به گزارش همشهری آنلاین، علی رهنما در کتابی که به تازگی از او ترجمه و چاپ شده است، عبارت جالبی را در باب حکومت پهلوی به کار می‌برد: استبداد مدرن. استبداد و خودکامگی‌ای که با گزینش مظاهر مدرن غربی سعی دارد مسیر به اصطلاح مترقی را در پیش گیرد. انتخابات، یکی از آن مظاهر غربی و متجددانه است که پهلوی آن را به شکل صوری و نمایشی پیگیر می‌شد تا جلوه یک نظام مترقی و مدرن را داشته باشد. محمدرضا پهلوی پس از کودتای ۲۸ مرداد ۳۲ به مانند پدرش با انتخابات فرمایشی و گزینش نمایندگان و تهدید و تطمیع، مجلسی ساخت که نه ملی بود و نه در پی مطالبات و حوایج ملت ایران.
شهادت تاریخ به روند فرمایشی بودن انتخابات
دخالت در انتخابات مجلس شورای ملی در عصر پهلوی شواهد بسیاری دارد که در کتاب‌ها و خاطرات رجال سیاسی آن دوران به تفصیل بحث شده است. مرور این خاطرات نشان می‌دهد که چطور مجلس به عنوان یکی از ارکان مردم‌سالاری از محتوا خالی شد. «گازیوروسکی» کارشناس آمریکایی حوزه تاریخ ایران، می‌گوید: «انتخابات مجلس در دوران پهلوی به ویژه پس از از کودتای ۱۹۵۳( کودتای ۲۸ مرداد) زیر سلطه نیروهای امنیتی برگزار می‌شد و شاه به موازات تحکیم کنترل خود بر حکومت، انتخابات مجلس را به صورت مستقیم تحت اختیار خود گرفت تا مطمئن شود که مجلس به شخص وی وفادار خواهد بود».
طبق گفته «حسین فردوست» از افراد بسیار نزدیک به شاه، در زمان انتخابات مجلس، یک کمیسیون سه‌نفره در منزل «اسدالله علم» نخست‌وزیر تشکیل می‌شد و این کمیسیون تعیین می‌کرد که نام چه کسانی از صندوق‌های رأی‌گیری برای نمایندگی در مجلس بیرون آید؛ بدیهی است که هر چه اظهار چاکری و مخلصی افراد نزد دربار بیشتر بود، شانس آنان نیز برای راهیابی به مجلس فرمایشی دوران پهلوی نیز بیشتر می‌شد.
برآمدن احزاب بله‌قربان‌گو
از دوره نوزدهم مجلس نیز، احزاب مصنوعی دولتی، جلوه‌ای دیگر از فرمایشی‌بودن انتخابات شدند. در شرایطی که شاه همه نیروهای مخالف را سرکوب کرده بود و سانسور شدیدی بر مطبوعات حاکم بود، دو حزب «مردم» و «ملیون»، که به احزاب «بله قربان‌گو» معروف بودند، ایجاد شدند. شاه در جهت جلب رضایت انگلیس و آمریکا، از سال ۱۳۳۶ دست به تأسیس این دو حزب زد تا نمایش دموکراسی در ایران را تکمیل کند. وی بر آن بود تا انتخابات دوره بیستم مجلس را به صورت حزبی برگزار کند. با اینکه «پهلوی دوم» با پوشش احزاب دست‌نشانده تلاش کرد وجهه خود را در برگزاری انتخابات پارلمانی با حزب ملیون و حزب مردم بازسازی کند اما تقلب در انتخابات مجلس بیستم در سال ۱۳۳۹ بسیار زیاد بود و در نهایت «پهلوی دوم» مجبور شد این دوره را باطل اعلام کند.
نظر شما