نقش واسطه‌ها و دلال‌ها، اجحاف واردکنندگان، پایان فصل تولید داخل برخی مرکبات، قصه معروف پرتقال‌های اسرائیلی و معدوم‌شدن حدود2 تن پرتقال وارداتی، سرمازدگی و کاهش تولید و... برخی از عوامل مؤثر در نابسامانی قیمت و عرضه میوه و مرکبات قلمداد شده است. عواملی که اگر تاثیر آن بر وضعیت کنونی بازار میوه و مرکبات را بپذیریم بیش از آنکه‌ناشی از سودجویی و فرصت‌طلبی برخی افراد باشد، تبیین‌کننده سیاستگذاری‌های ناکارآمد و ضعف رصدکردن و نظارت بر واردات، قیمت‌گذاری و عرضه میوه است.
در حالی که مسئولان دولتی از هرگونه اظهار نظر در زمینه علت یا چگونگی این افزایش قیمت‌ها خودداری می‌کنند، برخی فعالان بازار و تشکل‌های غیردولتی به گمانه زنی در این زمینه پرداخته و عوامل مختلفی را در این امر دخیل می‌دانند. اما پیش از این برخی کارشناسان بخش کشاورزی با اشاره به ناکارآمدی سیاست‌های تنظیم بازار میوه و مرکبات، کاهش حقوق ورودی و سود بازرگانی برخی اقلام مرکبات را تنها اقدامی در جهت تامین سود بیشتر برخی واردکنندگان قلمداد و اعلام کرده بودند، پس از بحران اقتصادی و کاهش قیمت‌های جهانی، هزینه تمام شده مرکبات وارداتی به‌مراتب کمتر از قیمت‌های عرضه این محصولات در بازار مصرف داخلی است.
مسئولان وزارت بازرگانی که پیش از بحران مذکور و رشد فزاینده قیمت کالاهای مصرفی و واسطه‌ای در سطح جهان، نابسامانی بازار و افزایش قیمت برخی کالاها را دستاورد نظام جهانی برای مصرف‌کنندگان ایرانی قلمداد می‌کردند، اکنون سیاست، سکوت پیشه کرده و اظهار نظری در زمینه چرایی بی‌تاثیر‌بودن کاهش قیمت‌های جهانی و واردات میوه و مرکبات با کمترین تعرفه بر ارزان شدن قیمت میوه در بازار داخلی نداشته یا حداقل توجیه مناسبی برای افزایش قیمت این محصولات ارائه نمی‌کنند.
واردکنندگان مراعات نمی‌کنند
رئیس اتحادیه میوه فروشان تهران که تا پیش از این در مقاطع زمانی مختلف به مدد سیاست‌های مسئولان تنظیم بازار آمده و همواره وعده افزایش عرضه و کاهش قیمت میوه و مرکبات و اصلاح نظام توزیع این محصولات در چارچوب نظارت بر عملکرد میوه فروشی‌های تحت پوشش این اتحادیه را می‌داد، پس از افزایش قیمت و نابسامانی اخیر بازار میوه و مرکبات با تغییر رویکرد قبلی، اعلام کرده است: علت افزایش قیمت برخی اقلام میوه، واسطه‌ها بوده و واردکنندگان بخش خصوصی میوه نیز مراعات مردم را نمی‌کنند. حسین مهاجران می‌افزاید: واسطه‌ها با تمام شدن میوه‌های تولید داخل، میوه‌های سردخانه‌ای و انباری وارداتی را با چند برابر قیمت وارد بازار می‌کنند. دولت با حذف حقوق ورودی و سود بازرگانی مرکبات در ایام عید به‌دنبال تنظیم بازار میوه بود اما واردکنندگان بخش خصوصی میوه مراعات مردم را نمی‌کنند.
شایعه‌ای برای افزایش قیمت
اکنون قیمت انواع میوه از جمله میوه‌های نو‌برانه در بازار با افزایش روبه‌رو شده است. به نحوی که قیمت سیب و پرتقال در بازار تهران با افزایش روبه‌رو بوده و در برخی موارد به دو‌برابر قیمت‌های پیش از عید و سال گذشته نیز رسیده است. با این شرایط فعالان بازار از افزایش قیمت میوه‌های نو‌برانه نیز خبر داده و علت آن را سرمازدگی اعلام می‌کنند. این دیدگاه در حالی مطرح می‌شود که بسیاری اعتقاد دارند، میزان سرمازدگی آنقدرها هم که شایع شده گسترده نیست، این شایعات برای سوءاستفاده دلال‌ها ساخته شده و نباید بازار میوه‌های تابستانه را تحت‌تأثیر قرار دهد.با این روند اکنون قیمت پرتقال، زردآلو، نارنگی، سیب‌درختی، توت‌فرنگی، موز و گوجه درختی نسبت به سال گذشته حدود دو برابر افزایش یافته است.
پرتقال‌های مشکوک معدوم
قصه پرتقال‌های مشکوک یا مجعول اسرائیلی نیز از دیگر موضوعاتی است که به اعتقاد برخی دست‌اندرکاران با کاهش عرضه موجب کمبود و نابسامانی قیمت مرکبات شده است. با وجود دیدگاه‌های قبلی مسئولان وزارت بازرگانی در زمینه تاثیر مباحث سیاسی در عرضه این پرتقال‌ها، تازه‌ترین خبرها حاکی از آن است که این پرتقال‌ها به‌دلیل مقاصد سیاسی جعل نشده بلکه به اشتباه به کشورمان وارد شده است. دیدگاهی که بیانگر ضعف نظارت بر واردات محصولات کشاورزی در دستگاه‌هایی مانند گمرک است و نابسامانی نظام عرضه این محصولات است.
یکی از واردکنندگان میوه به کشور از معدوم کردن 2 تن پرتقال با مارک منتسب به «رژیم صهیونیستی» خبر داده است. عبدالرحمان ارجمندی می‌افزاید: 2 تا 3 تن از پرتقال‌های چینی با برند رژیم صهیونیستی که باید برای ژاپن صادر می‌شده در محل به اشتباه، مستقیما وارد بندرعباس شده است که در این ارتباط بنده بی‌تقصیر شناخته شده‌ام، چرا که تحویل بار توسط ای‌میل یا فکس صورت می‌گیرد و گمرک ایران پس از چک کردن کامل بار، اجازه ترخیص کالا را صادر می‌کند.
به گفته این واردکننده مرکبات، به‌هرحال2 تن پرتقال وارداتی به کشور معدوم شده و نمی‌توان تاثیر این امر بر نابسامانی قیمت مرکبات در بازار را نادیده گرفت گرچه ارجمندی با بیان اینکه اکنون 30هزار تن پرتقال در حال ورود به ایران بوده از کاهش شدید قیمت پرتقال و موز تا 2 هفته آینده نیز خبر داده است.
