارد. هر چه سنش بالاتر می‌رفت، نمایشنامه‌هایش کوتاه‌تر، موجزتر و سیاسی‌تر می‌شد. از جمله نمایشنامه "کسی برای جاده" که درباره خشونت سیاسی است.

هارولد پینتر در نقش کراپ در نمایش آخرین نوار کراپ نوشته ساموئل بکت

پینتر، از لحاظ این مقتصدبودن در نوشتن، یادآور یک نمایشنامه‌نویس انگلیسی دیگر برنده جایزه نوبل، ساموئل بکت، بود که او هم اغلب به فشرده‌ترین و موحش‌ترین حد ممکن، به کاوش در شرایط انسانی می‌پرداخت.

ایروینگ واردل، منتقد تئاتر، در نقدی که بر آثار پینتر منتشر کرد، با به وام گرفتن عنوان فرعی نمایشنامه‌ای از دیوید کمپتون با نم "دیدگاهی جنون‌‌آمیز: یک کمدی آزارنده"، نمایشنامه‌های اولیه پینتر را "کمدی‌های آزارنده" (comedy of menace) نامید، و این عنوان بعدها مکررا به آثار او اطلاق شد.

چنین نمایشنامه‌‌هایی با موقعیتی شروع می‌شوند که هم "تهدیدآور" و هم "یاوه" (آبسورد) هستند، چرا که شخصیت‌های نمایش به طریقی رفتار می‌کنند که برای تماشاگران و برای دیگر شخصیت‌های نمایش فهم‌ناپذیر هستند. پینتر تاثیر ساموئل بکت را را بر کارهای اولیه‌‌اش تایید کرده است.

پینتر همچنین سابقه حرفه‌ای درخشانی به عنوان فیلمنامه‌نویس داشت، و فیلمنامه
فیلم‌های پرفروشی مانند "خدمتکار" (۱۹۶۴) با بازی سارا مایلز و درک بوگارد، "دلال"(۱۹۷۰) با بازی جولی کریستی و آلن بیتس، "زن گروهبان فرانسوی"  (۱۹۸۱) با بازی مریل استریپ و جرمی آیرونز را نوشت.

پینتر در اواخر زندگیش به همان اندازه هنرش به خاطر فعالیت‌های سیاسی‌اش مشهور شد، او به پیکار در راه حقوق بشر و خلع سلاح هسته‌ای پرداخت و بر ضد سیاست خارجی قدرت‌های غربی سخن گفت.

پینتر که در سال ۲۰۰۵ جایزه نوبل ادبیات را برد، مخالف صریح تهاجم آمریکا در سال ۲۰۰۳ به عراق بود، و دولت جرج بوش، رئیس‌جمهور آمریکا را به نازی‌ها تشبیه می‌کرد، و نخست‌وزیر سابق انگلیس، تونی بلر، را "کشتارگر جمعی" می‌‌نامید.

او که به علت ابتلا به سرطان بیش از حد بیمار بود که برای دریافت جایزه نوبل به سوئد سفر کند، در سخنرانی ضبط‌شده گفت: "جنایات آمریکا در سراسر جهان نظام‌مند، مداوم،‌ بی‌احساس، بی‌ترحم و کاملا مستند بوده است، اما هیچکس درباره آنها سخن نمی‌گوید."

 او گفت: "تهاجم به عراق عملی راهزنانه بود، عملی به مثابه تروریسم دولتی وقیحانه، که در مخالفت کامل با قوانین بین‌المللی است."

خشم پینتر تا پایان زندگیش در ۷۸ سالگی، در چهارشنبه ۲۴ دسامبر ۲۰۰۸، هیچگاه تسکین نیافت.

کد خبر 71577

برچسب‌ها

دیدگاه خوانندگان امروز

پر بیننده‌ترین خبر امروز