حرف‌های مسعود فراستی در حمله به بزرگان سینما چقدر مستدل است؟ چرا فراستی نه با نقدهایش بلکه با حملاتش به سینما و سینماگران شناخته می‌شود؟ او فیلم‌هایش را از کجا تهیه می‌کند که در درک نکات ساده فیلم‌ها هم دچار اشتباه می‌شود؟

مسعود فراستي

همشهری آنلاین: حرف‌های مسعود فراستی درباره فیلم جدید مارتین اسکورسیزی باز سروصدا راه انداخته و نام این منتقد توجه‌طلب را که بعد از «هفت» دیگر کمتر خبری از او شنیده می‌شود، بار دیگر مطرح کرده است. اما این نخستین بار نیست که فراستی با لحنی تند و آتشین، در حالی که سعی می‌کند خود را خیلی شکیبا نشان دهد، به فیلمی یا کارگردانی حمله می‌کند. اول فلش بکی بزنیم به بیش از یک دهه پیش.

معرکه‌گیری با حمله به بزرگان سینما! | چرا حرف‌های فراستی درباره اسکورسیزی مهم نیست؟

حمله به «همشهری کین»

اسفند ۱۳۹۱ مجله «۲۴» در شماره ۴۲ خود پرونده‌ای با عنوان «فیلم‌هایی که دیگر بزرگ نیستند» درآورد درباره فیلم‌هایی که زمانی جزء شاهکارهای مسلم تاریخ سینما فرض می‌شدند، اما در گذر ایام و در بازبینی‌های بعدی، به هر دلیلی، دیگر آن شکوه و صلابت سابق را ندارند و به نظر می‌رسد در ارزیابی‌های انتقادی بیش از حد جدی گرفته شده‌اند. در این پرونده منتقدانی از جمله آرش خوشخو، جواد طوسی، احمد طالبی‌نژاد، روبرت صافاریان و مسعود فراستی درباره فیلم‌هایی که به نظرشان بیش از حد تحویل گرفته شده‌اند نوشته بودند. منتقدی مثل آرش خوشخو، با لحنی شوخ و بیشتر پرسشی، تردیدش را درباره اهمیت برخی فیلم‌ها ابراز کرده بود. برای نمونه، نوشته بود فیلمی مثل «ژول و ژیم» (فرانسوا تروفو، ۱۹۶۲) زیادی فرانسوی است و حرصش را درمی‌آورد. یا جواد طوسی در متنی کوتاه، به سیاق خودش، جانب احتیاط را نگه داشته بود و در ارزش و اعتبار فیلم‌های کلاسیک تشکیک نکرده بود و اهمیت فیلمی جدیدتر مثل «آرگو» (بن افلک، ۲۰۱۲) را زیر سوال برده بود.

نوشته‌های منتقدان مختلف این پرونده، چه آنها که برای دوست نداشتن فیلمی استدلال به دست داده بودند و چه آنها که صرفا به ارائه فهرستی از فیلم‌های الکی‌بزرگ بسنده کرده بودند، لحنی آرام و متین داشتند و نمی‌خواستند دوست نداشتن فیلمی یا حتی بیزاری‌شان از آن را مایه آزار و تحقیر بقیه کنند، الا یک نفر. احتمالا حتی اگر نمی‌دانستید چه کسانی در این پرونده قلم ‌زده‌اند، ولی فقط می‌دانستید که مسعود فراستی هم در این پرونده مطلب دارد، به راحتی حدس می‌زدید آن یک نفر کیست که می‌خواسته با مطلبش به دشمن فرضی حمله کند و دمار از روزگارش درآورد.

فراستی در متنی با تیتر «بادکنک» درباره دوست نداشتن که نه، نفرتش از «همشهری کین» نوشته. یورش فراستی به «همشهری کین» و به طور ضمنی دوستداران فیلم این‌طور شروع می‌شود: «هیچوقت همشهری کین را دوست نداشتم اما آخرین‌باری که در کلاس برای تحلیل آن را دیدم از فیلم بدم آمد و در پس فرم‌گرایی متظاهر، پیچیده‌نما و مرعوب‌کننده‌اش جز شعبده‌بازی فرمی روشنفکرانه ندیدم. آزاردهنده‌ترین چیز فیلم این است که هم در درون اثر و هم بیرون آن ــ خبرنگار فیلم و تماشاگر ــ در پی یافتن نمادی هستند که شاید بشود در پس آن کین را توضیح داد: رزباد. در عجبم که طی دهه‌ها، فیلمساز توانسته منتقدان جهان را به سخره بگیرد و به جای فیلم ساختن درباره یک آدم خیالی اما در واقع جعلی، نماد نوستالژیک تحویل ما بدهد و نه حتی خود نوستالژی. آیا منتقدان نوستالژی‌بازند یا نمادباز؟»

