اقدام شهرداری، پایان قانون‌شکنی است

مهندس محسن بهرام غفاری، رئیس سازمان نظام مهندسی ساختمان استان تهران در گفت‌وگو با همشهری ضمن مبارک خواندن این اقدام شهرداری تصریح کرد: در اینباره از دو منظر قانونی و تخصصی می‌توان اظهارنظر کرد. از دیدگاه تخصصی، ممکن است نظرات متفاوتی اعم از مثبت و منفی در اینباره اظهار بشود چرا که ممکن است برخی قائل به این مسأله نباشند ولی آنچه مسلم است هر شهر اندازه‌ای دارد که این اندازه باید در سطح و ارتفاع تعیین و مشخص بشود و این نکته در مورد همه شهرها صادق است. بر این اساس برآیند همه نظرات تخصصی این است که باید حدود شهرها از دو بعد ارتفاع و سطح مشخص شود؛ این اندازه وقتی در سند طرح جامع مصوب شد حکم قانون را پیدا می‌کند و در نتیجه به مجرد اینکه حکم قانون را پیدا کرد همه باید به آن ملتزم باشند فارغ از اینکه عده‌ای معتقد باشند که این به درستی به تصویب رسیده یا مخالف آن باشند.
وی با اشاره به اینکه اجرای این قانون تبعات بسیار مثبتی برای تهران دارد، خاطر نشان ساخت: بالاخره باید یک ارتفاعی برای تهران تعیین شود چرا که بدون محدودیت قائل شدن برای ارتفاع نمی‌توان شهر را ساخت؛ و عدم تمکین از این قانون سبب می‌شود تا هر کسی به خود اجازه دهد با اعمال نفوذ و قدرت در هر جایی ساخت و ساز کند و بعد هم به دولت تکلیف می‌کند که باید در محلی که ساخت و ساز شده، تأسیسات زیربنایی ایجاد کند، آب و برق‌ را تأمین نماید، تلفن بدهد، مدرسه و درمانگاه بسازد، خیابان بکشد و خلاصه همه خدماتی را که یک شهروند بدان نیاز دارد، در آنجا تأمین کند. این در حالی است که او برخلاف مقررات شهرسازی، ساخت و ساز کرده اما انتظار خدمات دارد. حال آنکه دولت نباید و نمی‌تواند تابع اراده افراد باشد. اینکه نمی‌شود هر کسی که منافعش ایجاب کرد، برود در دامنه کوه ساخت و ساز کند و بعد که تعداد ساخت‌وسازها زیاد شد، به دولت تحمیل کنند و فشار بیاورند که به آنها خدمات بدهد.
غفاری تأکید کرد: شهر از نظر ارتفاع و سطح یک توان و پتانسیلی دارد که باید ساخت و سازها منطبق با آن باشد. پیش از این کارشناسان، ساخت و ساز تا ارتفاع 1400متر را در تهران مجاز می‌دانستند اما بعد این ارتفاع تا میزان 1800متر افزایش یافت که این ارتفاع  رعایت نشد. نکته این است که بارها کارشناسان اعلام کرده‌اند که مثلاً آبرسانی در تهران باتوجه به تأسیسات موجود تا ارتفاع خاصی امکان‌پذیر است چرا که سازمان آب که در دامنه کوه تصفیه‌خانه ندارد. افزون بر این وقتی در بالا دست ساخت و ساز می‌شود در حقیقت منابع طبیعی تصرف ‌شده و مراتع و جنگل‌ها از بین می‌رود. نتیجه آنکه هنگام بارندگی، سیل بدون مانع، جاری می‌شود و فاجعه می‌آفریند.

طرح: داود کاظمی

پیامدهای قانون شکنی
رئیس سازمان نظام مهندسی ساختمان استان تهران می‌گوید: بلبشویی که امروز شهردار تهران در ساخت ‌و ساز وارث آن است، نتیجه عدم رعایت قانون طی 2دهه گذشته است. به خصوص که بزرگترین ناقض این قوانین در این دو دهه، خود شهرداری بوده است. بدیهی است وقتی خود شهرداری قانون را رعایت نکرده، چگونه می‌توان از شهروندان انتظار داشت که به قانون احترام بگذارند این مسأله‌ای است که در بخش ساخت و ساز طی 20سال گذشته رعایت نشده است.
وی افزود: 2سند در کشور وجود دارد، یکی طرح جامع و تفصیلی که به فرم و شکل‌گیری کالبد شهر حاکم است و دیگری مقررات ملی ساختمان که به شکل‌گیری واحد ساختمان از نظر کیفی حکمفرماست. بر این اساس برای رسیدن به نقطه مطلوب در ساخت و ساز شهری باید زمینه التزام و رعایت این دو سند فراهم آید. اما متأسفانه شهرداری طی دو دهه گذشته به میزان وسیعی هر دو سند را نادیده گرفته است. وقتی نقض قانون در این وسعت از طرف مدیریت اجرایی و نهادی که خود باید نگهبان این قانون باشد، صورت می‌گیرد، قطعاً باید منتظر آن بود که اشخاص صاحب نفوذ و قدرت در نقض این قوانین نسبت به سایرین پیش دستی کنند.
وی در پاسخ به این پرسش که اجرای این قانون تا چه اندازه در کنترل ساخت و سازهای بی‌رویه اثرگذار است ،گفت: از هر وقت که جلوی نقض قانون گرفته شود کاری مبارک و مفید است. چون یک اصل مهم برای اداره جامعه، حفظ حرمت قانون است که اهمیت آن به مراتب از شکل‌گیری شهر بالاتر است، بنابراین  اگر از همین امروز این قانون  را رعایت بکنند سودمند خواهد بود. از این رو باید به شهردار گفت که دستش درد نکند و خدا به او قوت بدهد. ما هم به عنوان سازمان نظام مهندسی ساختمان استان تهران از این اقدام استقبال می‌کنیم و همه مهندسان و جامعه مهندسی پشتیبان این اقدام هستند و با تمام توان تلاش می‌کنیم تا جلوی نقض قانون گرفته شود، چرا که این اقدام در صورت عملی شدن، پایانی برای قانون‌شکنی در عرصه ساخت‌و‌ساز است.غفاری تاکید کرد: هر چقدر ساخت وساز در ارتفاعات محدودتر شود، سبب حفظ منابع طبیعی و کاهش مخاطرات سیل می‌شود. به خصوص در ارتفاعات بالای 1800 متر که به گسل اوشان‌فشم نزدیکتر است از نظر زلزله بسیار مخاطره‌آمیز است.وی گفت: به هنگام وقوع زلزله یک عامل تخریب ساختمان، تکان خوردن زمین است که طبیعتاً هر چه ساخت و سازها به گسل نزدیک‌تر باشد، میزان خطر بیشتر است. ضمن آنکه در شرایطی که پتانسیل لرزه‌خیزی یکسان وجود داشته باشد، ساخت و ساز در دامنه‌ها و ارتفاعات نسبت به مکان‌های مسطح و فلات‌ها ناایمن‌تر است.
نکته دیگر اینکه در بحث لرزه‌خیزی، پدیده‌ای به نام راک فال (Rock Fall) وجود دارد به این معنا که وقتی در دامنه‌ها ساخت و ساز می‌شود در موقع وقوع زلزله، صخره‌های بالادست بر اثر تکان‌خوردن از جا کنده می‌شود و با حرکت و سقوط به سمت ساختمان‌های پایین‌دست فاجعه می‌آفریند. از همین رو متخصصان تاکید می‌کنند که تحت هیچ شرایطی نباید در دامنه ساخت و ساز شود؛ مسأله‌ای که رعایت نشده و انتظار می‌رود با اجرای این قانون این مشکلات برطرف شود.

