طبق برنامهریزی سنای آمریکا با تصویب نهایی این پیشنهاد، تمامی شرکتهای تولیدکننده، بیمهگذار و شرکتهای حملونقل دریایی که در معاملات بنزین با ایران همکاری داشته باشند، مشمول تحریمهای سنگینی خواهند شد. محرومیت از دریافت تسهیلات بیانگر یکی از تنبیهات همکاری با ایران در این زمینه خواهد بود. در حال حاضر 9 پالایشگاه در ایران در امر تولید بنزین فعال هستند.
متأسفانه طراحی پالایشگاههای ایران اکثراً قدیمی است و خروجی محصولات سبک آنها چون بنزین، سوخت جت و... پایینتر از حد استاندارد است و در عوض تولید محصولاتی چون نفت کوره، مازوت و غیره در آنها بالاست.
اگر چه طی سالهای گذشته، دولتها تلاش کردهاند که با بهسازی پالایشگاههای موجود، حجم بنزین تولیدی موجود را بالا ببرند اما با تمامی این اقدامات هنوز تا نقطه آرمانی فاصله بسیاری مانده است. معضل دیگری که به رشد مصرف بنزین در کشور کمکهای بسیاری کرده، خودروهای تولیدی کارخانجات داخلی بوده است.
با تمامی صحبتها و قول و وعدههایی که مبنی بر اصلاح مصرف این خودروها، داده شده، شاهدیم که هنوز، هیچکدام اقدام اساسی و قابل توجهی به اجرا درنیاوردهاند. از طرف دیگر طبق برنامههای وزارت نفت قرار است که چندین پالایشگاه نفت جدید چون امیدیه، آناهیتا، هرمز و... تا پایان سال 1391 به بهره برداری برسند و تا آن زمان و با اضافه شدن ظرفیتهای جدید، کشور هم در تولید بنزین و گازوئیل بهخودکفائی برسد و هم بتواند خود را بهعنوان یک صادرکننده فراوردههای نفتی در جهان مطرح کند.
با نگاهی به عملکرد 4سال گذشته مدیران وزارت نفت خواهیم دید که مجموعه عملکرد آنها در اجرای پروژههای مذکور بسیار ضعیف بوده و تصور اینکه پالایشگاههای مذکور با وضعیت فعلی در پایان سال 1391 به بهره برداری برسند، کمی دور از ذهن مینماید. تردیدی نیست که درصورت قطعی شدن تحریم فروش بنزین به ایران، وضعیت حملونقل داخل ایران دچار مشکلات بسیاری خواهد شد؛ زیرا که نزدیک به یک سوم بنزین خودروهای موجود در ایران از طریق واردات تأمین میشود و باید بپذیریم که درصورت روی دادن چنین برنامهای، ایران در وضعیت اضطرار قرار خواهد گرفت.
دولت نهم تا به امروز هیچ گونه بر نامه بلندمدت و قابل عنوانی برای کاهش مصرف فراوردههای نفتی ارائه نداده و در رؤیاییترین حالت حداقل به سه چهار سال زمان نیاز داریم که بتوانیم نیاز داخلی را برطرف کنیم. با این همه تفاسیر، هنوز بسیاری از نمایندگان سنای آمریکا و کارشناسان اقتصادیشان با اجرای این تحریم مخالفند. این تحریم به نوعی میتواند ادامه تحریمهای قبلی مبنی بر عدمهرگونه همکاری در ساخت پالایشگاه با ایران باشد.
از اینرو بهنظر میرسد که با عملی شدن این تحریم، ادامه همکاری شرکتها نفتی غربی در جهت توسعه صنایع پالایشگاهی ما، دستخوش آسیبهای جدی خواهد شد. با تداوم رشد مصرف فراوردههای نفتی در ایران و افت تولید اکثر چاههای نفتی کشور، میزان نفت استخراج شده در سال 1392 فقط میتواند جوابگوی نیاز پالایشگاههای داخلی باشد و در آن زمان، نفتی برای صادرات نخواهیم داشت. رفع نقایص صنعت خودرو نیز باید هر چه سریعتر در دستور کار مدیران دولتی قرار گیرد و با جدیت بیشتری پیگیری شود.
با تمامی این موارد، باید قبول کنیم که ما فرصتهای بسیاری را مخصوصاً طی سه چهار سال گذشته از دست دادهایم و دیگر چیز ی برای از دست دادن نداریم. شاید همین بیتفاوتیهای ما بوده که دولتمردان آمریکا را به این فکر انداخته که به سراغ نقاط ضعف ما بروند و تلاش کنند با تحریمهای مختلف، سدی در برابر پیشرفتهای هستهای ما ایجاد کنند.