شاید در کوتاه مدت به نظر برسد تاثیر جدی در فرد نداشته باشد اما در دراز مدت آثار عمیقی بر سلامت روان فرد می‌گذارد و گاهی نیز استرس‌های کوچک خطرناکترند.
عوامل مختلفی موجب استرس در افراد می‌شود، مرگ عزیزان، طلاق و جدایی والدین، زنـدانی شدن، ازدواج کردن، نداشتن امنیت شغـلی، اخراج از کار، تغییر شغـل، بازنشستگی، شنیدن دروغ و فریب خوردن‌های متوالی، ناکامی و شـکـست در امـور زندگی، کـشمـکـش، ناسـازگـاری و تعـارض با خـود یا دیگران، ناامنی‌های اجتماعی، نــداشـتن درآمـد کافی، نداشتن دوست و فامیلی که انسان به حمایت آنها امیـدوار باشد، معلولیت یا داشتن یک معـلول در خانـواده، بیماری شدید و غیرقابل درمان یا دشوار درمان، حوادث و اتفاقات تلخ فردی یا اجتماعی و بدهکاری، بخشی از این عوامل است که می‌تواند استرس‌زا باشد.
دکتر ناصر قاسم‌زاد روانشناس در این‌باره می‌گوید: هیجانهای مثبت و منفی که در زندگی فردی یا اجتماعی شخص رخ می‌دهد اگر از یک حد طبیعی بالاتر رود آثار جبران‌ناپذیری در بهداشت روان فرد و اطرافیان او می‌گذارد. البته همه اینها بستگی به میزان ظرفیت افراد دارد.
وی معتقد است ما هنوز راه‌های مقابله با این مسئله مهم و آموزش‌های لازم را به خانواده‌ها به خصوص جوانان یاد نداده‌ایم. مخصوصاً مواقعی که نوجوان یا جوان دچار یاس، سرخوردگی و ناکامی می‌شود باید هیجانات خود را به گونه‌ای تخلیه کند که اگر از راه صحیح صورت نگیرد منجر به واکنش‌های شدید و در پاره‌ای موارد به وقایع اجتماعی تلخ تبدیل می‌شود.
ما در مواقعی که افراد دچار خشم و یا استرس هستند آنها را به آرامش دعوت می‌کنیم، در حالی که باید به گونه‌ای صحیح این خشم یا ناکامی و استرس را در آنها تخلیه کنیم.استرس، آثار منفی زیادی دارد از جمله بی‌اعتمادی، طرد، خشم و افسردگی که این احساسات به نوبه خود به مشکلاتی مانند سردرد، ناراحتی یا زخم معده، جوش و خارش پوست، بی‌خوابی، فشار خون بالا، بیماری قلبی و سکته مغزی را ایجاد می‌کند.
کنترل فشارهای اجتماعی با مدیریت صحیح
اصغر مهاجر جامعه‌شناس و استاد دانشگاه نیز در رابطه با استرس اجتماعی حرف‌های شنیدنی دارد. وی با اشاره به وجدان جمعی و روان جمعی می‌گوید: زمانی که هر پدیده‌ای، وجدان و روان جمعی را تحریک کند التهاب، استرس، ناامیدی و دلزدگی را به همراه خواهد داشت.
وی در ادامه می‌گوید: روانشناسان و جامعه‌شناسان معتقدند باید مراقب وجدان و روان جمعی بود تا آزرده نشود زیرا با تحریک شدن آنها، کنترل آن سخت می‌شود و همه نهادها یا نظام‌های اجتماعی را تحت تاثیر خود قرار می‌دهد و کارکرد اجتماع تبدیل به بد کارکردی می‌شود. گاهی افراد احساس می‌کنند حقشان ضایع شده است و استرس و التهاب به آنها وارد می‌شود و در نتیجه دچار پرخاشگری و واکنش‌های تند یا بی‌اعتمادی می‌شوند. این بی‌اعتمادی‌ها یا پرخاشگری‌ها به سه شکل نمایان می‌شود.
