همشهری آنلاین- مریم باقرپور: وارد خیابان که می‌شوی، آرامش حکم فرماست. انگار نه انگار که این محدوده بین معابر شلوغ منطقه ۲ مانند مانند پاتریس لومومبا و باقرخان قرار دارد. خیابان غلامحسین امیرخانی بیش از دهه ۹۰ به نام کوکب بین ساکنان معروف بود. گفته می‌شود حدود ۶۰ سال قبل، از آن رودخانه‌ای عبور می‌کرده و کوکب جاده‌ای خاکی بوده است.
«نجات‌الله‌محمودی» از ساکنان اولیه خیابان می‌گوید: «دهه ۳۰ رودی در وسط خیابان جاری بود. آن زمان پل گیشا و ستارخان وجود نداشت. کوکب جاده خاکی بود و به محله «قلقلی سفلی» شهرت داشت. چون رودخانه‌ای که از میان آن می‌گذشت را به نام قلقلی سفلی می‌شناختند. اطراف خیابان بیابانی بود و هنوز محله‌ای به نام شهرآرا نداشتیم. اما با گذشت زمان با شکل گرفتن بافت مسکونی، روی رودخانه پوشانده شد. مردم از بخش‌های مختلف تهران به سمت جاده خاکی کوکب آمدند. نخستین خانه‌های ویلایی شکل گرفت. اما حال دیگر نشانی از رودخانه قلقلی سفلی نیست. گویا رودخانه زیر قدم‌های کوکب گم شده است.»
قصه های خواندنی تهران را اینجا دنبال کنید
کوکب خانم پیر دیر محله
خیابان کوکب به‌عنوان یکی از خیابان‌های فرعی محله شهرآرا به شمار می‌آید. «نجات‌الله‌محمودی» می‌گوید: «با گذر زمان تعداد خانه‌های ویلایی افزایش یافت و به تعداد انگشت‌شمار مغازه در محله بود. خانمی به نام کوکب خانم هم در این محل ساکن شد که نسبت به سایرین سن بالایی داشت. آن زمان رسم بود که نام کوچه بر اساس اسامی افراد قدیمی و مسن انتخاب شود. برای همین نام خیابان را کوکب گذاشتند.»
خانه‌های سیمانی با دودکش‌های قدیمی
نمای سیمانی و رنگ و رفته خانه ویلایی و دودکش‌های قدیمی نشان از سال‌های دور دارد. یکی از تصویرهای که در خیابان کوکب جلب توجه می‌کند تصویر همین خانه‌های قدیمی به‌خصوص در بخش جنوبی آن است که در میان ساختمان‌های جدید و سر به فلک کشیده هنوز نفس می‌کشند و بافت محلی خیابان را حفظ کرده‌اند. او نخستین مغازه‌های که در خیابان کوکب افتتاح شدند به خوبی به یاد دارد. «علی کثیری» از نخستین کاسبان محل تمام تصویرها از جلو چشمانش می‌گذرند. مغازه بقالی او از نخستین‌ها بود. در حال حاضر منزلش هم در جنوبی‌ترین قسمت خیابان و از قدیمی‌ترین خانه‌های خیابان کوکب است که قدمتش به ۵۰ سال می‌رسد.
صدای نفس اهالی در کوچه‌ها
اهالی قدیمی خیابان کوکب می‌گویند در شمال خیابان باغی وجود داشت که متعلق به فردی کلیمی بود. داخل باغ درختان میوه کاشته بودند. در وسط باغ چاهی قرار داشت که از طریق آن آب محله تأمین می‌شد. اما حالا باغ خشک شده است و به نظر می‌رسد در انتظار ساختمان‌سازی به سر می‌برد. داخل خیابان کوکب هم حدود ۲۰ کوچه فرعی در شرق و غرب دیده می‌شود. کوچه‌هایی که روزگاری مردم یک محله در آن نفس می‌کشیدند. «نجات‌الله‌محمودی» از ساکنان اولیه خیابان می‌گوید: «حدود ۵۰ سال قبل برق نبود. آب لوله‌کشی هم وجود نداشت. مردم برق را از کارخانه برق میدان توحید می‌گرفتند. آب هم از داخل باغ رحیمیان یا چشمه‌ای در کوچه امیری امروز تأمین می‌شد. چون در کوچه امیری، هنوز آب رود قلقلی سفلی جریان داشت.»
بانیان خیر کوچه
روزگاری در خیابان کوکب مردمانی می‌زیستند که هنوز تعدادی محدود باقی مانده و هویت محله را حفظ کرده‌اند؛ هرچند بناها و مکان‌های که متعلق به آنها بودند اغلب از بین رفتند. «حسن سر آبادانی» از اهالی قدیمی خیابان در حالی که به برج پیوند اشاره می‌کند می‌گوید: «حدود ۴۰ سال پیش در همین محل برج، حمام آقای شهسواری وجود داشت که دارای ۲ قسمت خصوصی و عمومی بود.» در جنوبی‌ترین قسمت خیابان هم مسجد حضرت ابوالفضل(ع) هست که توسط آذری‌زبان‌های محل حدود ۵۰ سال قبل ساخته شد. البته یکی از اهالی خانه‌اش را وقف کرد و این مسجد را ساخت و آیت‌الله یاسینی سال‌ها امام جماعتش بود.» «حسن سر آبادانی» میان حرف‌هایش از بزرگان دیگر خیابان مانند مهندس شیروانیان، حاج آقا تهرانچی، دکتر هدایتی، حاج آقا ابراهیمی، حاج آقا رضای، حاج آقا وزیری و... یاد می‌کند که هر یک بانی کار خیر بوده‌اند.
ترافیک پوست خیابان را خراش نداده
خیابان کوکب یا همان استاد امیرخانی در گذرزمان ساکنان جدید یافته است و برخی از خانه‌های ویلایی هم تخریب و نوسازی شده‌اند. اما هنوز این معبر خلوت به نظر می‌رسد و از ترافیک شهری خبری نیست. بسیاری از اهالی خیابان دلیل آن را یکطرفه بودن، وجود بافت محلی، فرعی بودن و باریک بودن ورودی‌های آن می‌دانند. بنابراین هنوز ترافیک پوست خیابان کوکب را خراش نداده است.
نظر شما