معرکه‌گیری با حمله به بزرگان سینما! | چرا حرف‌های فراستی درباره اسکورسیزی مهم نیست؟

گاف عجیب فراستی در تحلیل همشهری کین

همین پاراگراف آغازین نوشته فراستی چند سوال را پیش می‌کشد که پاسخ به آنها توضیح می‌دهد چرا استراتژی او در نقد، حمله تمام‌عیار و ضربتی به حریف (فیلم، کارگردان، بازیگر، تماشاگر و منتقدان دیگر) با هدف بیشترین تخریب است.

اول، چرا «همشهری کین»؟ چون از ۱۹۶۲ تا ۲۰۰۲ به مدت ۵۰ سال در ۵ دوره نظرسنجی مشهور مجله «سایت اند ساوند» در رتبه نخست برترین فیلم تاریخ سینما قرار داشت تا اینکه در سال ۲۰۱۲ به «سرگیجه» هیچکاک، کارگردان محبوب فراستی، باخت و به رده دوم رفت. نقد برای فراستی نوعی زورآزمایی است و او دوست دارد به مصاف حریفان قدر برود. ابراز انزجار از فیلمی کوچک یا کارگردانی معمولی، نام و اشتهاری ندارد، ولی حمله به بزرگان است که شهرت می‌آورد. پس، سر وقت نام بزرگی مثل «همشهری کین» و ارسن ولز رفتن سرمایه‌گذاری بزرگی به حساب جیب دیگران است.

دوم، تحلیل کجاست؟ فرم‌گرایی، پیچیدگی، روشنفکری دلیل بد بودن هیچ فیلمی نیست. کارهای هیچکاک و فورد و کوروساوا که کارگردانان محبوب فراستی‌اند، بی‌فرم و سرراست و ضد روشنفکری‌اند؟ حرف‌ها و نوشته‌های فراستی پر از صفت و برچسب است و خالی از تحلیل و استدلال. وقتی چیزی را دوست ندارد، رگبار پرخاش و تحقیرش بر سر فیلم و فیلمساز چنان غریب و مهیب است که مخاطب را شوکه می‌کند و فرصت نمی‌دهد که بلافاصله به رویکرد سلبی و بی‌استدلالش فکر کند.

سوم، ارسن ولز «همشهری کین» را با آن‌همه دردسر ساخت تا فقط منتقدان جهان را به سخره بگیرد!؟ دلیل‌تراشی از این سست‌تر و عوامانه‌تر می‌شود؟ منتقدان جهان باید منتظر می‌ماندند تا فراستی بیاید و اعلام کند که ولز شما را دست انداخته؟

چهارم، «همشهری کین» را چطور باید دیده و فهم کرده باشید که بگویید نوستالژی تحویل تماشاگر می‌دهد. صرف اینکه فیلم با فلاش بک روایت می‌شود، یعنی اینکه فیلمی نوستالژیک است؟ این برداشت از کارکرد فلاش بک خیلی پیش‌پاافتاده نیست؟ درضمن، مگر نه اینکه کل «چه سرسبز بود دره من» (جان فورد، ۱۹۴۱) ـــ که در چهاردهمین مراسم اسکار «همشهری کین» را شکست داد ـــ سرتاسرش فلاش بک است؟ «چه سرسبز بود دره من» نوستالژیک است یا «همشهری کین»؟

شاهکار فراستی در بد فهمیدن «همشهری کین» اینجا تمام نمی‌شود. او در پایان متنش گافی عجیب می‌دهد و می‌نویسد: «فیلم به نتیجه نمی‌رسد و خبرنگار پس از جست‌وجوی بسیار درنمی‌یابد رزباد چیست. به ناچار با جمله‌ای شعاری که: «هیچ واژه‌ای نمی‌تواند زندگی کسی را توضیح دهد» به پایان می‌رسد؛ اما با یک نریشن الصاقی روی تصویر لژ در حال سوختن، که رزباد این است، اعترافی به شکست فیلم می‌کند و فیلمساز. اما متاسفانه ما همگی بسیار دیر به آن پی می‌بریم.»

