حدود 100 هزار نفر مبتلای این بیماری صعب‌العلاج، چشم انتظار تصمیم نهادهای دولتی برای حمایت از آنها هستند.
به گزارش همشهری، یکی از شایع‌ترین عوارض در بیماران دیابتی، زخم‌های اندام تحتانی است. حدود 15 درصد از بیماران دیابتی در طول عمر خود دچار زخم اندام تحتانی می‌شوند. بروز سالانه تجمعی زخم پای دیابتی براساس مطالعات مختلف حدود2تا 3 درصد تخمین زده می‌شود.
مهم‌ترین عوامل مؤثر در بروز زخم، وجود نوروپاتی، دفرمیتی‌ها، واردشدن فشار بیش از حد به کف پا، کنترل نامناسب قند خون، طول مدت ابتلا به دیابت و جنسیت است.
دکتر کامران معتمدی، معاون شرکت ایرانی تولید‌کننده داروی آنژی‌پارس که مختص درمان این نوع بیماری است، به همشهری می‌گوید: براساس تعریف WHO، پای فرد دیابتی که اختلالات عصبی و عروقی دارد، به‌عنوان زخم پای دیابتی تلقی می‌شود.
هرچند اکثر زخم‌های پای افراد دیابتی را می‌توان به‌صورت سرپایی و به‌طور موفقیت‌آمیزی درمان کرد ولی چنانچه ایسکمی قابل توجه یا عفونت در آنها ایجاد شده باشد غالبا نیاز به بستری شدن پیدا می‌کنند.
به گفته وی، اطلاعات آماری حاصل از مدت بستری شدن در بیمارستان حاکی از آن است که میانگین طول مدت بستری افراد دیابتی مبتلابه زخم پا حدود 59 درصد طولانی‌تر از میانگین طول مدت بستری افراد دیابتی به‌خاطر سایر علل در آمریکاست و حدود 14 تا20درصد بیماران مبتلابه زخم پای دیابتی در آمریکا نهایتا نیاز به آمپوتاسیون پیدا می‌کنند.
مطالعات درباره بیماران زخم پای دیابتی
دکتر معتمدی می‌افزاید: در مطالعه‌ای که در مرکز تحقیقات غدد و متابولیسم دانشگاه علوم پزشکی تهران صورت گرفته است، در 7/34 درصد از موارد، اندام تحتانی بیماران بستری به‌علت زخم پای دیابتی آمپوته شده است.
در کل اگرچه علت بیش از نیمی از موارد قطع عضوهای غیرتروماتیک اندام تحتانی را دیابت تشکیل می‌دهد، ولی با کاهش عوامل خطر، آموزش بیماران، مراقبت صحیح از پا، درمان‌های مؤثر موضعی و بازسازی عروقی تا حد قابل توجهی قابل پیشگیری هستند.
در واقع خطر قطع عضو در بیماران دیابتی حدود 15 تا 20 مرتبه بیشتر از غیردیابتی‌هاست و با بهبود وضعیت درمان بیماران و آموزش به آنها میزان آمپوتاسیون تا حدود40 تا 50 درصد قابل کاهش است. دکتر معتمدی اضافه می‌کند: در ایران میزان شیوع نقطه‌ای زخم پا در افراد دیابتی حدود 6/2 درصد در مطالعات مختلف بوده است. در مطالعه‌ای که در تهران صورت گرفته، شیوع دیابت در مردان برابر 8/9درصد و در زنان 1/11درصد و در کل 6/10درصد در گروه سنی بالای 20 سال تعیین شده است.
به گفته وی، مطالعه عمده دیگر، مطالعه سلامت و بیماری بود که به‌طور گسترده در 28 استان کشور انجام شده و براساس پرسش از فرد در شهرها و روستاها به تعیین شیوع دیابت پرداخته است.
بر مبنای این مطالعه، در گروه سنی بالای 40 سال بیشترین شیوع دیابت مربوط به استان یزد با 6/10درصد و پس از آن تهران با 5/9درصد و قم با 3/9درصد و کمترین شیوع مربوط به استان کهگیلویه‌وبویراحمد با 6/0درصد و ایلام با 2/2درصد و لرستان با 4/2درصد است.
