از بقایای مدرسه دارالفنون گرفته تاسردر باغ‌شاه و میدان مشق از موزه ایران باستان تا کتابخانه ملی ایران. بله، این یک واقعیت غیر قابل انکار است که منطقه12 به دلیل قرار داشتن مهمترین اماکن تاریخی، فرهنگی و اقتصادی تهران از موقعیت خاص و حساسی برخوردار است.
این در حالی است که بیش از 30 درصد بافت‌های این منطقه قدمت 400ساله دارند. از دیگر سو با توجه به اینکه 70 درصد ساختمان‌های منطقه، عمری بالغ بر 15سال دارند بنابراین نوسازی بافت‌های فرسوده در این منطقه از اولویت خاصی برخوردار است و موجب شده کارشناسان از احتمال تغییر هویت تاریخی و فرهنگی این منطقه در جریان نوسازی، ابراز نگرانی کنند.
در همین حال از آنجایی که بخش قابل توجهی از بافت منطقه 12 تهران بخشی از میراث فرهنگی و تاریخی کشور محسوب می‌شود، حراست از آن نیز نگرانی دیگر مدیریت شهری پس از احیای بافت‌های فرسوده این منطقه است؛ چیزی که مهمترین نمود آن را باید در طرح ساماندهی بازار تهران جست‌وجو کرد. به همین دلیل به سراغ مهندس نادرکرمی شهردار منطقه 12 شهر تهران رفتیم و از او درباره چگونگی روند بازسازی و نوسازی این منطقه پرسیدیم.
- شهرداری منطقه 12 برای نوسازی بافت‌های فرسوده این منطقه چه اقداماتی انجام داده است؟
در منطقه 12 وقتی صحبت از بافت فرسوده می‌شود 2 نوع بافت متفاوت، مصداق پیدا می‌کند. از یک منظر بافت فرسوده به این معناست که واحدهای مسکونی فرسوده باید تخریب و از نو بازسازی شوند ولی از منظر دیگر بسیاری از بافت‌های فرسوده هم ماهیت تاریخی دارند. در مجموع باید بگویم که در منطقه 12 بافت‌های فرسوده بیشتر، املاک فرسوده هستند که با برنامه‌ریزی‌های مدونی که انجام شده برای املاک ریزدانه، املاک قدیمی و املاکی که دسترسی‌های مناسبی ندارند حدود 75هزار مترمربع زمین در محدوده منطقه 12 آماده کرده‌ایم که به دنبال آن ساخت خانه‌های جایگزین بافت‌های فرسوده آغاز می‌شود.
- این زمین‌ها بیشتر در کدام قسمت این منطقه واقع شده‌اند؟
بیشتر این زمین‌ها در جنوب منطقه همچون خانی‌آباد، خیابان تختی و حوالی آن واقع شده‌اند که در آنها حدود هزار و 200 مجموعه واحد مسکونی ساخته خواهد شد.
- در این صورت آیا هویت محله دستخوش تغییر می‌شود؟
در فرایند نوسازی بافت‌های فرسوده، تمام تلاش بدنه مدیریت شهری در این راستا بوده که تا حد امکان ساکنان محله پراکنده نشوند و تا جایی که ممکن است در همان محله بمانند تا احساس تعلقی که نسبت به محیط و محله خود دارند از بین نرود.
- به عنوان شهردار منطقه 12 چه اقداماتی را برای حفظ و حراست آثار فرهنگی و تاریخی این منطقه انجام داده‌اید؟
همچنان که می‌دانیم منطقه 12 ازجمله مناطقی است که قدمت زیادی دارد و این منطقه در گذشته محل زندگی بسیاری از بزرگان کشور نظیر آیت‌الله مدرس، پروین اعتصامی و بسیاری دیگر از نام‌آوران معاصر بوده است. بسیاری از این بناها در حال از بین رفتن بود که شهرداری اقدام به خریداری تعدادی از این بناها کرد و در حال حاضر سرگرم بازسازی این بناها هستیم. متاسفانه در حال حاضر بسیاری از بناهای تاریخی این منطقه به دلیل عدم رسیدگی سازمان میراث فرهنگی و گردشگری در حال تخریب است. به عنوان مثال از منزل آیت‌الله مدرس به عنوان انبار استفاده می‌شود یا منزل مستوفی‌الممالک- اولین وزیر مخابرات ایران – که در حال تخریب است.
- برنامه‌های شما برای ساماندهی بازار تهران چیست؟
خیلی رک بگویم که در ابتدای تصدی‌گری من در منطقه 12، از رفتن به بازار تهران امتناع داشتم اما الان با پیاده‌رو شدن خیابان‌های صف، باغ سپهسالار، کوچه مروی و 15خرداد فضای منطقه 12 خیلی تغییر کرده است و در سال جاری قرار است این پیاده‌روها گسترش یابند.