واقعیت این است که نریشن مورد اشاره فراستی فقط، توجه کنید فقط، در نسخه دوبله فارسی وجود دارد، نه در نسخه اصلی. برای شیرفهم کردن مخاطب عام این جمله در دوبله فارسی اضافه شده که فراستی هم همان نسخه را دیده و تحلیلش را هم بر اساس آن نوشته. تأسف‌آور نیست که منتقدی که مدعی است دارد دست ارسن ولز خطاکار را رو می‌کند، حتی نسخه اصل فیلمش را ندیده؟ باید پرسید ایشان نسخه‌های فیلم‌هایش را از کجا تهیه می‌کند که چنین گاف‌هایی می‌دهد؟ همین چند ماه پیش هم در نقد فیلم «جنگ جهانی سوم» ساخته هومن سیدی گفت: «خیلی زور داره که زیر تمام پلان‌های فیلم نوشته میشه به نام ایران. نه ایران می‌فهمه. برای جشنواره‌های درب و داغون اون‌وری ساخته شده. اولین بار هم اونجا نمایش داده شد. به نام ایران!» البته مسلم است که زیر پلان‌های فیلم سیدی چیزی نوشته نشده بود و «به نام ایران» گویا نام یکی از سایت هایی بوده که نسخه قاچاق فیلم را منتشر کرده و لوگوی خودش را پایین تصویر گذاشته.

معرکه‌گیری با حمله به بزرگان سینما! | چرا حرف‌های فراستی درباره اسکورسیزی مهم نیست؟

منتقدی که عاشق «شو» اجرا کردن است

به اشتباهات پرشمار فراستی مثل غلط خواندن شعر فردوسی در برنامه «کتاب‌باز» با آن جدیت کاریکاتوری حماسی یا چاپ نامه‌های جعلی داستایوفسکی در مجله خودش، «فرم و نقد»، اشاره نکنیم که بعدا معلوم شد این نامه‌ها را نه داستایوفسکی، که جوانی ایرانی نوشته. حتی نیازی نیست که یادآوری کنیم متن‌های ملال‌آور و خشکی که فراستی در تجلیل و ستایش هیچکاک و فورد و برگمان و فلینی و کورورساوا در کتاب‌هایش نوشته تقریبا مشابه‌اند و می‌توان نام فیلمسازان را در این متن‌ها عوض کرد بدون اینکه چیزی خراب شود. ستایش‌ها همیشه یکی است، همان‌طور که نکوهش‌ها و حمله‌ها هم یکی است.

چیزی که برای فراستی مهم است بزرگی و نام و شهرت و اعتبار فرد مورد سوءقصد است تا خودش را به مرکز توجهات بیاورد. او منتقدی است که سودای مهم‌تر بودن از فیلم‌ها و کارگردانان و بازیگران را دارد. او همیشه از چیزها و افرادی متنفر است که از او مهم‌تر هستند. سیر کاری‌اش و نوع ارتباطش با فیلمسازان ایرانی هم نشان می‌دهد که او تحمل فیلمسازان بزرگ را ندارد. ابراهیم حاتمی‌کیا و مجید مجیدی تا وقتی در شروع راه بودند، فراستی حامی‌شان بود، اما وقتی به شهرت رسیدند، به هدف حملات او تبدیل شدند.

فراستی نمی‌خواهد منتقد سینما باشد، او از نظر روانشناسی عاشق «شو» اجرا کردن و دیده شدن است. او بیش از هر چیز معرکه‌گیری است که به حضور تماشاگر محتاج است. حمله به اسکورسیزی را هم باید در لوای همین استراتژی فراستی دید.اسکوریزی که فیلمش در اغلب فهرست‌های برترین فیلم‌های سال حضور دارد، فرصت خوبی برای فرو نشاندن عطش توجه‌طلبی فراستی است. فراستی می‌گوید اسکورسیزی فیلمساز بدی است، اما خودش زمانی در برنامه «هفت» گفت که «شرط اول» (مسعود اطیابی، ۱۳۸۸) فیلمی بهتر از «جدایی نادر از سیمین» است. می‌بینید که حرفِ سلیقه و ترجیح نیست، حرف استفاده از فرصت‌هاست که فراستی در این کار تبحر ویژه ای دارد. او همیشه قدر فرصت‌ها را می‌داند.

