او گفت: «زمان آن رسیده که وارد گفتوگوی مستقیم با ایران شویم و شرایط را با صراحت با آنها درمیان بگذاریم. شرایطی که اوباما از آنها صحبت میکرد همان ادعاها و اتهامات همیشگی آمریکا درباره ایران بود: متوقف کردن برنامههای ساخت سلاح اتمی، پایان دادن به حمایت از تروریسم و پایان دادن به تهدید اسرائیل و دیگر کشورهای منطقه». اوباما این را هم گفت :« تشویق بیشتر ایران، اهرمهای بیشتری در اختیار آمریکا قرار میدهد تا درصورتی که ایران به این راه حل هم بیاعتنایی کرد، اهرمهای بیشتری برای تحریم ایران داشته باشد».
چندی است که اخباری از مذاکرات محرمانه میان ایران و آمریکا در نشریهها و خبرگزاریهای داخلی و خارجی منتشر میشود که از سوی مقامات رسمی ایران تکذیب شدهاند. این اخبار به شکلهای مختلفی مطرح میشوند. مثلا یک سازمان آمریکایی طرفدار صلح به نام کنفرانسهای پاگواش درباره علوم و روابط جهانی ادعای چهار دور مذاکره محرمانه میان مقامات جمهوری اسلامی با نمایندگان آمریکا را مطرح کرده است.
بنابر گزارش این سازمان، در طول 4 دور مذاکره محرمانهای که در سال 2008 میان مقامات ایرانی و آمریکایی در 4پایتخت اروپایی برگزار شد علی اصغر سلطانیه نماینده دائمی ایران در آژانس بینالمللی انرژی اتمی و مجتبی ثمره هاشمی مشاور ارشد محمود احمدینژاد با ویلیامپری وزیر دفاع آمریکا در دولت بیل کلینتون که از مشاوران ارشد باراک اوباما در امور بینالملل است و پاتریک کلایسون رئیس بخش تحقیقات انستیتوی واشنگتن در سیاست خاور نزدیک با یکدیگر مذاکره کردهاند.
روزنامه وال استریت ژورنال هم در شماره دوم فوریه خود نوشت: در ماههای اخیر ارتباط ایران و آمریکا بیشتر شده است. در ماه نوامبر، روسای 6 دانشگاه آمریکایی بهمنظور آشنایی با مراکز علمی، از تهران بازدید کردند. دیوید اسکورتن، رئیس دانشگاه کرنل گفت: وقتی ایران را ترک کردیم به آنها قول دادیم که تبادلات علمی را توسعه بدهیم.
خبرگزاری فرانسه هم در گزارشی نوشته بود که رئیسجمهوری آمریکا از چندماه گذشته متخصصانی را برای برگزاری مذاکرات سطح بالا و در عینحال محدود با ایران به خدمت گرفته است.
به گزارش این خبرگزاری جفری باوتول، مدیرعامل شعبه آمریکایی گروه پاگواش، که در سال 1995 برنده جایزه صلح نوبل شد، مدعی است که کارشناسان منع گسترش سلاحهای هستهای طی ماههای اخیر تماسهایی در سطوح بالا با مقامهای ارشد ایرانی داشتهاند. باوتول همچنین مدعی شد که ویلیام پری، وزیر دفاع سابق آمریکا که در ستاد انتخاباتی اوباما فعالیت میکرد، در برخی از این نشستها حضور داشت.
روزنامه لوموند فرانسه هم در اواخر ژانویه گذشته گزارش داد: دولت اوباما با مقاومت اسرائیل و کشورهای میانه روی عرب که نگران امکان گفتوگو و شاید سازش ایالات متحده با ایران هستند روبهروست. کشورهای اروپایی نیز از دولت اوباما خواستهاند آنها را در جریان اقدامات خود بگذارد و با آنها مشورت کند.
روزنامه لسآنجلس تایمز نیز در شمارههای اوایل فوریه خود نوشت: دولت اوباما مقاماتی را که در دولت بوش تلاش میکردند ایران را تحت فشار تحریم بگذارند، ابقا کرد و این نشانهای از رویکرد اوباما برای نزدیک شدن به جمهوری اسلامی است. تیم اوباما وعده داده است که وارد مذاکرات مستقیم با ایران خواهد شد. اوباما گفت که میخواهد برای ممانعت از بهوجود آمدن ایران اتمی هم از هویج بزرگتر و هم از چماق بزرگتر، استفاده کند. این اظهارات نشان میدهد که اوباما با وجود پیشنهاد مذاکره مستقیم، فشار آوردن به ایران را ادامه خواهد داد. مقامات وزارت امور خارجه آمریکا گفتهاند که هدف دولت جدید ادامه کارهایی است که نتیجه داده است و توقف اقداماتی است که بینتیجه بوده است.
