کتاب در برگیرنده زندگی سیاسی و خاطرات و تحلیلهای اسدالله تجریشی است که فعالیتهای سیاسی و زندانهای قبل از انقلاب را تجربه کردهاند.
این مجموعه در دههی سوم انقلاب اسلامی گردآوری و به چاپ رسید و بیانگر گوشهای از تاریخ مستند انقلاب اسلامی ایران است. مطالعه و بررسی کتابهایی از این قبیل که بیانگر شمهای از شرح حال مبارزان قبل از انقلاب است میتواند اطلاعات ارزشمندی در اختیار خوانندگان علاقهمند به تاریخ انقلاب بدهد.
تلاش شده است ضمن رعایت زمانی رخ داد و حوادث و وقایع نسبت به تحلیل و ذکر دلایل و عوامل، برخی از موارد به صورت گذرا مطرح شوند و سعی شود تا قالب فکری آن زمان به صورتی واقعیتر مجسم گردد.
فصل اول کتاب به دوران کودکی تا ورود به جریانات سیاسی اختصاص دارد. در این فصل به شکل ساختار خانوادگی و میزان تحصیلات و مشکلات و سختیهای آن دوران پرداخته شده است. همچنین دوران جوانی و شروع کار و تلاش برای سالیان پیاپی و بعد از آن ورود به بازار به عنوان سرآغاز فعالیتهای جدید خاطره گو تشریح شده است.
شروع مبارزات، عنوان فصل دوم است که در آن به بررسی نحوهی آشنایی تجریشی با دنیای سیاست و مبارزه و جهاد پرداخته شده است. همچنین اولین تجربهی سیاسی و آشنایی وی با نواب صفوی و فدائیان اسلام و اولین اقدام عملی در راستای اعتقادات مذهبی و پایداری در راه آن و شیفتگی به فعالیتهای مبارزاتی، شرح داده میشود. این دوران از عمر آقای تجریشی مقارن با رحلت آیتالله بروجردی و معرفی حضرت امام به عنوان مرجع تقلید است که شرح وقایع و نحوهی آشنایی با حضرت امام و تفکرات ایشان و پیشزمینههای قیام پانزده خرداد و دستگیری حضرت امام و شیوهی ساماندهی مبارزات و تجمعات مردم توسط مبارزان و رهبران و حضور در مبارزات و وقایعی چون سی تیر و یا پانزده خرداد از مسائل مطرح شده در این فصل است. حرکتهای پس از قیام پانزده خرداد و اقدام علما جهت جذب نیرو از قم برای مبارزات تهران و حمایت از حضرت امام و در نتیجه درگیر شدن و دستگیری اسدالله تجریشی برای اولینبار در جریان حمل نامهی علمای تهران به قم و در پی آن افزایش حضور ایشان در فعالیتهای سیاسی و دستگیری مرتضی تجریشی و برپایی مجالس روضه و عزاداری با تلاش و حمایت برادران تجریشی و دستگیری مجدد اسدالله به علت نصب عکس حضرت امام در حجره، از دیگر وقایع مطرح شده در این بخش است.
نقش روحانیت و مرجعیت، عنوان فصل سوم است که در آن به حضور روحانیت در رهبری و شکلگیری کلان مبارزات و نحوهی مبارزات حضرت امام با رژیم استبدادی و موضوع لایحهی انجمنهای ایالتی و ولایتی و جشنهای دو هزار و پانصدساله اشاره شده و هستهی اولیهی هیئت مؤتلفه و فعالیتهای آنها به اختصار معرفی گردیده است.
عضویت و فعالیت در سازمان مجاهدین خلق موضوع فصل چهارم است که نحوه و زمان شکلگیری سازمان مجاهدین بررسی میشود. موضوع دستگیری رهبران اولیهی سازمان و اعدام همهی رهبران به جز مسعود رجوی نیز بیان میگردد. ورود به سازمان از طریق یکی از بستگان و شروع کار تشکیلاتی در قالب نیروی سازمان در خیابان خواجهعبدالله انصاری و شناسایی مأموران امنیتی و افراد بلندپایه و ردیابی آنها و آشنایی و دوستی با افراد جوان و تبلیغ و توزیع کتابهای سازمان نیز به تفصیل شرح داده میشود.