اقدام شهرداری باعث تقویت شهرسازی است
مهندس منوچهر شیبانی‌اصل، رئیس انجمن صنفی مهندسان عمران شهر تهران، با تاکید بر ضرورت برخورد با متخلفان عرصه ساخت و ساز به ویژه ممانعت از ساخت و ساز در ارتفاعات بیش از 1800 متر به همشهری گفت: این عزم و اقدام شهرداری در وهله نخست، بحث الزام به رعایت برنامه‌های شهری و طرح‌های شهری را تقویت می‌کند  و نظم و انسجام در ساخت و ساز شهر را قدرت می‌بخشد و از آنجا که زمینه التزام به برنامه‌های شهرسازی را به عنوان چارچوب اساسی ساخت و ساز فراهم می‌سازد، اقدام بسیار مثبتی است.
در وهله دوم، با توجه به لرزه‌خیزی تهران، ضروری است ساخت و سازها کاملاً سنجیده و ایمن انجام شود بخصوص در گسل شمال تهران و اطراف آن که یکی از گسل‌های خطرناک است، ساخت‌وساز‌ها باید منطبق با مقررات و ضوابطی خاص باشد که از جمله مهم‌ترین این مقررات ممنوعیت ساخت و ساز در ارتفاعات بالای 1800 متر است که رعایت آن می‌تواند پشتیبان ایمنی در ساخت و ساز در این بخش باشد.
وی افزود: در مجموع هر اقدامی که درجهت تعهد به برنامه‌های شهری و طرح‌های جامع و تفصیلی و سامان دادن به کیفیت ساخت و ساز باشد، اقدامی مناسب است که باید تقویت بشود.
شیبانی اصل با اشاره به اینکه طی 2 دهه گذشته عدم رعایت مقررات و ضوابط شهرسازی و ساخت‌وساز، خسارت‌های جبران‌ناپذیری را درپی داشته است، گفت: هرگونه گسترش بی‌رویه شهر تهران یا هر شهری به معضلات و مشکلاتی منجر می‌شود که ممکن است در کوتاه‌مدت آشکار نشود،‌ اما در درازمدت مشکلات عدیده‌ای در زمینه خدمت‌رسانی به شهروندان را به بار می‌آورد و مسئولان شهری و خدمات‌رسانی را در تامین و تهیه زیربناها و تاسیسات شهری با مشکل مواجه می‌سازد و این همه، به دلیل عدم تمکین از برنامه‌های شهرسازی و جامع و تفصیلی است. مشکلاتی که جبران آن، نیازمند راهکارها و راه‌حل‌هایی است که بسیار هزینه‌بر است، به طوری که هزینه آن به مراتب بیشتر از هزینه‌های پیشگیرانه است.
این عضو هیأت‌مدیره سازمان نظام مهندسی ساختمان استان تهران با اشاره به استقبال مهندسان از این اقدام شهرداری تصریح کرد: مهندسان همواره درصدد ارتقای کیفیت ساخت و ساز هستند و بر این باورند که رعایت طرح جامع و تفصیلی در برنامه‌های ساخت و ساز شهری از یک سو ارتقای کیفیت ساخت و سازها را در پی دارد و از سوی دیگر سبب تامین محل‌های زیست و کار مناسب برای شهروندان می‌شود .
 این هدفی است که با وفاداری به اصول مهندسی و شهرسازی و کیفیت ساخت و ساز به دست می‌آید مشروط بر اینکه نهادها و اشخاص دست‌اندرکار صنعت ساختمان از جمله شهرداری و مهندسانی که درگیر ساخت و ساز هستند در مجموعه‌ای کامل و واحد با جدیت ضوابط شهرسازی و مقررات ملی ساختمان را رعایت کنند.