در حال حاضر اگر از خیابان ناصرخسرو به سمت شرق حرکت کنید در خیابان 15خرداد تا خیابان ناصرخسرو مغازه‌های پوشاک و اغذیه‌فروشی‌ها در حال فعالیت هستند اما امتداد آن به فروشندگان بیل، کلنگ و... می‌رسد. می‌شود گفت که به هیچ وجه فعالیت این اصناف تناسبی با بافت قدیمی بازار تهران به عنوان مرکز تجاری پایتخت ندارد. بنابراین مدیریت شهری به دنبال آن است که هویت منطقه12 را به عنوان یک مرکز تاریخی- اقتصادی احیا کند که البته این اقدام در مرحله اجرا با مشکلات خاص خود روبه‌رو است چرا که متاسفانه در سازمان میراث فرهنگی، به عنوان متصدی این امر هیچ اراده‌ای برای انجام اقدامات جدی به چشم نمی‌خورد.
- آیا تاکنون تعامل خاصی با سازمان میراث فرهنگی داشته‌اید؟
بله. اما متاسفانه این سازمان فقدان منابع مالی را بهانه می‌کند و در عمل آثار فرهنگی ما در حال نابودی است. سازمان میراث فرهنگی در این زمینه حداکثر اقدام جدی‌اش ثبت یک بنا به عنوان اثر تاریخی است و با این اقدام ضرر مضاعف مالی به مالکان این نوع بناها تحمیل می‌کند اما بدیهی است که مالکان این نوع بناها خیلی توجه جدی برای حفظ آن از خود نشان نمی‌دهند.
- همچنان که می‌دانیم در دوره مدیریت پیشین، روند ساخت و سازها متوقف شده بود که دلیل آن نیز آماده نبودن طراحی منظر شهری بود؛ آیا این رویکرد در دوره شما نیز تداوم دارد؟
خیر، در این دوره برخلاف دوره قبلی براساس طرح تفصیلی پیشین، مجوز ارائه شد که به دنبال آن میزان ساخت و سازها در طول سال 86 دوبرابر سال 85 شد و سال 87 نیز تقریبا معادل سال 86 بود و این نشان می‌دهد که سرعت بخشیدن در صدور پروانه به مردم یکی از راه‌های نوسازی بافت‌های فرسوده است.
- مهمترین درخواست‌های مردم از مدیریت شهری برای نوسازی بافت‌های فرسوده چه بوده است؟
مهمترین خواسته‌های مردم درباره تغییر نکردن مکان زندگی آنان است. همچنان که می‌دانیم در گذشته، شهر تهران شاکله کلی‌اش اینگونه بوده است که هر یک از اقوام در یک محدوده از شهر تجمیع شوند و متعاقب این روند، اینگونه اقوام خیلی علاقه ندارند که بافت زندگی و محل سکونت آنان دستخوش تغییر شود. به همین دلیل، وقتی آگاه می‌شوند که مدیریت شهری به صورت متمرکز می‌خواهد آنها را جابه‌جا کند از این اقدام استقبال می‌کنند. البته ما نظرسنجی خاصی در این رابطه انجام نداده‌ایم ولی گفته‌هایی که از مردم منطقه در مجامع عمومی شنیده می‌شود این است که اکثر مردم منطقه با این روند موافق هستند.
- به نظر شما اطلاع‌رسانی کافی در این زمینه انجام شده است؟
خیر، در جامعه ما مردم اصولا از تبلیغات راجع به اقدامی که قرار است در آینده انجام شود استقبال نمی‌کنند و آنها خیلی علاقه‌مند هستند که به صورت مستقیم در جریان فرآیند این اقدامات قرار گیرند. به عنوان نمونه اگر شهرداری به مردم بگوید می‌خواهد در محله، پارک درست کند مردم به این موضوع واکنش مثبت نشان نمی‌دهند. براین اساس و باتوجه به روحیه‌ای که مردم دارند اگر قرار است بین شهرداری و مردم در نوسازی بافت‌های فرسوده تعامل مطلوبی صورت گیرد باید مردم را در جریان روند اجرایی طرح‌ها قرار داد.
- یکی از معضلات جدی منطقه 12 ممنوعیت ساخت‌وساز در ارتفاع 7.5 متر است؛ برای رفع این معضل چه اقداماتی انجام داده‌اید؟
در این راستا تاکنون نشست‌های بسیاری با نمایندگان مجلس داشته‌ایم و آنان نیز عقیده دارند این قانون فاقد منطق کارشناسی است اما چون این رقم برای سازمان میراث فرهنگی تبدیل به یک خط قرمز شده است، سعی می‌کنند که از شکستن آن ممانعت کنند. واقعیت این است که محدودیت ساخت و ساز در ارتفاع بیش از 7.5 متر، خیلی معنا و مفهومی برای شهر تهران ندارد. این بحث زمانی مطرح بوده و مصداق داشته است که ارتفاع عمده ساختمان‌های تهران کوتاه بوده است و سعی می‌کردند با ساختن ارتفاعات 7.5 متری نشانه‌های شهری را در شهر رعایت کنند.
