محمد مهدی زاهدی در اجلاس رؤسای دانشگاهها با بیان اینکه اوضاع دانشگاههای کشور در زمینه وبومتریک (رتبهبندی سایتهای دانشگاهها) مطلوب نیست، گفت: هر چند 2دانشگاه پیامنور و تهران در زمینه وبومتریک حائز رتبههای زیر 2 هزار شدهاند اما وضعیت کلی دانشگاههای کشور در زمینه وبومتریک اصلا مناسب نیست و ضعف در وبومتریک تاثیر جدی در بحث رتبهبندی دانشگاهها در رتبهبندی جهاناسلام و رتبهبندی جهانی دارد.
وزیر علوم، تحقیقات و فناوری از رؤسای دانشگاهها خواست وبومتریک را جدی بگیرند و خطاب به رئیس مرکز منطقهای اطلاعرسانی علوم و فناوری تصریحکرد: دستورالعملی برای ارتقای دانشگاهها در زمینه وبومتریک تدوین و با امضای وزیر علوم یا معاون پژوهشی وزارتخانه به دانشگاهها ابلاغ شود تا دانشگاهها مورد توجه قرار دهند.
پیش از وزیر علوم، دکتر سیدامید فاطمی دبیر شورای IT وزارت علوم، تحقیقات و فناوری از ارزیابی و رتبه بندی دانشگاهها براساس معیار وبومتریک خبر داده بود. بهگفته وی یکی از طرحهای در دستور کار شورای IT وزارت علوم، تحقیقات و فناوری ارزیابی وب سایتهای دانشگاههاست که این ارزیابی بهصورت دقیق انجام و به هر دانشگاهی اعلام میشود.
در این ارزیابی نیز مانند ارزیابی وبومتریک لینکهایی به سایتهای دانشگاهی داده میشود که نشان دهنده داشتن مطالب مهم در سایت است و یکی از معیارهای مهم به شمار میآید. به روز شدن لینکها، طراحی ظاهری، به روز شدن سایت و اهمیت لینکهای موجود نیز در ارزیابی سایتهای دانشگاهها اهمیت دارند.
وبومتریک چیست؟
رتبهبندی وبومتریک دانشگاههای جهان یک اقدام ابتکاری برای بهینه ساختن نمود مؤسسههای علمی و تحقیقاتی در وب است؛ همچنین باعث ارتقای انتشار نتایج علمی بهصورت دستیابی باز میشود. این رتبهبندی در سال 2004 آغاز شد و براساس یک شاخص ترکیبی است که هم شامل حجم محتویات وب و هم در معرض دید قرار داشتن این صفحات است که طبق تعداد ارجاعات (Citations) آنها محاسبه میشود.
این رتبهبندی در ژانویه تا جولای هر سال براساس شاخصهای وب دانشگاهها و مراکز تحقیقاتی کل جهان، به روزرسانی میشود. این روند براساس بازه گستردهای از فعالیتهای پژوهشی است که در وب سایتهای آکادمیک بیان شده و خیلی اوقات با چشماندازی به شاخصهای بیبلومتریک (bibliometric) نیز است.
معیارهای وبومتریک دانشگاهها مشابه ضریب تأثیرگذاری (Impact Factor) مجلات است. Impact Factor یک شاخص کمی است که برای ارزیابی، مقایسه و رتبهبندی مجلههای علمی در رشتههای مختلف در سطح ملی یا بینالمللی به کار گرفته میشود.
این شاخص نشاندهنده فراوانی استنادهایی است که در طول یک دوره زمانی مشخص به یک مقاله چاپ شده در یک مجله داده میشود. ضریب تأثیرگذاری مجلهها نخستین بار
به وسیله دکتر یوگن گارفیلد و آیروینگ شر در دهه ۱۹۶۰ به مؤسسه اطلاعات علمی (ISI) آمریکا ارائه شد تا در انتخاب مجلههای علمی برای نمایه استنادی علوم به کار گرفته شود.
این عامل همه ساله توسط ISI یا مؤسسه اطلاعات علمی برمبنای ارجاعات به هر یک از مجلات علمی آن محاسبه میشود و نتیجه در گزارشهای ارجاع مجله یا Journal Citation Reports منتشر میشود. این ضریب، نه برای مقاله یا نویسنده، بلکه برای مجله محاسبه میشود.
محاسبه برمبنای یک دوره 3ساله صورت میگیرد (فرضا اگر در سال ۸۴ جمعاً ۴۰ ارجاع به یک مجله صورت گرفته باشد و در آن مجله در سال ۸۲ تعداد ۲۶ مقاله و در سال ۸۳ تعداد ۲۴ مقاله چاپ شده باشد، ضریب ارجاع آن مجله از تقسیم ۴۰ بر ۵۰ به دست میآید که 8/۰ است. یعنی بهطور متوسط هر مقاله آن نشریه 8/۰ مرتبه مورد استناد مقالات دیگر قرار گرفته است).
معیارهای وبومتریک میزان ارجاع به صفحات وب را مورد ارزیابی قرار میدهد.
رتبهبندی وبومتریک توسط Cybermetrics Lab در اسپانیا تهیه شده است. این واحد همانند یک رصدخانه علوم و فناوری در وب است. گروه پژوهشی سنجههای مجازی (CSIC)- یکی از بزرگترین سازمانهای عمومی پژوهشی اسپانیا و مرکز اطلاعات و مدارک علمی وابسته به شورای ملی تحقیقات اسپانیا (CINDOC) است. اطلاعات بیشتر درباره رتبهبندیهای دانشگاههای کل جهان را میتوان از طریق نشانی http://www.Webometrics.info به دست آورد.مستند به همین منبع قویترین وب سایت دانشگاهی ایران رتبه 990 جهان را دارد.
شاخصهای وبومتریک
1. ارزیابی آموزشهای برتر در وب: در این رتبهبندی وبومتریک به انتشارات اینترنتی توسط دانشگاهها و میزان اهمیت دادن این ارگانها به انتشار الکترونیک رتبه داده میشود.
2. حجم، قابلیت دید و اثر (Impact) صفحات وب منتشر شده توسط دانشگاهها فقط بر بازده آنها (ارجاع به مقالات، شرکت در کنفرانس، پایاننامه، گزارش و...) تکیه نمیکند، بلکه شامل موارد دیگری نیز میشود. این موارد شامل دورههای آموزشی، سمینارها، کارگاهها، کتابخانههای الکترونیک، پایگاههای اطلاعات، سامانههای چندرسانهای، صفحات شخصی و... است.
3. منابع اطلاعات و تفسیر آنها: دستیابی به صفحات وب اصولاً به واسطه موتورهای جستوجو فراهم میشود. این واسطهها رایگان، فراگیر و بسیار قدرتمند هستند. موتورهای جستوجو کلیدهای ارزیابی قابلیت دیده شدن و میزان اثر وبسایتهای دانشگاهها به شمار میآیند.