همشهری‌آنلاین - پروانه بندپی: اختلالات گفتاری کودکان، یک مشکل شایعِ جهانی است که دلایل و ریشه‌های دقیق آن هنوز یافت نشده است اما ژنتیک، تغذیه نامناسب مادر در دوران بارداری، ابتلا به برخی عوارض و سندروم‌ها مثل طیف اوتیسم و زایمان زودرس، انواع معلولیت‌های ذهنی، مشکلات شنوایی، ناآگاهی خانواده‌ها و مسائل روانی - اجتماعی کودکان در بروز و تشدید آن بی‌تاثیر نیست.
طبق آمارهای موجود، از هر ۵ کودک تا ۲ سالگی، یک کودک علائم تاخیر در گفتار دارد؛ یعنی نمی‌تواند کلمات را به درستی بیان کند، دیرتر از هم‌سالان خود حرف زدن را یاد می‌گیرد، کلمات دیگران را به خوبی درک نمی‌کند، نمی‌تواند افکار، احساسات و نیازهای خود را با کلمات منتقل کند، اغلب آنها در انجام فعالیت‌هایی مثل شنیدن کلمات، جملات و اعداد مشکل دارند و تکرار این موارد هم برایشان دشوار است.
متاسفانه تعداد زیادی از خانواده‌ها تاخیر در گفتار را مشکل قابل توجهی نمی‌دانند و تصورشان این است که مشکل کودک با گذر زمان رفع می‌شود. هرچند بسیاری از کودکان که دیر زبان باز می‌کنند، مشکل خاصی ندارند و به تدریج به هم‌سالان خود می‌رسند. با این حال توصیه کارشناسان به والدین این است که اگر نگران رشد زبان فرزند خود هستند، حتماً به موقع به متخصص مراجعه کنند. چراکه اختلالات گفتاری در کودکان می‌تواند بر زندگی روزمره آنها تأثیر بگذارد، ارتباط کودک با سایر کودکان و بزرگسالان را دچار مشکل کند و اگر حل نشود، بزرگسالی آنها را نیز به شدت تحت تاثیر قرار می‌دهد.
بیشتر بخوانید؛
-
۵ توصیه کلیدی به والدینی که کودک‌شان دیر زبان باز می‌کند | مراجعین بالای ۵۰ سال هم داریم | سن طلاییِ درمان را از دست ندهید
-
کودک اوتیسم را پیش این پزشکان نبرید | خیلی‌ها تا بزرگسالی متوجه نمی‌شوند که اختلال اوتیسم دارند | این اختلال در کدام کودکان وجود دارد؟
این علائم را دیدید، کودک را نزد متخصص ببرید/ سن طلایی برای درمان اختلالات گفتاری
صحبت نکردن تا ۲ سالگی، ناتوانی در صحبت با جملات کوتاه تا ۳ سالگی، ضعف و ناتوانی در پیروی از دستورالعمل‌ها، تلفظ‌های ضعیف، مشکل‌داشتن در کنار هم قرار دادن کلمات در یک جمله و رها کردن کلمات در جمله از علائم رایج تأخیر در گفتار هستند.
مرتضی پودینه، گفتاردرمانگر درباره علائم اختلال گفتاری در کودکان به همشهری‌آنلاین توضیح می‌دهد: علائم اختلال گفتاری در کودک، اول خود را به شکل «تاخیر در گفتار» نشان می‌دهد. بعد از تاخیر، «به صورت اوتیسم» خود را نشان می‌دهد. بعضی‌ها ممکن است از همان اول دچار اوتیسم باشند. مشکل بعضی از کودکان اما تاخیر در گفتار است که به دلیل مراجعه دیرهنگام تبدیل به اوتیسم می‌شود. بعضی از کودکان هم مشکل تلفظ دارند. بعضی از کودکان هم دچار لکنت می‌شوند.
