با بیان این مطلب است که معاون امور زیستگاه‌های سازمان حفاظت محیط‌زیست کشور نسبت به تخریب گسترده دریاچه ارومیه بیش از همیشه ابراز نگرانی می‌کند.
دکتر دلاور نجفی در گفت‌وگو با مهر با تاکید بر تخریب دریاچه ارومیه بر اثر عوامل انسانی و طبیعی، تهیه نخستین سند زیست بومی کشور با نام مدیریت حوضه آبریز دریاچه ارومیه را گامی برای نجات دریاچه ارومیه می‌داند؛
«این سند تلاشی برای جبران خسارت 25تا 30درصدی عوامل انسانی است که در آن وظایف تمامی نهادهای مرتبط به‌طور کامل مشخص شده است. برای تامین خسارات بخش انسانی دریاچه ارومیه برنامه مدیریتی تدوین‌شده، وزارتخانه‌های نیرو، جهاد‌کشاورزی، کشور و سازمان محیط‌زیست را موظف می‌کند تا وظایف خود را برای جبران بخشی از کمبود آب دریاچه به‌درستی انجام دهند.»
اما کمبود آب دریاچه که نجفی به آن اشاره می‌کند، میزانی قابل‌توجه است؛ «برای نجات دریاچه ارومیه 15 تا 16میلیارد متر مکعب آب لازم است.»
بیماری صعب‌العلاج ارومیه
اظهارات دلاور نجفی درحالی است که مدیرکل حفاظت محیط‌زیست آذربایجان غربی، بیماری دریاچه ارومیه را صعب العلاج می‌داند؛ «متأسفانه هم‌اکنون مساحت این زیستبوم طبیعی به‌شدت در حال کاهش است.»
به گفته کیومرث کلانتری، در اثر بروز خشکسالی پارک ملی دریاچه ارومیه در بستر بیماری به‌سر می‌برد و درصورت ادامه این روند شاهد وضعیت بدی در این زمینه خواهیم بود؛
«هم‌اکنون تراز آب پارک ملی دریاچه ارومیه به 50/1271متر از سطح آب‌های آزاد رسیده و این تراز 70/6متر کمتر از بالاترین تراز و 60/2متر نیز از تراز اکولوژیک پایین‌تر است.»
کلانتری میزان املاح موجود در آب دریاچه ارومیه را 360گرم بر لیتر عنوان می‌کند؛ «تا پاییز امسال حداقل یک متر دیگر هم تراز دریاچه ارومیه پایین خواهد رفت و این به خاطر تبخیری است که اتفاق خواهد افتاد.
تغییرات آب و هوایی، کاهش نزولات آسمانی، بالا رفتن دمای هوا، عدم‌استفاده صحیح و بهینه از آب در داخل حوضه آبی، کنترل روان آب‌ها و احداث سازه‌های آبی، حفر چاه‌های آب و راندمان پایین آبیاری در داخل حوضه آبریز دریاچه ارومیه از مواردی است که مدیرکل حفاظت محیط‌زیست آذربایجان غربی به‌عنوان علت اصلی وضعیت اسفناک پارک ملی دریاچه ارومیه از آنها یاد می‌کند.
بحران جدی دریاچه ارومیه در 20سال آینده مورد دیگری است که کلانتری به آن اشاره می‌کند؛ «بنا‌بر تحقیقات انجام‌شده از ۱۲سال پیش تا‌کنون نمودار تراز آب پارک ملی دریاچه ارومیه رو به پایین است و مطالعات مدیریت زیستبوم حوضه آبریز دریاچه ارومیه که با همکاری بانک جهانی به اتمام رسیده، نشان می‌دهد دریاچه ارومیه به‌عنوان دومین دریاچه شور جهان تا کمتر از ۲۰ سال آینده با بحران شدیدی مواجه خواهد شد.»
احتمال بحران جدی و خشک شدن دریاچه ارومیه، مسئله‌ای است که از سوی دیگر کارشناسان نیز مورد تاکید قرار می‌گیرد؛ «در حال حاضر خطر خشک شدن دریاچه ارومیه مهم‌ترین دغدغه مدیران کشور است.»این را علی نظری دوست، مدیر ملی طرح حفاظت از تالاب‌های ایران می‌گوید.
به اعتقاد این کارشناس، با اجرای طرح مدیریت یکپارچه حوضه آبریز دریاچه ارومیه و توجه به مدیریت مصرف آب کشاورزی و تغییر الگوهای کشت در 3 استان دریاچه ارومیه از خطر خشک شدن نجات پیدا می‌کند.
وی با بیان اینکه باید سالانه بیش از 5/3 میلیارد متر مکعب آب شیرین وارد دریاچه ارومیه شود، می‌گوید: به‌دلیل رعایت نکردن حقابه این دریاچه هم‌اکنون سهم ورودی آبی بسیار کمتر از این میزان است.
هدر رفتن آب
این اظهارات درحالی است که مدیرعامل آب منطقه‌ای آذربایجان غربی از هدر رفتن سالانه یک میلیارد و 600 مترمکعب آب آذربایجان غربی در بخش کشاورزی خبر می‌دهد؛
«این میزان هدر‌رفت 45 درصد کل آب استان را شامل می‌شود که ضایعه بزرگی برای کشاورزی آذربایجان غربی به شمار می‌رود.»
نقی کریمی، میزان تحویل حجمی آب به کشاورزان، نصب کنتورهای هوشمند برای چاه‌های عمیق، استفاده از پساب تصفیه‌خانه‌های استان و بازچرخاندن مجدد آب، تغییر الگوهای کشت، جلوگیری از حفر چاه‌های غیرمجاز، استفاده از ابزارهای مالی و قانونی برای مجازات متخلفان و آموزش سمعی و بصری کشاورزان را از مهم‌ترین راهکارها برای تامین هدر رفت آب در بخش کشاورزی و انتقال آن به دریاچه ارومیه عنوان می‌کند.
در چنین شرایطی است که دلاور نجفی، دفتر عمران سازمان ملل را حامی سند زیستبوم حوضه آبریز دریاچه ارومیه عنوان می‌کند و این برنامه را هدفی برای جبران برداشت آب برای کشاورزی، حفر چاه‌های غیرمجاز و مجاز و همین طور احداث سدها و توقف آب‌های جاری منتهی به دریاچه ارزیابی می‌کند.
این مقام مسئول، رئیس سازمان محیط‌زیست و 3 استاندار مناطق آبریز شامل کردستان، آذربایجان غربی و آذربایجان شرقی را امضا‌کنندگان این سند اعلام می‌کند؛ «در این سند تاکید شده که دستگاه‌های تحت امر دستورات لازم را اجرا کنند و این سند امروز در حال اجرا شدن است.»