یکی به شکل خروج از دایره ارزش‌ها، قانون و هنجار جامعه که به بی‌اعتمادی گرم، مثل تخریب و فحاشی کشیده می‌شود؛ یا دچار انزوا می‌شوند که به بی‌اعتمادی سرد منجر می‌شود و شکل سوم خروج از میدان مغناطیسی است، یعنی سعی می‌کنند از جامعه دور شوند که همه آنها خسارت‌های جبران‌ناپذیری به بستر جامعه وارد می‌کند. مانند خروج سرمایه‌های اقتصادی و روانی که تنها راه مقابله با این مشکل مدیریت صحیح بحران‌ها یا تلاطم‌های اجتماعی است.
ما در سال‌های اخیر شاهد رشد غیرقابل باور و اعجاب‌انگیـز قیمت زمین و مسکن در شهـرهای بـزرگ به‌خصـوص کلانشهرها نیز بوده‌ایم که این عامل در کنار عوامل دیگر موجب سخت‌تر شدن زندگی مردم و افزایش فشارهای روانی در جامعه شده است و این خود نوعی عامل تنش‌زا برای خانواده‌ها است. همچنین ترافیک و آلودگی هوا نیز از دیگر عوامل استرس‌زا است به طوری که ترافیک، پولدار و فقیر نمی‌شناسد و تاثیرش روی همه مردم اسـت.
حال بد نیست کمی راجع به نشانه‌های ذهنی استرس هم بدانیم. این نشان‌ها شامل مشکلات حافظه، مشکل در تصمیم‌گیری، ناتوانی در تمرکز فکر، منفی‌نگری، تکرار بعضی کارها و حرف‌ها، قضاوت ضعیف، ندیدن واقعیت‌ها است.
همچنین نشانه‌های عـاطفی استـرس شامل حساسیت زیاد نسبت به بـرخی مسایل، بی‌قـراری و اضطـراب، افسـردگی، عصبانیت و پرخاشگری است و از نشانه‌های جسـمی استـرس می‌توان از سـردرد، مشکلات گـوارشی، درد عضـلانی، اختـلال در خواب، خستگی، درد قفسه سینه، فشار خون بالا، کاهش یا افزایش وزن، آسم یا تنگی‌نفس و مشکلات پوستی نام برد.
اما نشانه‌های رفتـاری استـرس شامل مواردی از جمله پـرخـوری یا کم‌خـوری، خـواب زیاد یا کم، کناره‌گیـری از جمع، نپذیـرفتن مسئـولیت، مصرف زیاد سیگار، الکل و یا بـرخی داروها، ساییدن دندان، انجام کارهای عجیب ماننـد خریدن یک کالای گران و غیرضروری و بدخلقی است.
توصیه‌هایی برای مقابله با استرس
به خدا توکل کنید و بدانید یاد او فرصتی برای کسب آرامش درونی است. خواب خوب و کافی داشته باشید. به طور مرتب ورزش کنید. همواره خودتان را یک برنده ببینید. نه گفتن به دیگران را تمرین کنید، لازم نیست به تمام درخواست‌های دیگران پاسخ مثبت بدهیم. یاد بگیرید که در زندگی، بازی، تفریح و سرگرمی داشته باشید. از نشست و برخاست با انسان‌های منفی، ناامید و بدبین دوری کنید.
سعی کنید نگرش خود را عوض کنید. نیازهایتان را از قبل پیش‌بینی کنید. مشکلات و مسائل خود را در درون خود نگه ندارید. ارتباطات خود با اطرافیان را توسعه دهید. نگاهتان را نسبت به مشکلات تغییر دهید و به آنها به چشم یک فرصت برای پیشرفت بنگرید. از بی نظمی بپرهیزید. یاد بگیرید که گذشت داشته باشید و دیگران و عقاید آنها را تحمل کنید. از رقابت‌ها و چشم و هم‌چشمی‌های بیجا و غیرضروری پرهیز کنید.
همشهری استانها