همچنین دستگیری برادر ایشان آقای حاج مرتضی تجریشی و فوت مادر و فاصلهی این دو که منجر به برپایی تشییع جنازهی باشکوهی در بازار و حومهی آن شد و این مراسم خود به وسیلهای جهت افشاگری جنایات رژیم ستمشاهی و... گردید و در ادامه مبارزات اتفاقاتی به وقوع پیوست که زمینهی آشنایی با آقای لاهوتی و ایجاد ارتباط روحانیت با سازمان و دریافت و ارسال وجوهات شرعی به سازمان برای تقویت مبارزات مسلحانه از طریق آقای لاهوتی و برنامهریزی و کمک به روحانیت جهت تبلیغ سازمان در محافل خصوصی و عمومی در این فصل بررسی میگردد.
تغییر ایدئولوژی سازمان مجاهدین و تغییر مسئول سازمانی آقای اسدالله تجریشی از شهید حسن ابراری به وحید افراخته و در پی آن آشنایی و ملاقات با وحید افراخته (مسئول بخش مبارزات مسلحانهی سازمان) و مباحثهی ایدئولوژیک مذاکرات با وی در خصوص ایدئولوژی جدید سازمان و ریشهیابی و تحلیل انحرافات و التقاطهای آن، از موضوعات دیگر این فصل است که میتواند برای آگاهی خوانندگان نسبت به ریشههای نفاق فعلی مفید باشد. تصمیم جهت انتقال دو قبضه سلاح از ارتش به سازمان توسط زنجیرهای از افراد نظامی، روحانیت و آقای تجریشی و بهرام آرام که یکی از صدها فعالیت آقای تجریشی بوده بیان گردیده است و ماجرایی که منجر به زندانی شدن و شکنجههای طاقتفرسایی گردید که قلم از ذکر آن عاجز است؛ در این فصل بیان میگردد.
فصل پنجم به دستگیری و دورهی زندان ایشان اختصاص دارد که به نحوهی دستگیری و کنترل و مراقبتهای صورت گرفته طولانی توسط ساواک و متعاقب آن بازداشت وی به همراه شهید حسن ابراری و بازجویی و شکنجه در ستاد مشترک که طی آن انواع فشارهای جسمانی و روانی بر آنها اعمال میشود، میپردازد. نحوهی گرفتن اقرار و تنظیم پرونده و اسارت یک ساله در سلولهای انفرادی تاریک و نمور رژیم شاه و جریانات و وقایع قبل از دادگاه و برگزاری دادگاه و صدور حکم حبس ابد، انتقال به زندان قصر و آزار و اذیتهای آن زندان، وضعیت و نحوهی تقابل نیروهای مذهبی و غیرمذهبی در زندانها و فضای حاکم بر آنها و اطلاعات کلی از زندانیان و اسامی و استعدادهای آنها، پیامدهای فضای باز سیاسی در پی فشارهای بینالمللی و دیدار صلیب سرخ جهانی از زندانهای ایران و نحوهی برخورد زندانیان در بازگو کردن مسائل و مشکلات برای صلیب سرخ جهانی از موضوعات بسیار جالب و روشنگرانهای هستند که به تفصیل در این بخش تشریح شدهاند.
در فصل ششم که بسیار کوتاه است راوی فعالیتهای خود پس از انقلاب اسلامی را مرور کرده است خاتمهی کتاب با برخی از اسناد و تصاویری از آقای اسدالله تجریشی مزین شده و خود حسن ختامی نیکو بر این نوشتار گردیده است.
اسدالله تجریشی از بازاریهای قدیمی تهران، از طریق حسن ابراری با سازمان مجاهدین خلق مرتبط شد و آیتالله لاهوتی نیز به واسطه او بود که با مجاهدین ارتباط برقرار کرد. تجریشی پس از انقلاب، به حکم لاهوتی، رئیس کمیته بازار شد و در کابینه میرحسین موسوی نیز مشاور ابوالقاسم سرحدیزاده در مقام وزیر کار بود و پس از آن نیز معاون اسدالله لاجوردی در سازمان زندانها شد