چرا بـعضی از خانم‌ها بیـش از حد آرایش می‌کنند؟

همشهری آنلاین، گاهی‌آرایش‌بعضی از همین زنان و دختران به‌قدری تند و غلیظ می‌شود که از میان رنگ‌های مختلف به سختی می‌توانید چهره واقعی فرد را در ذهن‌تان ترسیم کنید. از هر یک بپرسید چرا آرایش می‌کنند، دلایل خاص خودشان را دارند. یکی عاشق آرایش کردن است، دیگری دوست دارد زیباتر شود، آن یکی هم به توصیه دیگران و با تصور حضور بهتر در اجتماع  و... اقدام به این‌کار می‌کند. صرف نظر ازدلایل گفته شده، چرا بعضی از زنان و دختران بیش از حد آرایش می‌کنند؟ همشهری تندرستی همین سوال را از سه متخصص پرسیده است. پاسخ‌های آنان را در ادامه بخوانید.  

کمبودهای عاطفی شان را برطرف می‌کنند

محمدرضا دژکام،  روان‌شناس: خداوند خالق زیبایی‌هاست و زیبایی را دوست دارد. انسان هم به عنوان اشرف مخلوقات از این قاعده مستثنی نیست و دوست دارد همیشه زیبا باشد. بسیاری از خانم‌ها هم دوست دارند به خودشان برسند و از نظر زیبایی همیشه کمبودی نداشته باشند. به نظر من کسانی که آرایش‌های غلیظ می‌کنند یا جراحی‌های مختلف با هدف زیباترشدن انجام می‌دهند، دوست دارند در کانون توجه باشند.  

یکسری خلاءهای عاطفی- احساسی، محبت، نداشتن توجه از سوی خانواده و همسر باعث می‌شود تا آن خانم موجودیت خودش را به نحوی نشان بدهد و به همه بگوید که من هستم و به عنوان انسان، وجود خارجی دارم.

کسی که خلاء عاطفی- احساسی دارد، فردی است که در دوران کودکی، نوجوانی و در جوانی که ازدواج کرده، از طرف خانواده خود یا همسرش، از زیبایی‌اش تعریف و تمجید نشده و همیشه سرکوفت شنیده است و چون سر دلش مانده که همسرش یا خانواده‌اش به او بگویند چه زیبا هستی، چون توجهی نمی‌کند همه را کنار می‌گذارد.  این می‌شود همان خلاء احساسی که از دوران کودکی تا زمان ازدواجش و پس از آن همراه او بوده است. چنین خانمی حاضر است مردم هر تصوری در مورد او داشته باشند ولی به جایش از او تعریف و تمجید کنند.

 البته شاید جلب توجه کردن دیگران تا اندازه‌ای خوب است ولی اگر از اندازه‌اش خارج شود،  اختلال روحی و روانی محسوب می‌شود. چنین فردی می‌خواهد به نحوی خودش را به مردم نشان بدهد تا به او بگویند که چقدر زیبا و قشنگ شده‌ای.  

از نظر روان‌شناسی چنین خانم‌هایی از مکانیسم دفاعی به نام جبران استفاده می‌کنند تا کمبودهایشان را از طریق آرایش کردن بیش از حد برطرف کنند. خانم‌هایی که آرایش غلیظ می‌کنند، به هیچ‌وجه  به بُعد منفی موضوع نگاه نکرده و به این فکر نمی‌کنند که ممکن است دیگران تصور کنند او مشکل اخلاقی دارد.  

من همیشه تاکیدم بر این است که خانم‌ها در چارچوب خانواده و برای شوهرشان هر مدلی که دوست دارند آرایش کنند. این به نظر من ایرادی ندارد اما آرایش بیش از حد، یعنی اینکه آن خانم متعلق به دیگران است و این قشنگ و جالب نیست. اینکه آقایی اجازه می‌دهد خانمی زیاد آرایش کند و در محفلی بیاید و میان چند زن و مرد دیگر هم دیده شود، چه تصوری در مورد آن خانم و آقا در ذهن دیگران به وجود می‌آورد؟ یا مرد بی‌غیرت است یا می‌خواهند نشان بدهند که فرهنگ ما بالاست.  

البته آرایش غلیظ مشکلات خاص خودش‌را در پی دارد. شاید برای یک مدت کوتاه برای خانمی که این‌کار را انجام می‌دهد، خوشایند باشد اما در درازمدت تبعات منفی دارد. تصوراتی که مردم درباره او خواهند داشت، مطلوب نخواهد بود. خانمی که همیشه در حال آرایش کردن است، وقتی آرایش ندارد درست مثل این است که چیزی گم کرده باشد و این قشنگ نیست؛ این یعنی اینکه از خویشتن خودمان جدا شده‌ایم. ماسک زده‌ایم و اگر ماسک و نقاب را از صورتمان برداریم، قبولمان ندارند.

