همشهری آنلاین: اعدام شیخ فضل‌الله نوری یکی از مهم‌ترین وقایعی است که در ۱۱مرداد سال۱۲۸۸ شمسی در این میدان اتفاق افتاده است.در واقع مشروطه‌خواهان بعد از پیروزی بر نیروهای دولتی و فتح تهران و تشکیل حکومت، به تصفیه حساب با مخالفان مشروطه پرداخته و شیخ را در دادگاهی محاکمه و به دار آویختند. مرحوم حسن اعظام قدسی درباره شرایط و اعضای دادگاهی که برای محاکمه شیخ فضل‌الله نوری تشکیل می‌شود چنین می‌نویسد: «اعضای محکمه انقلاب اکثر از سران مجاهدین تندرو بودند و رؤسای معتدل و سرداران از عضویت محکمه خودداری کردند. در صورتی که می‌توانستند جلوگیری نمایند که در درجه اول مخالفین را جلب به محکمه ننمایند و در درجه دوم در انتخاب اعضا کسانی را معین کنند که نتیجه محاکمه منجر به اعدام نشود و رأی به تبعید داده شود. پس از خاتمه محاکمه، شیخ فضل‌الله را به نظمیه منتقل کردند و اعضای دادگاه برای صدور رأی به شور پرداختند، از میان اعضای محکمه تنها یک نفر در رأی‌گیری شرکت نکرد.»
قصه‌های خواندنی تهران را در اینجا ببینید
دکتر تندرکیا به نقل از مدیرنظام درباره بقیه این ماجرا چنین می‌نویسد: «آقا را توی درشکه گذاشتیم و به طرف میدان توپخانه حرکت کردیم. جمعیت زیادی در میدان جمع شده بودند، به طوری که حرکت درشکه را غیرممکن ساخته بود. نیروهای دولتی جمعیت را کنار زدند تا راه برای عبور باز شود. وقتی به جلوی نظمیه رسیدیم آقا را پیاده کردیم و دوباره بردیم داخل نظمیه. آقا را روی نیمکت نشاندیم... می‌دانست که او را می‌کشند. مخصوصاً وقتی که موقع برگشتن در توپخانه آن بساط را دید، دیگر حتم داشت. تمام مقدمات اعدام از شب پیش تهیه شده بود. صحنه توپخانه مملو از مردم بود، ایوان‌های نظمیه و تلگرافخانه و تمام اتاق‌ها و پشت‌بام‌های اطراف مالامال جمعیت بود. دوربین‌های عکاسی در ایوان تلگرافخانه و چند گوشه و کنار دیگر مجهز و مسلط به روی پایه‌ها سوار شده بود.
مجاهدین مسلح مردم را پس و پیش کرده راه را جلوی او باز کردند. آقا همان طور که زیر در ایستاده بود نگاهی پرمعنی به جمعیت انداخت آن‌گاه سر به آسمان بلند کرد و این آیه را تلاوت کرد: وافوض امری الی الله ان‌الله بصیر بالعباد و به طرف دار راه افتاد.»
شیخ فضل‌الله در «نهضت تنباکو» که نخستین قیام فراگیر به رهبری روحانیت بود، نقش فعّالی داشت.
نظر شما