با توجه به اینکه فقط حدود نیمی از بیماران دیابتی از بیماری خود اطلاع دارند، این میزان فقط نصف موارد واقعی دیابت است و نرخ رشد سالانه شیوع آن برابر با 055/0 در سال محاسبه شده است.
حدود 2 میلیون بیمار دیابتی در ایران
براساس مطالعات جامع و معتبر به‌عمل آمده در سال 1382 حدود یک میلیون و 780هزار بیمار دیابتی بالای 20 سال در کشور وجود داشته است. این میزان برابر 694943 نفر مرد و 1176676 نفر زن برآورد شده است.
حدود 15 درصد از بیماران دیابتی در طول عمر خود دچار زخم اندام تحتانی می‌شوند. بروز سالانه تجمعی زخم پای دیابتی براساس مطالعات مختلف حدود 2تا3درصد تخمین زده می‌شود.
در نقاط مختلف دنیا میزان بروز سالانه زخم پای دیابتی بین 2/2 تا 6/3 درصد در افراد دیابتی و تا حدود 2/7 درصد در افراد دیابتی دچار نوروپاتی برآورد شده است. در ایران میزان شیوع نقطه‌ای زخم پا در افراد دیابتی حدود 6/2 تا 4/3 درصد در مطالعات مختلف بوده است.
بنابراین با در نظر گرفتن شیوع حدود 3 درصدی برای ابتلا به زخم پای دیابتی در بین بیماران مبتلا به دیابت در کشور و با توجه به تعداد برآورد شده برای تعداد بیماران در سال 1382، تعداد کل بیماران دچار زخم پای دیابتی در این سال حدود 56149 نفر تخمین زده می‌شود. این رقم اکنون حدود 100 هزار نفر برآورد می‌شود.
گزارش همشهری حاکی است: در مطالعه‌ای که در مرکز تحقیقات غدد و متابولیسم دانشگاه علوم پزشکی تهران صورت گرفته، در 7/34 درصد از موارد، اندام تحتانی بیماران بستری به‌علت زخم پای دیابتی آمپوته شده است.
بنابراین با درنظر گرفتن شیوع حدود 20 درصدی برای انجام آمپوتاسیون در بین بیماران مبتلا به زخم پای دیابتی، تعداد آمپوتاسیون‌ها حدود 11230 نفر برآورد می‌شود. براساس مطالعات مختلف از هر هزار بیمار دیابتی 1/2 تا 7/13 نفر دچار آمپوتاسیون اندام تحتانی شده‌اند.
بنابراین انتظار می‌رود که درمجموع بیماران موجود مبتلا به دیابت در کشور در سال 1382 تعدادی بین حداقل 4 تا 25 هزار نفر دچار آمپوتاسیون اندام تحتانی شوند که با توجه به این برآورد به‌نظر می‌رسد رقم فوق‌الذکر یعنی 11230 نفر نزدیک به واقعیت باشد.
در مورد هزینه‌های بیماران دیابتی و نیز زخم پا و آمپوتاسیون تنها یک مطالعه مربوط به سال 1377 موجود است که هزینه مراقبت از زخم پای دیابتی برای هر فرد دیابتی (مستقیم و غیرمستقیم) حدود 9/22 میلیون ریال به‌ازای هرزخم و هر آمپوتاسیون هزینه مستقیمی حدود 3/8 میلیون ریال داشته است.
حال با توجه به هزینه‌های محاسبه شده در مطالعه اصفهان و اعمال نرخ تورم حداقل 15درصدی در هزینه‌های درمان، مراقبت و نیز هزینه‌های غیرمستقیم، هزینه سالانه زخم پای دیابتی 6/18 میلیارد تومان در سال 87 برآورد می‌شود.
با توجه به آنچه گفته شد، به‌نظر می‌رسد حمایت دولت و به‌خصوص شورای‌عالی بیمه برای بیمه کردن درمان دارویی زخم پای دیابت می‌تواند تاثیر چشمگیری در بهبود سلامت این گروه از شهروندان ایرانی داشته باشد.