کد خبر 817286
منبع: همشهری آنلاین

برچسب‌ها

پر بیننده‌ترین اخبار سینما

دیدگاه خوانندگان امروز

پر بیننده‌ترین خبر امروز

نظر شما

شما در حال پاسخ به نظر «» هستید.
captcha

نظرات

  • نظرات منتشر شده: 25
  • نظرات در صف انتشار: 2
  • نظرات غیرقابل انتشار: 11
  • حامد IR ۱۹:۲۱ - ۱۴۰۲/۰۹/۲۹
    25 5
    خداروشکر بالاخره ی نفر پیدا شد از این آقای همیشه مدعی ایراد بگیره
  • محمد IR ۲۰:۰۴ - ۱۴۰۲/۰۹/۲۹
    12 28
    خب مرد حسابی فراستی نظر خودش را میگوید نظر دیگران را که نمیگوید همین تحلیل شما از نقدهای فراستی بمعنی اینه که شما جز حرف خودت به حرف دیگران اهمیت نمیدهید از قضا فراستی طرفدارانی هم دارد این را مطمئنم دولتی نقد نمیکند فراستی سینما میشناسد تعارفی با گسی ندارد در نفد فیلم حضرت محمد ص مجیدی بی رودرواسی گفت فیلم خوبی نیست ایشان خیلی جرئت دارد بنده طرفدار اسکورسیزی هستم عاشق کاراش هستم اما دلیل نمیشه که به فراستی بد بگم ازقضا در هفت رک حرفاشو میزد که به خیلی ها بر میخورد بنظرم شما باید هم از فراستی عذرخواهی کنید هم از خوانندگان
    • IR ۱۵:۵۷ - ۱۴۰۲/۱۰/۰۱
      5 3
      اخه مرد حسابی به کسی که فیلم را بدون اینکه ببیند نقد میکند میگی جرعت دار!؟ شاید خودتم مثل فراستی فیلم میبینی
  • HU ۲۰:۲۲ - ۱۴۰۲/۰۹/۲۹
    32 14
    کسی که واسش ورود آقایون ممنوع میشه فیلم ایده آل چه توقعی دارین؟! دری به تخته خورده و شده منتقد شماره یک ایران!!اگه قبل انقلاب بود ، هیچ وقت ایشون به عنوان یه منتقد مهم مطرح نمیشد. بهر حال به نظر من اظهارات ایشون ارزش شنیدن و نقد کردن رو نداره!!🙄😳😡😯
  • جانباز شیمیایی رسمی ایران عزیزم IR ۲۰:۴۶ - ۱۴۰۲/۰۹/۲۹
    12 42
    لطفا نظر مغرضانه نده!آقای فراستی باسواد ترین منتقد ایرانیان عزیزه، اگه تو مشکلت چیز دیگه ست، بگو!؟معرکه گیری مال دشمنان ببسواد ایشونه...
    • IR ۱۵:۵۹ - ۱۴۰۲/۱۰/۰۱
      3 2
      کسی که به فراستی میگه باسواد خودش بی سواد تر از فراستی است
  • عبدالله IR ۲۲:۳۳ - ۱۴۰۲/۰۹/۲۹
    8 50
    سلام به سردار نقد ایران،سلام به منتقد متفکری که صریحترین،بهترین نقدها را با زبان ساده برای دوستداران سینما بیان میکنه،جایش در جشنواره فجرسال گذشته خالی بود،انشاالله امسال ایشان را در قاب تلویزیون ببینیم
  • عشق فیلم IR ۲۳:۰۳ - ۱۴۰۲/۰۹/۲۹
    8 36
    مشکل آقای فراستی دوچیزه اول اینکه سوادش نسبت به بقیه منتقدا بالاتره و اونا حرفاشو نمیگیرن دوم اینکه زبانش تنده . رک بودن و تند بودن باهن فرق دارن احتیاجی به این همه تند بودن نیست ولی در کل به نظر من با اختلاف بهترینه.
  • فقط خدا IR ۲۳:۵۹ - ۱۴۰۲/۰۹/۲۹
    3 6
    فراستی کی باشه که بدونه سلطان اسکورسیزی کیه فراستی اصلا حد و اندازش به یک سکانس های فیلم سلطان اسکوسیزی نمیخوره فراستی کی باشه
  • کیا IR ۰۰:۳۲ - ۱۴۰۲/۰۹/۳۰
    10 2
    به نظر من بیسواد ترین منتقد ایران همین آقای فراستی است‌.کسی که میکه فیلم اخراجیها فیلم فاخره دیگه تا تهشو بخونید.
  • فری IR ۰۰:۵۱ - ۱۴۰۲/۰۹/۳۰
    6 2
    شما هم با حمله به آقای فراستی قصد بزرگنمایی دارید. دست از پرستش اورسون ولز و اسکورسیزی بردارید
  • محمدی IR ۰۴:۰۶ - ۱۴۰۲/۰۹/۳۰
    4 6
