همشهری آنلاین، بهاره خسروی :درروزگاری که هنوز اینترنت و دنیای مجازی جایگزین نامه‌نگاری مکتوب و کاغذی نشده بود تمبرها مدرکی برای پرداخت خدمات پستی بودند و طراحان سعی می کردند بهترین و زیباترین و ظریف‌ترین نقش‌ها را برای تمبرها انتخاب کنند. البته، اغلب تصاویر تمبرها را از روی افراد مهم مانند ملکه، شاه، دانشمندان، مشاهیر و از روی اتفاقات مهم و تاریخی یا مکان‌ها چاپ می‌شد.
قصه‌های خواندنی تهران را اینجا دنبال کنید
نخستین تمبر ایران
ماجرای چسباندن تمبر بر روی مرسولات پستی از سال ۱۸۴۰ میلادی در لندن آغاز شد. تکه کاغذ سیاه و کوچکی با تصویر ملکه الیزابت، به ارزش یک پنس که بعدها به تمبر پنی سیاه معروف شد. تا اینکه نوزده سال بعد، ناصرالدین شاه در سفرش به اروپا این پدیده جدید فرنگی‌ها را دید و پس از بازگشت به خانه گروهی را مأمور کرد تا همانند کشورهای اروپایی «پست خانه ممالک محروسه ایران» را صاحب تمبر کنند. ماجرای چاپ تمبر در ایران از سال ۱۲۴۷خورشیدی آغاز شد و این قصه همچنان ادامه دارد.
از آنجا که ما در ایران چاپ تمبر نداشتیم و اغلب تمبرها در اتریش و پاریس یا در بلژیک چاپ می شدند. نخستین تمبر ایران نام خود را از واژة فرانسوی Timbre گرفت و اصطلاح تمبر پستی برگردانی از عبارت فرانسوی Timbre Postal یا Postal stamp انگلیسی است. قدیمی‌ترین تمبر رسمی ایران معروف به تمبر باقری سال ۱۲۴۷ خورشیدی چاپ شد و نقش این تمبر نشان رسمی دولت ایران شیر و خورشید، داخل دایره ای است که در چهار گوشه قیمت هر تمبر به زبان فارسی نوشته شده است.
گرانقیمت‌ترین تمبر ایرانی
یکی از گرانقیمت ترین تمبرهای موزه ملک «تمبر پستی ممالک محروسه ایران» ایران است. اما اینکه چرا این تمبر گران است هم ماجرای جالبی دارد، عموما در سکه و تمبر هر چه تعداد اثر کمتر باقیمانده باشد و ارزش و قیمتش برای نگهداری و خرید فروش بالاتر می رود. به همین دلیل گاهی اوقات مجموعه داران تعدادی زیادی تمبر یا سکه خریداری یا جمع آوری می کردند و همه آنها را از بین می بردند و فقط یکی را برای بالا رفتن نرخ و ارزش اثرنگهداری می کردند. از این تمبر چیزی در حدود ۸۰ عدد آن باطل شدند و فقط ۷ تا باقیماندند که یکی از آن ۷ عدد در موزه ملک نگهداری می شود.
تمبرهای سورشارژ
یکی از بخش های دیدنی نمایشگاه تمبر موزه ملک تمبرهای سورشارژ است. در تاریخ ایران ما دو دوره تمبر سورشارژ داریم. اما ماجرای این تمبرهای سورشارژ چیست؟ وقتی سلسله یا حکومتی عوض می شود اما هنوز زمان چاپ تمبر یا اسکناس جدید با مهر حکومتی حکومت جدید روی کار فرا نرسیده از همان تمبرها با مهر حکومت قبلی استفاده می شود. نمونه تمبرهایی هستند که دوره قاجار چاپ شدند اما بر روی آنها مهر پهلوی حک شده است.
تمبرهای یادبود
یک سری از تمبرها هستند جنبه پستی یا کاربردی ندارند بلکه فقط از آنها به عنوان یک اثر ارزشمند به عنوان یادبود و نماد و نشانه‌ها استفاده می شود. نکته جالب‌تر اینجاست در طراحی و داخل این تمبرها تکه یا نمادی از جنس همان سمبل استفاده می شود. برای مثال تمبرهایی که عکس ماهی دارند روی آنها تکه از پولک یا پوست همان ماهی استفاده شده است. یا نقش هایی که مربوط به مراسم آتش‌بازی است در آن براده‌های آتش از همان مراسمی تمبرش نقاشی شده موجود است. تمبر گلدوزی، نقاشی روی شیشه یا ویترای و نماد نوروز از جمله طراح های جالب به نمایش در آمده بخش تمبرهای یادبود است.
تمبرهای اروردار
ماجرای تمبرهای اروردار از یک اشتباه شروع می شود. اما این اشتباه حسابی پرسود و فایده است و از ارزش تاریخی اثر کم نمی کند و بسیاری از مجموعه‌داران حتی دنبال چنین تمبرهایی هستند. این دست کارها شامل تمبرهایی می شوند که برای نمونه عکس پادشاه از کادر خارج شده، یا تاج و چهره برعکس چاپ شده است.
تمبرهای دیجتالی
لمس و تماشای تصویر تمبرهای به نمایش درآمده درفضای مجازی از بخش های جالب نمایشگاه تمبر موسسه کتابخانه و موزه ملی ملک است.
نظر شما