 آرایش کردن بیش از حد به نوعی خودفروشی روانی است. اینگونه خانم‌ها روح و جسم‌شان را به تفکرات دیگران می‌فروشند، عزت نفس ندارند و خود را به‌راحتی بازیچه دست دیگران می‌کنند.

عامل اصلی، توهم خودزشت‌انگاری

دکتر مجید ابهری،  آسیب‌شناس اجتماعی: از دیرباز تاکنون و در طول تاریخ، زنان و مردان همیشه مطابق با شرایط روز و امکانات موجود، اقدام به آرایش کردن و زیباتر شدن می‌کردند. اصولا آرایش کردن به قصد جلوه بهتر داشتن صورت انجام می‌شود و در این میان خانم‌ها استقبال چشمگیری از آن می‌کنند. از نگاه رفتارشناسی، علت آرایش کردن را می‌توان در محورهای زیر جست‌وجو کرد.  

آرایش به قصد زیباتر شدن در مهمانی‌ها یا مجالس مشابه که یک امر عادی و طبیعی محسوب می‌شود.

آرایش به حد افراط و زیاده‌روی حتی برای خرید جزئی‌ترین ملزومات زندگی همچون نان و سبزی.  

آرایش به قصد رقابت و چشم و هم‌چشمی و یا بزرگ‌تر جلوه کردن از سن خود.  

البته رفتارشناسان دلایل مختلفی را برای آرایش کردن بانوان ذکر می‌کنند. عده‌ای می‌گویند علتش این است که خانم‌ها فقط صورتشان بیرون است. عده‌ای دیگر نیز اعتقاد دارند چون فرصت‌های دیگری در اختیار زنان و دختران نیست، آنها در خیابان‌ها و معابر آرایش خود را به نمایش می‌گذارند.  

اما بر اساس مشاهدات و پژوهش‌هایی که بنده در این زمینه داشتم، مهم‌ترین علت گرایش بعضی از خانم‌ها به آرایش بیش از حد، توهم خودزشت‌پنداری است. کسی که خود را زیبا بداند، نیازی به آرایش‌های مصنوعی ندارد. بنابراین بخشی از زنان و دختران تصور می‌کنند با آرایش زیاد معایب چهره‌شان پوشیده می‌شود. در حالیکه ۸۵ درصد لوازم آرایش موجود در بازار ایران، تقلبی است و کشور ما در مصرف لوازم آرایش، مقام هفتم دنیا و در آسیا مقام دوم را به خود اختصاص داده است. در بسیاری از کشورهای اروپایی، دختران و زنان جوان تا ۴۰ سالگی یا آرایش نمی‌کنند یا اگر به جهاتی قصد این‌کار را داشته باشند، بسیار ساده و کم‌رنگ این‌کار را انجام می‌دهند.

به جای آن بانوان بالای ۵۰ سال، آرایش می‌کنند. بانوان اروپایی و آمریکایی بر این اعتقاد هستند که دختران جوان زیبا هستند و نیازی به استفاده از لوازم آرایشی ندارند. با آنکه از نظر علم روان‌شناسی، لوازم آرایشی و ابزار آن همچون موی مصنوعی، مژه مصنوعی و یا نگین‌ها و فلزات مورد استفاده در دندان‌ها و چهره یک عمل موقت است اما برای بدن زیان‌های مختلفی از جمله ریزش مو، پیری پوست، اختلالات کبدی و هورمونی و جذب فلزات خطرناک به بدن و ده‌ها عارضه خطرناک دیگر را بر اثر مصرف زیاده از حد لوازم آرایشی تقلبی به همراه دارد.

 متاسفانه شوهران بسیاری از زنان ایرانی آنها را نمی‌بینند. برای اینکه وقتی شوهرشان به خانه می‌آید، زنان خسته از کار روزانه بدون توجه به سر و وضع خود در خانه حضور دارند اما همین‌ها وقتی می‌خواهند برای خرید یک زیپ به خیابان بروند، انواع و اقسام لوازم آرایــشی را مصــــرف می‌کنند، در حالی‌که این رفتار از نگاه روانی، وارونه‌کاری است. زنان باید جلوه‌های زیبایی خود را برای شوهرانشان به نمایش بگذارند نه مردان و پسران بیگانه در خیابان.

اما متاسفانه زنان و دختران الگوهای رفتاری نادرستی را از والدین خودشان گرفته تا هنجار سازانی همچون هنرپیشه‌ها و امثال آنها و روش‌های نادرست در جامعه را دنبال می‌کنند. با توجه به اینکه در کشور ما، بانوان و زنان به‌طور اکثریت از زیبایی نسبی برخوردار هستند اما قدر خود را نمی‌دانند و با جراحی‌های مختلف و لوازم آرایشی چهره خود را تغییر می‌دهند، به‌طوری که بعضی اوقات شناخت‌شان برای نزدیکانشان دشوار می‌شود.

