به گزارش همشهری آنلاین، اسماعیل نجار رئیس سابق سازمان مدیریت بحران کشور با بیان اینکه افرادی که برای امدادرسانی به محل حوادث مراجعه می‌کنند باید از دانش لازم برخوردار باشند و آموزش‌های لازم را دیده باشند، گفت:‌ لازم است که این افراد از سوی مسئولان برای حضور در محل فراخوان شوند. اگر خدایی نکرده کسی که به محل آمده به دلیل آموزشی که ندیده دچار حادثه شود، آسیب مضاعف خواهد دید.

نجار در بیست و پنجمین نشست از سلسله نشست‌های تخصصی در حوزه مدیریت بحران که به مناسبت پنجمین سالگرد زلزله کرمانشاه با موضوع بازخوانی و بازسازی پس از زلزله در پژوهشگاه سوانح طبیعی برگزار شد، اظهار کرد: برای روح جان‌باختگان آرزوی آرامش دارم و امیدوارم مجروحان این حادثه که ۷ هزار و ۸۱۷ نفر بودند، در سلامت کامل باشند. شامگاه ۲۱ آبان‌ ۵ سال قبل شب سختی برای همه ما بود. در این شب زمین‌لرزه کرمانشاه رخ داد. خاطرم هست که به محض وقوع حادثه جلسه فوری برگزار شد و طی تماس‌هایی که با مسئولان محلی برقرار کردیم، ابعاد حادثه برای ما مشخص شد و متوجه شدیم که ابعاد گسترده است و نیاز به اقدامات فوری و ملی وجود دارد. در همین راستا نیز ضمن انجام هماهنگی‌های لازم به محل حادثه عازم شدیم و آنچه که امکان داشت را در منطقه بسیج کردیم.

بزرگیِ زلزله کرمانشاه در ۲ دهه اخیر بی‌سابقه بود

رئیس سابق سازمان مدیریت بحران کشور با اشاره به پس‌لرزه‌هایی که مرتبا محدوده وقوع زمین لرزه را تحت تاثیر قرار می‌داد، اظهار کرد: زلزله ۷.۳ ریشتری کرمانشاه چند ویژگی داشت که اولین ویژگی‌اش بزرگای آن بود. این بزرگا در ۲ دهه گذشته کشور تقریبا بی‌سابقه بوده است. نکته دیگر که حائز اهمیت بود، این بود که ما حدود ۹ ساعت اولیه پس از وقوع حادثه را در تاریکی مطلق گذراندیم و ۹ ساعت از عملیات امداد و نجات در تاریکی انجام گرفت. به یاد دارم که تا ساعت ۷ صبح امکان پرواز بالگردها وجود نداشت.

وی با تاکید بر این‌که این زمین لرزه محدوده گسترده‌ای را در بر گرفته بود ادامه داد: ۱۹۳۰ روستا، ۷ شهرستان و ۸ شهر درگیر این زمین‌لرزه شدند. همه مراکز بیمارستانی و درمانی محدوده تقریبا از رده خارج و امکان رسیدگی به بیماران و مجروحان در آنها وجود نداشت. حتی بیمارانی هم که در آنها بستری بودند باید به مراکز درمانی دیگری منتقل می‌شدند.

نجار با اشاره به مفهوم «پایان نجات» گفت: زمانی که پایان نجات در عملیات انجام می‌شود یعنی دیگر فردی زیر آوار نمانده و مجروح دیگری هم نداریم. پس از این اعلام به ندرت مصدوم دیگری را می‌بینیم که به آن فرد رسیدگی نشده باشد. مثلا در زلزله بم شاهد از این دست وقایع نادر بودیم.

در زلزله کرمانشاه، مستندسازی دقیق انجام نشد

رئیس سابق سازمان مدیریت بحران کشور  اظهار کرد: در حوادث اخیر مستندسازی به صورت دقیق انجام نشد که این یکی از اشکالات ما در حوادث بود. به عنوان مثال گاهی به من می‌گفتند اعلام شده تا ۲۴ هزار نفر در این حادثه مجروح شدند که من سوال می‌پرسیدم این آمار را از کجا آوردید؟ بعد از آن با پیگیری‌ها به آمار بهداشت و درمان رسیدیم. ممکن است یک مجروح چند بار به مراکز درمانی مراجعه کرده باشد و این موجب افزایش آمار شود که به نظر من باید به این موضوع توجه کرد.

وی با بیان این‌که انتقال بیماران به سایر شهرها و استان‌ها اقدامی اساسی بود که با همکاری سازمان‌ها انجام شد، گفت: صبح روز حادثه، عملیات فتح‌المبین برای من تداعی شد.