    به عنوان پژوهشگر هنر و سینما باید بگویم این شخص یک فریم فیلم بلد نیست بسازد و دیگر اینکه تفسیر او از سینما کاملآ اشتباه است
  • رضاییان IR ۰۵:۲۸ - ۱۴۰۲/۰۹/۳۰
    8 3
    دردم میگیره وقتی مردم کشورم رو میبینم از لمپنی چون فراستی با احترام و تمجید سخن می کنند. با این مردم تا هست همین هست..
  • ایمان IR ۱۱:۵۵ - ۱۴۰۲/۰۹/۳۰
    4 0
    به خدا قسم براستی با سواد نیست. تنها صدا و سیما معروفش کرده اگر فرصتی با سواده بابک احمدی که از دهه ۶۰ نقدهای سینما نوشته و الان فراستی نقدهای رو از کتابهای اون میگیره چیه؟ فردوسی خونیش رو که همه دیدیم. علاوه بر این فراستی برای یک منتقد تخیل ضعیفی داره... منتقد هم باید خلاق باشه!
  • کریستین بیل IR ۱۴:۰۳ - ۱۴۰۲/۰۹/۳۰
    3 2
    فراستی برا جلب توجه کم مونده تو اینستا با تتلو کل کل کنه...بابا اصن تو در حدی نیستی همشهری کین به زبون بیاری...بشین پای فیلمای حاتمی کیا اونا رو نقد کن...یاد اون حرفش افتادم ک گفت من فیلمهارو ندیده نقد میکنم... مثلا خواستی حرف تاریخی بزنی
  • زیگ IR ۱۴:۱۴ - ۱۴۰۲/۰۹/۳۰
    2 1
    اصلا چرا باید علایق و کینه های یه شخص برامون مهم باشه. حالا هر چی سعی در جلب توجه داشته باشه. عقبه ایشون از سال پنجاه تا یک دهه بعد رو بررسی کنید، متوجه تضاد درونی و خشم تل انبار شده ذهنیش خواهید شد.
  • سهیل IR ۱۴:۲۲ - ۱۴۰۲/۰۹/۳۰
    6 2
    فراستی فیلم پرسونا رو هم قبول نداره... ایضا بابیلون رو
  • IR ۰۱:۴۴ - ۱۴۰۲/۱۰/۰۱
    4 2
    شیر مادرت حلالت نویسنده مقاله
  • بهرام IR ۰۷:۱۱ - ۱۴۰۲/۱۰/۰۱
    5 2
    یه شاهنامه خوانی از این آقا دیدم !!! چی بگم !!! مایه خجالت وآبروریزی !!!
  • وحید US ۱۰:۰۵ - ۱۴۰۲/۱۰/۰۱
    8 2
    فراستی دید یکساله کسی ازش حرف نمیزنه گفت چی بگم که بشه مسخره ترین حرف دنیا و بیام تو دید اومد به اسکورسیزی گیر داد حالا چند وقت دیگه به نولان گیر میده این بنده خدا عشق توجه داره جدی نگیرید زیاد ایشونو
  • محمد IR ۱۴:۰۳ - ۱۴۰۲/۱۰/۰۱
    3 5
    فراستی هر کارش بکنی آدم با سوادی است که از قضا سینما و فیلم خوب و بد را درست می شناسد و شاید از نظر مخاطب عام یک فیلم جالب باشد ولی حرفهایش اکثرا درست است حالا شما سعی کردید که بگویید نمی فهمد بحث دیگری است من فراستی را می شناسند ببخشید شما
  • IR ۱۶:۰۵ - ۱۴۰۲/۱۰/۰۱
    5 1
    فراستی یکی از بی سواد ترین انسان هایی است که به نقد فیلم مشغول است و جالب است که تعدادی از مردم او را باسواد میدانند،البته در سواد کسانی که از یک بی سواد به عنوان باسواد یاد می کنند باید شک کرد
  • Armin IR ۱۷:۱۳ - ۱۴۰۲/۱۰/۰۲
    0 3
    من فراستی رو قبول ندارم ولی همشهری کین واقعا مزخرفی بود و الکی برچسب فیلم روشنفکرانه را زدن
  • میثم IR ۲۳:۱۶ - ۱۴۰۲/۱۰/۰۲
    3 0
    فراستی ی بی سوادی هستش که بزرگترین لکه ننگ در سینما میشه حسابش کرد این آدم بنا بر منافع و سفارش حرف میزنه باورش شده منتقد هستش در حالی که حضور این افراد هیچ سودی ندارن و ضرر هم دارن
  • روشنا IR ۰۰:۲۴ - ۱۴۰۲/۱۰/۱۴
    0 2
    با سلام،استاد مسعود فراستی عزیز یک تمام عیار در نقادی است که بنده تا قبل ایشان کسی را نمیشناختم که به معنی واقعی کلمه نقد بلد باشد. اگههرکس امروز ویزکی از نقد بلد است آن را از فراستی آموخته؛چه قبول داشته باشد یا نداشته باشد.