عقده خودزشت‌انگاری، ترس از تمسخر دیگران و همچنین نگرانی از عقب ماندن از قافله آرایش‌کرده‌ها، بسترهای فکری بخشی از زنان و دختران جامعه ما است. آرایش بیش ازحد تبعات و عوارض خاص خودش را هم به دنبال دارد. اولین عارضه آن خروج ارز در قبال ورود لوازم آرایش قلابی به کشور است. دومین زیان این حرکت، ایجاد تزلزل در ارکان خانواده است. وقتی یک مرد در خیابان این مانکن‌های رنگ روغن‌زده را می‌بیند و در خانه همسر خود را ساده ملاحظه می‌کند، در مقام مقایسه برمی‌آید.  

به هر حال انسان همیشه در معرض فریب شیطان است و همین مساله ممکن است سبب ایجاد روابط فراخانواده‌ای شود. آرایش بیش از حد، تحریک مردان نامحرم را نیز در پی دارد، به طوری‌که بعضی از آنها به خاطر غرایز نفسانی ممکن است حتی دست به جنایت هم بزنند.

مشکل در کمبود عزت نفس است

دکتر پرویز رزاقی، روان‌شناس و مدرس دانشگاه آزاد:  به اعتقاد من یک علت زیاده از حد آرایش کردن بعضی از خانم‌ها، یاد گرفتن این رفتار است. یعنی این رفتار و این روش را از ابتدای نوجوانی و به دلیل الگوبرداری از مادر و خواهر خود انتخاب کرده‌اند.  آرایش کردن بخش تفکیک‌ناپذیر آنان شده و ممکن است برای جلب توجه دیگران هم نباشد. دلیل دوم برمی‌گردد به اعتماد به نفس. یعنی خیلی‌وقت‌ها افراد با آرایش کردن یک هویت جدید پیدا می‌کنند و احساس رضایتمندی و خشنودی به آنها دست می‌دهد.

فرد با این‌کار احساس رشد و تفاوت  می‌کند. انگار به آن چیزی که می‌خواهد رسیده است. احساس می‌کند با آرایشی که می‌کند، به آن زیبایی که به دنبالش است دست پیدا کرده است. احساس می‌کند متفاوت با دیگران است. ضمن اینکه نیازی هم به نگاه و توجه دیگران نخواهد داشت. او برای دل خودش آرایش می‌کند تا به آن زیبایی که دوست دارد برسد. همین‌که احساس رضایتمندی به او دست می‌دهد کافی است و اصلا برایش مهم نیست که بقیه او را ببینند یا نبینند.

البته همیشه این‌طور نیست که حتما کسی که بیش از حد آرایش می‌کند، الزما کمبودی در زندگی‌اش دارد. سعی می‌کنم نگاهم به این موضوع متفاوت باشد زیرا هستند کسانی‌که این نگاه را دارند و برای دل خودشان آرایش می‌کنند. حالا شاید به نگاه دیگران هم اهمیتی ندهند.

انجام آرایش‌های غلیظ تبعات منفی هم دارد. اولین اتفاقی که می‌افتد این است که ارضای نیاز کاذبش باعث می‌شود تا نیاز او به سازندگی و موفقیت با مشکل مواجه شود؛ یعنی در دوران نوجوانی باید یک چیزی خلق کند و سبب بروز تحولی در پدیده‌ها شود اما به جایش با آرایش کردن، خودش را از هدف اصلی که همان موفقیت است دور می‌کند. چنین خانم‌هایی به دلیل آرایش غلیظی که دارند، چون آسیب‌های رفتاری و کلامی متوجه آنها می‌شوند، حتما باید مراقب خودشان باشند.  

پسران جوان هم از آسیب‌های آرایش‌های غلیظ برخی بانوان در امان نیستند. این مساله به خصوص روی پسرهایی که هنوز به پختگی لازم نرسیده‌اند، تاثیر بیشتری دارد. آرایش غلیظ بعضی از خانم‌ها باعث می‌شود تا پسر به جای اینکه به خلاقیت فکر کند، به آرایش‌های خاص آنها نگاه ‌کند.

مواردی داشتم که از آرایش غلیظ خانم‌ها لذت می‌بردند. مادری آمد و گفت که بچه من دیر به خانه می‌آید. از دانش‌آموزم علتش را پرسیدم گفت که از دیدن آرایش غلیظ خانم‌ها کیف می‌کند و فقط برای دیدن زیبایی‌هایشان آرام حرکت می‌کند و به همین علت است که دیر به خانه می‌رسد.