نجار ادامه داد: با احساس مسئولیت مردم ایران در راستای نوع‌دوستی و کمک رسانی در این زلزله حماسه آفریده شد اما بسیاری علاقه‌مند بودند که خودشان مستقیما به مردم خدمت‌رسانی کنند و امکانات را در اختیار آنها قرار دهند. در این شرایط این سوال مطرح می‌شود که آیا واقعا این نوع از ارائه کمک‌های فرد به فرد نیاز هست یا نیست. گاهی به دلیل انتقال کمک‌ها از سوی خود مردم و حضور آنها در منطقه ترافیک‌های سنگینی ایجاد می‌شد که حتی خودروهای امدادرسان هم معطل می‌شدند. این یکی از مشکلاتی بود که ما با آن روبه‌رو بودیم اما از سوی دیگر امکان نداشت که از احساسات مردم جلوگیری کنیم. در مجموع به نظر من بهتر است که در این شرایط به توصیه‌هایی که از سوی سازمان‌های متولی ارائه می‌شود و به نیازهای اعلام‌شده توجه کنیم.

نجار با اشاره به ماده ۲۰ قانون فداکار خدمت اظهار کرد: افرادی که برای امدادرسانی به محل حوادث مراجعه می‌کنند باید از دانش لازم برخوردار بوده و آموزش دیده باشند. همچنین باید توسط مسئولان برای حضور آنها در محل اعلام نیاز شود. اگر کسی که به محل آمده، به دلیل آموزشی که ندیده دچار حادثه شود، آسیب مضاعفی ایجاد می‌کند. بر همین اساس در بحث فداکار خدمت نیز به این موضوع توجه شد.

نجار با اشاره به بحث بازسازی مناطق زلزله زده گفت: بازسازی صورت گرفته کار بسیار عظیمی بود. میانگین ساختمان‌ها پیش از زمین لرزه ۱.۱ بود اما پس از بازسازی به ۳.۹ ارتفاع و طبقه رسید. جدا از این‌که این افزایش نیاز بود یا نبود. در هرحال پس از وقوع یک حادثه نمی‌توان انتظار داشت که ظرف مدت زمان کوتاهی همه چیز مثل قبل شود طبیعی است که امدادرسانی، رسیدگی و بحث بازسازی تا مدت زمانی پس از وقوع حادثه مورد نیاز است و ادامه خواهد داشت.

شناسایی ۲۱۸ زلزله‌زده‌نما در زلزله‌ کرمانشاه

رئیس سابق سازمان مدیریت بحران کشور در ادامه با اشاره به برخی چالش‌هایی که پس از وقوع این زمین زلزله اتفاق افتاده بود گفت: ۲۱۸ خانواری که در زمان وقوع حادثه در محل حضور نداشتند، پس از آن به منطقه آمده بودند و درخواست داشتند که با آنها مثل حادثه‌دیدگان رفتار شود که البته در مورد این افراد که می‌توان به آنها زلزله‌زده‌نما گفت، زمینه پیگیری‌های لازم انجام شد یا به عنوان مثال ۴۰۰۰ خانوار مستاجر بودند که برخی از آنها می‌خواستند با آنها مثل مالکان برخورد شود.

وی در خصوص ارائه کمک‌های مردمی به زلزله زدگان اظهار کرد: خواهش ما در حوادث این است که تمام افرادی که قصد کمک دارند با هماهنگی متولیان این اقدامات را انجام دهند. متاسفانه در بحث توزیع کمک‌ها اعتماد وجود نداشت و هر کسی برای خودش کمک‌های مردمی توزیع کرد که بخشی از این ناشی از ناهماهنگی بخش خصوصی بود اما یکی از موضوعات مهم پس از وقوع حادثه، هدایت است که باید در بسیاری از عرصه‌ها مورد توجه قرار گیرد. مثلا در بحث بازسازی نیز هدایت اهمیت ویژه‌ای دارد. برخی برای ساخت خانه برای زلزله‌زدگان اقدام می‌کنند در صورتی که نیاز نیست و می‌توان ظرفیت و توان آن را به ساخت مدرسه انتقال داد.

نجار اظهار کرد: اقدام رسانه‌ها نیز پس از وقوع بحران محل بحث است. به عنوان مثال در یکی از برنامه‌های تلویزیونی از سوی یکی از افراد حادثه‌دیده مطرح شد که فقط به کسانی کانکس داده می‌شود که پارتی داشته باشند. زمانی هم گفته شد که در محل اسکان حادثه‌دیدگان مار وجود دارد که بعدا آمار گرفتیم و دیدیم تعداد مارگزیدگی در مقایسه با ۳ سال گذشته کاهش هم داشته است. بر همین اساس در این زمان‌ها باید به مسائلی که از سوی رسانه‌ها مطرح می‌شود هم توجه کرد که هم به زمان و مکان و هم نیمه پر لیوان دیده شود.