آیا زیرسویه‌های جدید کرونای اُمیکرون خطرناک‌ترند؟

همشهری آنلاین- علی ملائکه: تا همین اواخر زیرسویه BA.5 کرونای اُمیکرون نوع غالب عفونت را تشکیل می‌داد که تصور می‌رفت گونه نسبتا ملایمی از ویروس باشد، اما ظاهرا زیرسویه‌های  جدیدتر BQ) شامل BQ.1 و BQ.1.1) که نسبت به BA.5 توانایی بیشتری در گریز از ایمنی حاصل از واکسیناسیون و عفونت‌های قبلی دارد، دارند جایگزین آن می‌شوند.

تاریخچه اُمیکرون

سویه اُمیکرون در ابتدا در نوامبر سال ۲۰۲۱ در بوتسوانا و آفریقای جنوبی شناسایی شد و سازمان جهانی بهداشت آن را یک «سویه مایه نگرانی» خواند. این سویه جدید که واگیرتر از سویه‌های قبلی بود به سرعت در سراسر جهان گسترش یافت. گزارش‌های اولیه از آفریقای جنوبی نشان می‌داد که اغلب موارد بیمای با اُمیکرون خفیف هستند. بسیاری از مبتلایان افراد جوانی بودند که خستگی شدید یکی از علائم بارز عفونت در آنها بود، اما از دست رفتن حس بویایی یا چشایی که یک علامت شاخص در سویه‌های قبلی کروناویروس بود، در آنها رخ نداد بود.

البته در میان افراد دچار عفونت با کرونای اُمیکرون نیز عده‌ای دچار بیماری شدید می‌شدند و کارشان به بیمارستان می‌کشید و برخی از آنها هم فوت می‌کردند.

یک ویژگی سویه اُمیکرون از همان ابتدا واگیرتر بودن بسیار بیشتر آن بود.در ماه‌های ابتدایی سال ۲۰۲۲ یک زیرسویه اُمیکرون به نام BA.2 شروع به انتشار کرد که واگیری آن از سایر زیرسویه‌های اُمیکرون حتی بیشتر بود و به دنبال آن زیرسویه‌های باز هم واگیرتر BA.4 و BA.5 ظهور کردند تا در نهایت زیرسویه‌های BQ بر آنها غلبه کردند.

یک موضوع مهم دیگر این بود که آیا آُمیکرون و زیرسویه‌های آن نسبت به سویه‌های قبلی کروناویروس بیماری شدیدتری ایجاد می‌کنند یا نه. سویه ابتدایی اُمیکرون که واگیری بسیار بالایی داشت، در اغلب کشورها باعث شمار بی‌سابقه‌ای از موارد عفونت شد و شماری از موارد بستری‌شدن و مرگ را هم باعث شد. اما در نهایت این میزان بستری شدن‌ها و مرگ‌ها نسبت امواج قبلی پاندمی پایین‌تر بود.

البته این شدت کمتر بیماری‌زایی و مرگ در موج اُمیکرون ممکن است به تجمع ایمنی ناشی از عفونت‌های قبلی و واکسیناسیون در افراد مربوط باشد، نه خفیف‌تر بودن ذاتی بیماری‌زایی این سویه.

زیرسویه‌های جدیدتر BQ و XBB

بررسی‌های اولیه نشان داده‌اند که زیرسویه‌های جدیدتر BQ و XBB بوسیله آنتی‌بادی‌های ناشی از واکسن‌های کرونا از جمله واکسن‌های یادآور جدیدی شرکت‌های فایزر و مدرنا ساخته‌اند و حاوی زیرسویه‌های BA.4 و BA.5 است، خنثی نمی‌شوند و بنابراین افرادی که واکسن زده‌اند یا قبلا دچار عفونت با سویه‌های قبلی کرونا شوند، ممکن است به این زیرسویه‌ها دچار شوند، اما ظاهرا واکسن‌های موجود هنوز از بیماری شدید و بستری شدن افراد جلوگیری می‌کنند.

سویه‌های دیگری هم ظهور خواهند کرد

.   جهش یافتن ویروس‌ها و ایجاد سویه‌های جدید یک پیامد طبیعی در چرخه پیشرفت آنها است.بنابراین سویه اُمیکرون و زیرسویه‌های آن مانند BQ و XBB آخرین انواعی از کروناویروس نخواهند بود که از آنها خبردار خواهید شد.

تا هنگامی که در جایی از جهان شیوع کووید-۱۹ وجود دارد، امکان جهش یافتن کروناویروس به سویه‌های تازه وجود دارد. البته با وجود ایمنی ناشی از عفونت‌های قبلی و واکسیناسیون در بسیاری از جمعیت‌ها امکان «زندگی کردن همراه با ویروس» فراهم آمده است و از وحشت‌ سال‌های اول پاندمی خبری نیست.