این گفتاردرمانگر می‌گوید: قبل از هر چیز باید مراحل رشد روانی و کلامی کودک خود را بشناسیم. مثلا باید بدانیم که کودک در هر سنی باید چند کلمه بداند و چند کلمه باید حرف بزند. یک کودک یک‌ساله باید بتواند حداقل ۱۰ کلمه بگوید. یک کودک تا ۱.۵ سالگی باید ۲۰ کلمه جدید (مانند مامان، بابا، نه) را درک کند و به زبان بیاورد. یک کودک ۲ ساله باید بتواند ۳ کلمه در جمله بگوید و جمله کامل با اجزایش مثل فعل و فاعل را بتواند بگوید. مثلا «مامان آب بده.» یک کودک ۳ ساله باید ۴ کلمه در جمله داشته باشد؛ یعنی باید بتواند یک جمله کامل با اجزایش را به زبان بیاورد.
به گفته پودینه، تاخیر گفتاری در کودکانِ مبتلا به کم‌شنوایی، طیف اوتیسم، سندروم داون یا سایر سندروم‌ها طبیعی است. اما اگر کودک از نظر ذهنی و رشدی سالم باشد ولی علائم اختلالات گفتاری هم داشته باشد، تا زمان طلایی درمان نگذشته، باید او را نزد متخصص ببرند.
او تاکید می‌کند که زبان دو وجه دارد؛ وجه بیانی و وجه درکی. و این دو وجه در کودک باید همزمان با هم رشد کنند. درواقع این دو مقوله با هم ارتباط دارند و خیلی به هم وابسته هستند.
این استاد دانشگاه درباره سن طلایی تشخیص مشکلات گفتاری کودکان می‌گوید: سن طلایی تشخیص تمام اختلالات گفتاردرمانی از ۲.۵ سالگی است. اگر قبل از این سن بیایند، خیلی بهتر است. چون قبل از ۲.۵ سالگی هنوز زبان کودک شکل نگرفته و می‌توانیم وجه‌های زبان را در کودک تکمیل کنیم اما اگر خیلی دیر بیایند، کار ما و خودشان را سخت‌تر می‌کنند.
پودینه درباره مقایسه دخترها و پسرها در گفتار و دیرتر به حرف آمدن پسرها می‌گوید: این که می‌گویند پسرها دیرتر از دخترها حرف زدن را یاد می‌گیرند یا اصطلاحا زبان باز می‌کنند و به حرف می‌آیند، مبنای علمی ندارد و هرگز این مورد را نمی‌توانیم تایید کنیم.
این کارشناس گفتاردرمانی درباره گروه سنی مراجعینِ با اختلالات گفتاری توضیح می‌دهد: مراجعین ما از صفرساله تا افراد ۸۰ ساله هستند. از نوزادی که نارس به دنیا آمده و مشکل بلع و شیرخوردن دارد تا فرد ۹۰ ساله‌ای که سکته کرده یا به پارکینسون و ام‌اس و ... مبتلا شده است. سن اصلا فاکتور نیست. از روستاها هم تا دلتان بخواهد مراجعه‌کننده داریم. این افراد معمولا از طریق پزشکان مراکز درمانی به ما معرفی می‌شوند. یا از طریق رسانه‌های جمعی و فضای مجازی.
او می‌گوید: ما از کشورهای دیگر مثل اتریش و دبی و عمان و پاکستان هم مراجعه‌کننده داریم. دلیلش این است که مثلا در کشوری مثل اتریش، هم نیروی تخصصی کم است و هم خدمات تخصصی توانبخشی به خوبی ارائه نمی‌شود.
این گفتاردرمانگر به این موضوع مهم هم اشاره می‌کند که اختلالات گفتاری در مناطق چندزبانه بیشتر از مناطق تک‌زبانه است. او می‌گوید: مثلا در شهر زاهدان که مورد تحقیق ما بوده، دو زبان فعال بلوچی و فارسی رایج است و بعضا مردم به پشتو و اردو هم صحبت می‌کنند و به نظر می‌رسد که اختلالات گفتاری در مناطق چندزبانه بیشتر است.
بیشتر بخوانید؛
نظر شما