مهارت همدلی چگونه می تواند باعث بهبود روابط شود | برای همدلی با دیگران به چه نکاتی باید توجه داشته باشیم؟

همشهری آنلاین -یکتا فراهانی: برخوردار بودن از مهارت همدلی مهارتی است که علاوه بر اینکه می‌تواند احساس خوبی به دیگران منتقل کند باعث استحکام روابط هم خواهد شد. در گوش دادن همدلانه باید با حوصله به حرف‌های طرف مقابل گوش دهیم؛ حتی اگر با آن‌ها موافق نباشیم. تکان دادن سر یا بیان عباراتی مانند «می‌فهمم» یا «می‌دانم» هم قدرت پذیرش بیشتر ما را نشان می‌دهد و هم باعث اعتماد و اطمینان طرف مقابل خواهد شد.

 در واقع می‌توانیم خودمان را مانند آینه‌ای در نظر بگیریم که افکار و احساسات گوینده را برای مخاطب تکرار می‌کند. به این ترتیب طرف مقابل ما هم می‌تواند خودش را بهتر بررسی و شناسایی کند.

 درک نشدن و بدفهمی

دکتر شادی پاک اندیش، روان شناس سلامت و طرح واره درمانگر درباره چگونگی رسیدن به درک متقابل و گوش دادن همراه با همدلی می‌گوید:  «امروزه دردی که شاید هر کدام از ما به نوعی آن را تجربه کرده باشیم، بدفهمی یا درک نشدن در ارتباطات است. وقتی یکدیگر را نمی‌فهمیم، رفتار متقابل ما باعث ایجاد مشکل جدیدی خواهد شد.

البته به نظر می‌رسد گاهی داشتن همدلی در روابط چندان آسان هم نیست. چون شاید خود ما شناخت کافی از آن نداشته باشیم.

لازمه برخوردار بودن از احساس همدلی درست آن است که بتوانیم تجربه طرف مقابل را درک کنیم و نسبت به کلماتی که به کار می‌بریم آگاه باشیم. چون کلمات می‌توانند نشان دهنده تصور ما از مسائل باشند. در مهارت همدلی ما باید بتوانیم خودمان را به جای شخص دیگری بگذاریم تا موضوعات را از دریچه چشم آن‌ها ببینیم. »

نقش همدلی در روابط

به گفته این روان شناس سلامت، همدلی به ما کمک می‌کند رفتار خشونت آمیزی نداشته باشیم و در برخورد با دیگران، اصول مهربانی را در نظر داشته باشیم.

برای ایجاد همدلی باید به طرف مقابلمان نشان دهیم احساس او برای ما مهم و ارزشمند است و کمک کنیم بتواند با خودش مهربان باشد. البته قرار نیست با تأیید فرد مقابل، او را در درد و رنج غرق کنیم. درواقع بهتر است فرصتی فراهم کنیم تا بتوانیم روش درست تجربه کردن هیجانات را با همدیگر بررسی کنیم. لازمه همدلی آن نیست که مستقیم بر مشکلات او تمرکز کنیم بلکه بهتر است سعی در برداشتن گامهای ابتدایی با همدیگر برآییم.

برای همدلی موفق با هر فرد باید آن گونه که مورد علاقه خود اوست گفت وگو کنیم؛ نه آن گونه که خودمان انتظار داریم.

گوش دادن فعال؛ اولین گام همدلی

گوش دادن فعال کمک می‌کند با استفاده از شنیده‌هایمان در ارتباط، بفهمیم کسی که با ما گفت و گو می‌کند، خودش را چطور توصیف و درک می‌کند.

در واقع هر فرد دیدگاه منحصر به فردی نسبت به واقعیت‌ها دارد ولی با استفاده از درک و تجارب خودمان می‌توانیم از تجربه طرف مقابل آگاه شویم که این توانایی «همدلی» نامیده می‌شود.

در واقع همدلی بهترین پاسخ به احساسات خودمان و دیگران است و کمک می‌کند با احساساتمان آشنا شویم تا بتوانیم رفتار مناسب‌تر و کارآمدتری با دیگران داشته باشیم.

موانع گوش دادن فعال و مهارت همدلی

دکتر پاک اندیش می‌گوید گاهی ممکن است دست به پیش بینی بزنیم و ناآگاهانه مانع از برقراری ارتباط همدلانه با دیگران شویم. مثلاً این موارد مانع از برقراری ارتباط همدلانه می‌شوند:

 -توصیه و نصیحت کردن: توصیه به دیگران در لحظات هیجانی درباره مزایا و راه حل‌های منطقی‌تر یا واقع گرایانه‌تر فقط تجربیات آن‌ها را بی‌اعتبار جلوه می‌دهد. مثلاً وقتی به کسی که خشمگین و عصبانی است بگوییم خونسرد باش، یا حالا برو قدم بزن، سعی کمتر فکر کنی و ... نمی‌توانیم به او احساس خوب همدلی ما را منتقل کنیم.

- ارائه راه حل: فراموش نکنیم وقتی افراد مشکل شان را با ما در میان می‌گذارند همیشه به دنبال راه حل نیستند و انتظار ندارند ما هم چنین کاری برایشان انجام دهیم. بنابراین جملاتی که نشان می‌دهند آن‌ها اشتباه کرده‌اند و باید به گونه دیگری رفتار می‌کردند مانند باید بهتر رفتار می‌کردی، یا این کار را بکن، آن کار را نکن و ... چندان مفید واقع نمی‌شوند.

توجه داشته باشیم وقتی دیگران احساسات ما را به رسمیت بشناسند بهتر است آن را هدایت کنند؛ نه کنترل.

درک دیگران بدون قضاوت و عیب جویی

 به گفته این روان شناس سلامت، هنگام درست گوش دادن در عین حال که کلمات را می‌شنویم باید به لحن گفتار، طنین صدا و زیر و بم آن هم توجه داشته باشیم.

گوش دادن فعال و همدلانه کار ساده‌ای نیست. ضمن آنکه برای ارتباط برقرار کردن به شکل مؤثر با دیگران نیازی نیست که حتمآ آن‌ها را دوست داشته باشیم یا با نظرات، ارزش‌ها و عقایدشان موافق باشیم. ما می‌توانیم با کنار گذاشتن قضاوت، عیب جویی و انتقاد دیگران را بهتر درک کنیم.

فراموش نکنیم حتی روابط سخت و پرچالش هم با همدلی می‌توانند عمیق، موفق و صمیمانه شوند.

تمرین مهارت همدلی

دکتر پاک‌اندیش می‌گوید توجه به این موارد هنگام گوش دادن به دیگران می‌تواند مهارت همدلی را تقویت کند:

- هنگام گفت و گو با دیگران چه با کلام و چه با زبان بدن مثلاً با تکان دادن سر، نگاه و ... به آن‌ها بازخورد بدهیم.

- بهتر است صحبت‌های طرف مقابل را در فرم ساده‌تری بازتاب دهیم. مثلاً آ نچه را می‌شنویم تکرار و آن را با طرف مقابل بررسی کنیم.

 - البته نیازی نیست آنچه را شخص می‌گوید کلمه به کلمه تکرار کنیم. بلکه می‌توانیم دریافت خودمان را با طرف مقابل به اشتراک بگذاریم و نظر و احساس او را نیز جویا شویم.

در واقع ما با همدلی کردن با دیگران می‌توانیم به شناخت و درک بهتری از خودمان هم دست یابیم.