هویت ترکیبی

1- هویت ملی
 2- هویت مذهبی
 3- هویت قومی
4- هویت جهانی‌شده

 نکته مهم در این میان، چگونگی و نحوه مناسبات میان آنهاست. باید بررسی کرد که آیا این ارتباط از نوع سازگاری است یا ناسازگاری؟ آیا این عناصر همزیستی دارند یا نه؟

به دلایل تاریخی و مطالعات صورت‌گرفته در 2دهه اخیر، باید گفت که بین این عناصر همواره همنشینی و سازگاری بوده است؛ به‌ویژه در دوران پس از انقلاب اسلامی. از این رو من شخصاً از ایده «هویت ترکیبی»‌ در ارتباط با هویت ایرانی حرف می‌زنم.

از شرایط ویژه سیاسی که درگذریم، عملاً این ارکان هویتی کنار هم قرار دارند و هیچگاه ما را در وضعیت بلاتکلیفی قرار نمی‌دهند. البته این به آن معنا نیست که هیچ تعارضی درمیان آنها قابل مشاهده نیست.

به‌نظر می‌رسد که اختلاف قابل‌توجهی میان عنصر مدرن با عناصر دیگر، به‌ویژه عنصر مذهبی وجود دارد، که البته بیشتر در حوزه معرفتی است و در حوزه رفتاری اشکالی پدید نمی‌آورد نیز در بین هویت قومی و هویت ملی هم اختلاف زیادی وجود ندارد، جز در برخی موارد که البته در درازمدت پایدار نیست. درمجموع می‌توان گفت که بنیان‌های هویت ایرانی با یکدیگر در تعامل و سازگاری هستند.