نشریه سان فرانسیسکو کرونیکل هم از آغاز رقص ظریف دیپلماسی جدی میان ایران و دولت اوباما خبر داد و در مورد علت شروع مذاکرات نوشت: در حال حاضر اوباما میخواهد پیش شرط تعلیق غنیسازی برای شروع مذاکرات با ایران را حذف کند. این موضعگیری جدید آمریکا برخی از اروپاییان را به این فکر واداشته که ممکن است اوباما به اندازه کافی در قبال ایران سختگیر نباشد.
اخبار رسمی درباره مذاکرات ایران و آمریکا
در کنار اخباری که بیشتر به نقل از منابع نامشخص در نشریات غربی راجع به مذاکرات ایران و آمریکا به چاپ رسیده، علی لاریجانی رئیس مجلس هشتم هم هنوز از در جریان بودن نامهای سخن میگوید که نمایندگان کنگره آمریکا برای انجام مذاکره با ایران تحویل مجلس شورای اسلامی دادهاند. او خاطرنشان ساخت: مذاکرات برخی از نمایندگان با همتایان آمریکایی تنها میتواند نقش کاتالیزور را داشته باشد.
وی و وزیر امور خارجه تلویحا آزادی 4 وابسته کنسولگری ایران در اربیل عراق را بهعنوان اقدامی که میتواند نشانهای از تلاش رئیسجمهوری آمریکا برای رفع مشکلات موجود و ایجاد تغییر باشد مطرح کرد که میتواند نشاندهنده عقلانیت جدیدی در منطقه برای ایجاد صلح باشد.
این درحالی است که رئیسجمهوری از شرایط دیگری سخن میگوید که عملی شدن آنها غیرممکن است. محمود احمدینژاد از شرط دست برداشتن حمایت آمریکا از اسرائیل، عذرخواهی به خاطر 60 سال جنایت علیه مردم ایران و پایان دادن به حضور نظامی خود در سراسر جهان برای آغاز مذاکرات میان ایران و آمریکا سخن گفته است. این شرایط درحالی مطرح میشوند که احمدی نژاد در مراسم 22بهمن از آمادگی ایران برای مذاکره با آمریکا در فضای عادلانه و احترام متقابل سخن گفت. رئیسجمهوری همچنین در این مراسم تاکید کرده بود که تغییر در آمریکا باید بنیادین باشد نه تاکتیکی.
واکنش سایر مقامات رسمی ایران در برابر اخبار منتشره در نشریههای خارجی در مورد مذاکرات محرمانه ایران و آمریکا نیز قابل توجه است.
محسنی اژهای وزیر اطلاعات تلاش کرد از اصطلاح بحث با آمریکا به جای مذاکره با آمریکا استفاده کند.
در مجلس شورای اسلامی هم علاءالدین بروجردی و حسین سبحانی نیا، رئیس و نایب رئیس دوم کمیسیون امنیت ملی و سیاست خارجی در گفتوگو از مذاکرات محرمانه ایران و آمریکا اظهار بیاطلاعی کردند ولی آن را تکذیب نکردند.
منوچهر متکی وزیر خارجه دولت نهم هم در کنفرانس داووس ضمن استقبال از مذاکره علنی با آمریکا، اعلام کرد: اوباما صادق باشد تا واکنش خلاقانه تهران را ببیند.
موانع مذاکرات ایران و آمریکا
از نظر نشریههای غربی چند عامل پیچیده بر سر راه مذاکرات ایران و آمریکا قراردارد: یک عامل پیچیده این است که انتخابات ریاستجمهوری ایران در خرداد ماه برگزار میشود. مقامات آمریکایی منتظر نتیجه انتخابات ریاستجمهوری آینده ایران هستند. آنها رئیسجمهور فعلی ایران را دارای رفتاری خصمانه در برابر غرب میدانند. یک پیچیدگی دیگر این است که آمریکا و 5 قدرت بزرگ جهان از ایران خواستهاند که غنیسازی اورانیوم را قبل از هر گفتوگویی درباره برنامههای این کشور، متوقف کند. هر تغییری در این برنامه، اعلان خطری است به متحدان آمریکا.
دنیس راس، نماینده سابق آمریکا در خاورمیانه که پیشبینی میشود نماینده دولت اوباما در رابطه با ایران هم باشد توصیه کرده است که گفتوگوهای اولیه با ایران از طریق کانالهای سری و به شکل مستقیم صورت بگیرد تا نه تبلیغی برای احمدینژاد باشد و نه قدرت او را بیشتر کند و در عین حال مانع از گفتوگوها در مورد مسائل اتمی نشود.